Nederland, Duitsland en België gaan, op initiatief van minister van Landbouw Piet Adema, samen op zoek naar een vaccin tegen blauwtong. Dat is een dodelijke ziekte waar in Nederland inmiddels iedere dag zo’n duizend schapen aan sterven. Al 2500 Nederlandse bedrijven hebben last van de ziekte. Twee weken geleden waren dat nog maar 700 bedrijven. In Duitsland en België dook de ziekte een aantal weken geleden ook op. 

Dodelijke ziekte

Blauwtong wordt veroorzaakt door beten van zogeheten knutten, kleine steekvliegjes verwant aan de mug, die besmet zijn met het virus. Vooral schapen en koeien hebben er last van, alleen is het bij schapen veel dodelijker.

Zodra schapen ziek worden krijgen ze een gezwollen kop, een blauwe tong (vandaar de naam) en worden ze moe en kreupel. De meeste schapen gaan binnen iets meer dan een week dood. Als ze het overleven, is het herstel traag. 

Drastisch

De ziekte zorgt voor grote schade bij herders en schapenboeren. De schapen die de boeren uiteindelijk verkopen voor de slacht of laten scheren voor de wol gaan vroegtijdig dood. Het kost ze geld.

Daarnaast is het nu het dekseizoen. De tijd waarin gebruikelijk de meeste nieuwe lammeren verwekt worden. En dat zorgt voor meer problemen. Schapen die ziek zijn, dekken niet. Dat betekent voor een herder dat hij in het najaar minder nieuwe lammeren heeft. “Het wordt spannend. Het aantal schapen gaat volgend jaar drastisch lager zijn”, aldus Adema. 

De ziekte dook tussen 2006 en 2008 al een keer op. Daar waren vaccins voor, maar die werken niet. De huidige versie van blauwtong is net iets anders dan die van vijftien jaar geleden. Daarnaast is de huidige uitbraak van grotere omvang dan voorheen. 

Met de industrie om tafel

Minister Adema wil met farmaceutische bedrijven in gesprek. Door de uitbraak is er immers een markt voor farmaceutische bedrijven om een vaccin te ontwikkelen. Samen met Duitsland en België, waar inmiddels ook al uitbraken zijn, willen ze de farmaceutische industrie dan ook ondersteunen met onderzoek. 

De winter komt eraan. Dat zorgt voor enige respijt. De steekvliegjes die de ziekte overdragen zijn minder actief bij koud weer. Maar rond mei volgend jaar vreest Adema voor een nieuwe piek. Het vaccin moet er dus zijn vóór het voorjaar. Dat geeft de industrie een aantal maanden de tijd om met een oplossing te komen. 

Het kabinet kan bedrijven niet verplichten om een vaccin te maken. Het is immers een vrije markt. Dat betekent dat er voorlopig niets anders op zit dan die ziekte bij farmaceutische bedrijven op de agenda te zetten. Adema gaat in ieder geval om de tafel met een aantal spelers. Welke dat zijn, is nog niet duidelijk. Die lijst wordt op dit moment opgesteld. 

Financiële hulp

Naast gesprekken met farmaceutische bedrijven kijkt het kabinet ook of het mogelijk is om herders en schapenboeren financieel bij te staan. Blauwtong is een bedrijfsrisico. Dat betekent dat het kabinet veehouders niet kan vergoeden voor overleden schapen. 

Ook vinden er geen preventieve ruimingen plaats. Daarbij worden populaties van dieren waarin een ziekte ronddwaalt massaal gedood, in de hoop dat de ziekte zich niet verspreidt naar andere populaties. Wanneer dat wel gebeurt, kunnen boeren vergoed worden. In dit geval is dat dus niet mogelijk. Toch zegt Adema te blijven kijken naar wat er wel kan. Vooralsnog is een vaccin de enige manier om schapenhouders tegemoet te komen en een mogelijke grotere uitbraak na de winter te voorkomen.