De EU-ministers van Buitenlandse Zaken zitten vandaag samen in Brussel om een nieuw steunpakket van 5 miljard euro voor Oekraïne goed te keuren. Vorige week bereikten de EU-ambassadeurs daar na maandenlange discussies al een akkoord over. Nieuwe wapens voor Oekraïne kunnen nu gekocht worden. 

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba was in elk geval tevreden. “Dit is opnieuw een krachtige demonstratie van Europese eenheid en vastberadenheid zodat we samen de oorlog kunnen winnen.” Zeker nu het gekibbel in Washington de Amerikaanse steun ophoudt, heeft Oekraïne het Europese geld broodnodig. 

Creatief boekhouden

Nu laat Brussel zich wel eens tot creatief boekhouden verleiden wanneer het om grote bedragen gaat. Ook nu rijst de vraag of de toegezegde vijf miljard euro wel echt vijf miljard euro harde cash is. Er was namelijk de Duitse discussie: Berlijn vindt dat ze al heel veel geld geven aan Oekraïne. Daarom bedong Duitsland dat ze het geld dat ze rechtstreeks geven, mogen aftrekken van hun verplichte bijdrage.

Duitsland was namelijk boos dat veel landen de afgelopen tijd oud materieel, vaak nog uit de Sovjettijd, naar Oekraïne stuurden en van het Europese geld dat ze kregen zelf de allernieuwste wapens en munitie kochten. De Duitsers hadden het gevoel dat hun land, als één van de grootste betalers aan het fonds, de financiële problemen van heel wat landen moest oplossen. Alsof ze de pinautomaat van Europa zijn.

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Veiligheid & Defensie

En dus is er iets nieuws bedacht. Landen mogen voortaan rechtstreeks aan Oekraïne wapens, munitie of uniformen leveren. Dat bedrag mag in de toekomst worden afgetrokken van de verplichte financiële bijdrage aan het speciale fonds. Dat heeft nog een voordeel: nu krijgen landen pas geld als ze de bonnetjes hebben ingeleverd en het goedgekeurd is. Maar over die goedkeuring gaan alle landen, dus kan bijvoorbeeld Hongarije op dat moment makkelijk een veto uitspreken. 

Het nadeel is wel dat er in de toekomst waarschijnlijk geen echt fonds zal zijn, maar slechts een op papier bestaande werkelijkheid. Om de verwarring compleet te maken, gaat het hier om een fonds dat buiten de Europese begroting om is opgetuigd. Het fonds valt niet onder de gebruikelijke Europese besluitvorming. Veeleer is het een afspraak tussen 27 landen die toevallig allemaal in de EU te zitten. 

Made in Europe

De afgelopen weken waren niet echt een demonstratie van eenheid. Zo wilde Frankrijk, een land met een grote defensie-industrie, met steun van de traditionele bondgenoten Griekenland en Cyprus, harde afspraken over waar de munitie gekocht zou worden. De drie landen willen een ‘koop Europese waar’-afspraak. 

Daar komt nog bij dat Frankrijk en Duitsland de afgelopen weken fors van mening verschilden over het leveren van kruisraketten aan Oekraïne. 

Maar uiteindelijk is er een compromis gevonden (op voorstel van Italië en Nederland): landen kopen bij voorkeur Europese wapens, maar dit is geen verplichting.