Mohammed Chahim loopt op wolken door de gangen van het Europees Parlement. Zojuist heeft de Milieucommissie in meerderheid ingestemd met zijn voorstel over de invoering van een importheffing op CO2. 

“Ik was heel zenuwachtig”, zegt hij na afloop van de stemming onderweg terug naar zijn werkkamer op de 15^de etage van het reusachtige parlementscomplex in Brussel. 

“Ik had met iedereen gesproken en mijn huiswerk gedaan. Maar je moet altijd de finale stemming afwachten. Gezien de verhoudingen, weet je gewoon: als iemand verkeert stemt of een stemformulier niet ondertekent, dan kan je het verliezen”. 

Uiterst krappe meerderheid

De uitslag was zoals verspeld een krappe meerderheid, maar minder krap dan het had kunnen zijn. 46 leden van de commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid (ENVI) stemden voor de voorstellen van Chahim. 40 tegen. Tot vanochtend was het geen uitgemaakte zaak of het voorstel van Chahim erdoor zouden komen.

“Niemand had dit verwacht”, vertelt de Brabander. “Heel veel mensen wisten dat het heel dicht bij elkaar zou zitten. Maar een marge van zes stemmen, vind ik, gezien de uitgangspunten die we vorige week hadden, echt ruim”. 

Koolstofheffing op Chinese import

Officieel heet de CO2-importheffing het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Het idee is dat bedrijven van buiten de Europese Unie die producten naar Europa willen exporteren moeten betalen voor de CO2 die is vrijgekomen bij de maken van die goederen. 

De maatregel is een belangrijk onderdeel van de serie Europese klimaatwetten van Eurocommissaris Frans Timmermans. De heffing moet ervoor zorgen dat de Europese industrie concurrerend blijft ten opzichte van producenten in de rest van de wereld zodra in Europa de klimaatbelastingen omhoog gaan. 

Met de stemming in het Europees Parlement werd vandaag duidelijk dat de Milieucommissie een veel ambitieuzere wet wil dan de Europese Commissie. Er waren meer dan duizend wijzigingsvoorstellen door de EU-parlementsleden ingediend op het voorstel van de Europese Commissie. Chahim moest als rapporteur uit al die teksten een compromis destilleren waarvoor een meerderheid te vinden zou zijn. Dat is hem dus gelukt: “Op basis van die 1036 amendementen, hebben wij 15 compromissen gemaakt”.

En wat is dan uiteindelijk de belangrijkste geweest voor u?

“Het Europees Parlement wil dat meer sectoren onder de CO2- importheffing gaan vallen. En we willen meer ambitie voor de uitfasering van de vrije emissierechten (dat wat bedrijven gratis aan CO2 mogen produceren, red.). Dat zijn de twee belangrijkste boodschappen voor de Europese Commissie en de lidstaten”.

U heeft heel gesproken met lobbyisten van het bedrijfsleven. Doet dit de industrie pijn?

“Ik weet niet of dat de juiste benadering is. Als wij onze economie gaan vergroenen en een hoge prijs zetten op CO2, dan is het logisch om CBAM, de CO2-importheffing, in te voeren. Daarbij laat je iedereen die producten wil verkopen in Europa betalen aan de grens. We laten onze industrie niet alleen. Wij hebben er allemaal belang bij dat onze industrie snel vergroent. Dat we vergroenen is ook belangrijk om onze concurrentiepositie te behouden in de toekomst. Het is gewoon een race: wie is er als eerste. En ja, de technieken zijn in het begin wat duurder, maar daar helpen wij als overheid bij”.

Maar de vrije emissierechten – dat wat bedrijven gratis aan CO2 mogen produceren – verdwijnen in uw voorstel jaren eerder dan in het voorstel van de Europese Commissie. Al in 2030 moeten bedrijven voor al de CO2-uitstoot gaan betalen. Is dat niet erg snel?

“Het probleem met vrije rechten is, dat we nooit een hele sterke grensheffing kunnen invoeren, omdat dat in strijd zou zijn met de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Je kan niet aan de ene kant je eigen producenten subsidiëren met vrije rechten en aan de andere kant een prijs voor CO2 vragen aan producenten van buiten Europa”.

De meerderheid die Chahim vandaag heeft binnengehaald is een belangrijke opsteker voor de ambitieuze PvdA-politicus. De 37-jarige Helmonder zit pas sinds 2019 in het Europees Parlement. Hij schuwt grote woorden niet over de wereldwijde impact die hij denkt dat de wet gaat hebben waar hij aan meeschrijft. 

“CBAM is de weg naar een internationale CO2-prijs. Het zou de allereerste keer zijn dat wij klimaatwetgeving opleggen aan producenten buiten Europa”.

U heeft hier maanden aan gewerkt. Hoe is het nu met u?

“Het gaat harstikke goed. Maar ik ben minder blij dan ik had gedacht dat ik zou zijn”.

Waarom?

“Ik heb zo veel nagedacht over het moment dat het gelukt zou zijn, maar het moment zelf blijkt dan toch veel minder groots te zijn. Soms is fantaseren over iets genoegzamer dan het moment zelf. Ik ben zo’n nerd die dan meteen denkt: stemming gehad, nu nadenken over de plenaire. Ik moet daar nu met mensen over gaan praten”.

Dit was de inderdaad de eerste horde. Straks volgt de stemming in de plenaire vergadering. Daarna komt de onderhandeling met de lidstaten. In Brussels jargon: de triloog. Hoe gaat u dat doen?

“We zullen zien. Na de week van 6 juni kunnen we aan de slag als de plenaire ook heeft ingestemd met het voorstel. Ik ga kijken of we al voor de zomer een eerste triloog kunnen houden. Hoe sneller we beginnen, hoe groter de kans is dat we alles afronden voor 1 januari 2023. Dan moet het ingevoerd worden”.

Denk je dat je de lidstaten ook kan overtuigen?

“Wij hebben als Europees Parlement onze eigen positie binnen het Europese wetgevingstraject. Wij zijn 50% van de wetgevende macht. En het is bij elke triloog zo dat het Parlement en de lidstaten ieder beginnen met de eigen lezing en dan geleidelijk naar elkaar toegroeien. Daar hebben we een aantal vergaderingen voor nodig”. 

Wat moet volgens u van het voorstel zoals het er nu ligt echt overeind blijven in de onderhandelingen met de lidstaten?

“Dat is lastig zo te beantwoorden, omdat ik moet kijken wat de verhoudingen zijn tussen de lidstaten. Ik denk dat hoe sneller we beginnen met het uitfaseren van de vrije emissierechten, hoe beter het is. Want alleen als we onze eigen industrie geen gratis rechten geven, kunnen we producten van buiten de Europese Unie een CO2-heffing opleggen. Anders is het systeem in strijd met de regels van de Wereldhandelsorganisatie”.