Minister Ben Knapen van Buitenlandse Zaken voelt zich ongemakkelijk om landen zoals Polen en Hongarije financieel te straffen als ze de regels van de rechtsstaat overtreden. “Het is zo plat. Je overtreedt de regels en dus krijg je een boete. Ik zie niet hoe het anders kan, maar moet er aan wennen”, zei hij tijdens een debat in de Tweede Kamer.
De Tweede Kamer debatteerde met Knapen vanwege een Europees rapport over de toestand van de rechtsstaat in een aantal lidstaten. Het is een nieuw instrument van de Europese Commissie en voorlopig is het alleen een analyse. Maar dat gaat veranderen. “In de toekomst komt de Europese Commissie ook met aanbevelingen.”
Tot die tijd moeten we ‘strategisch geduldig’ zijn, zoals de Duitsers dat noemen. “Daar valt iets voor te zeggen, maar ik worstel ermee”, aldus de minister. “Strategisch geduld is te weinig, we moeten wel wat duwen en trekken.”
Patroon
Hij ziet een patroon in de hele Europese Unie. “Het begint met lokale media die door een bevriende oligarch worden opgekocht en dan gaat het via invloed in het onderwijs en de rechterlijke macht van kwaad tot erger.”
Het kabinet vindt dan ook dat er door de Europese Commissie streng op het naleven van de regels voor de rechtsstaat moet worden toegezien. De Poolse gerechtelijke uitspraak dat ze de autoriteit van het Europese Hof niet erkennen, vindt Knapen zorgelijk.
“Het irriteert me. Maar het is geen Nederlands probleem, het is een Europees probleem. Daarom moet de Europese Commissie zo snel mogelijk een inbreukprocedure [rechtszaak, red.] tegen Polen aanspannen.”
Nederland houdt verder nauwkeurig in de gaten of er niet gefraudeerd wordt met het geld dat beschikbaar komt uit het coronaherstelfonds. Europol, EuroJust, het Europees Openbaar Ministerie en de anti-fraude dienst OLAF hebben de handen ineen geslagen om de bonnetjes en rekeningen die worden ingediend na te pluizen. “Bij ernstige onregelmatigheden gaan we dat geld terugvorderen”, zegt Knapen.
Hij waakt er voor om te zeggen dat fraude vanzelfsprekend is, maar in het verleden “leek het er op dat er meer sprake was van cliëntelisme, dan van landbouwsteun”, aldus Knapen. “Je krijgt een beetje het gevoel van gekke Henkie en dat willen we niet zijn.”
