De Brusselse concurrentieregels die onderlinge afspraken verbieden gaan op de schop. Maar ze zijn nog niet helemaal klaar: de komende tijd mag iedereen met een goed idee over de nieuwe wet, deze opsturen naar Brussel.
Onder de nieuwe regels zullen onderonsjes tussen boeren, supermarkten en andere landbouwbedrijven worden toegestaan wanneer deze bijdragen aan het behalen van de Europese duurzaamheidsdoelen. Het wetsvoorstel werd al in 2021 aangenomen door zowel de lidstaten als het Europees Parlement. Nu is het aan de Europese Commissie om duidelijk te krijgen hoe deze er in de praktijk uit moet komen te zien.
Mini ‘green deals’
Normaal gezien is het voor landbouwbedrijven verboden om onderlinge overeenkomsten sluiten. Dat moet oneerlijke concurrentie, hogere prijzen en een lagere voedselkwaliteit voorkomen. De nieuwe wet zal het sluiten van gezamenlijke deals in specifieke gevallen wel mogelijk maken. Een strikte voorwaarde hierbij: de overeenkomst moet bijdragen aan een duurzaamheidsstandaard die hoger is dan de verplichte Europese of nationale normen. De eerste versie ligt nu op tafel.
In een eerdere oproep vorig jaar, vroeg Brussel belanghebbenden en andere geïnteresseerden al om hulp. Zo moesten de grootste knelpunten van de nieuwe wet in kaart worden gebracht. De eerste versie die toen is opgesteld, wordt nu dus nogmaals aan de Europese burger voorgelegd. De Commissie is van plan op basis van de te ontvangen feedback aanpassingen maken. De wet zal naar verwachting eind 2023 in werking treden.
Zelfde verpakking, beter voor het milieu
“Wij verwelkomen dit. We gaan zeker reageren op de oproep van de Commissie”, zegt Klaas Johan Osinga van landbouworganisatie LTO Nederland. “Timmersmans wil heel veel van ons, maar er moet wel een businessmodel inzitten”. LTO verwacht dat het maken van horizontale afspraken tussen boeren, retailers en andere schakels groenere bedrijfsvoering zal stimuleren. “Door deze wet kunnen we straks heel duidelijk zeggen, wij gaan bepaalde dingen niet, wel, of zelfs extra doen”, stelt Osinga.
Ook wat betreft Derk Boswijk, Tweede Kamerlid voor het CDA, kan het niet snel genoeg gaan: “Ik hoop en verwacht dat dit een grote verbetering gaat zijn voor de boer” zegt hij. “Het zal hen een betere positie bieden ten opzichte van de rest van de keten [verwerkingsindustrie, retail, red.]. Ook zal het een boost zijn voor duurzame voedselproductie als verdienmodel.”
Over oneerlijke concurrentie maakt LTO zich geen zorgen. “Er zal niets veranderen aan de strijd op het gebied van kleur, geur, verpakking en smaak”, aldus Osinga. “Afspraken over milieu, klimaat, dierenwelzijn, maar ook sociale standaarden, zoals het vaststellen van een true price [eerlijke prijs waarin sociale en milieukosten worden meegenomen, red.] maakt groenere productie juist haalbaar.”
Boetes
LTO ziet nog wel een groot grijs gebied. “Wij willen nog meer duidelijkheid over hoe ver we mogen gaan met deze nieuwe wet, want als onze afspraken de prijzen voor de consument te veel beïnvloeden, gaat de mededingingsautoriteit [gaat na of bedrijven concurrentieregels nakomen, red.] dan boetes uitdelen?”, vraagt Osinga zich af. LTO ziet graag dat dit nog beter wordt uitgewerkt, om vervelende verassingen voor goedbedoelde boeren te voorkomen.
Ook Boswijk bevestigt dat de nieuwe regels kunnen leiden tot extra kosten. “Dat is in een tijd met stijgende prijzen natuurlijk niet populair” geeft hij toe. Maar Boswijk vindt niet dat het eerlijk is deze kosten op boeren af te wentelen: “Veel boeren zitten al rond de armoedegrens. Ik denk dat we lage inkomens moeten compenseren via ons belanstingssysteem, niet via lagere voedselprijzen”.
