15:00 uur: De laatste reacties
Is de rust wedergekeerd na de verkiezing van Von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie, of is dit pas het begin? Ze wist met een ruime meerderheid steun te krijgen van het Europees Parlement, vooral door de steun van GroenLinks/PvdA-Europarlementariër Bas Eickhout en zijn Groenen-fractie. Die zagen heil in de groene standpunten van Von der Leyen en hopen de komende vijf jaar samen met de christendemocraten, socialisten en liberalen aan de tekentafel te zitten.
Ze kon dus op steun rekenen van GroenLinks, maar ook van de VVD. Haar verkiezing is goed nieuws, zegt VVD-Europarlementariër Malik Azmani. “Want in een onrustige wereld heeft Europa een ervaren leider nodig.” Ook D66 is tevreden. “Europa krijgt met Von der Leyen een ervaren voorzitter in een woelige wereld”, zegt Gerben-Jan Gerbrandy (D66).
Marieke Ehlers, Europarlementariër voor de PVV, ziet de toekomst minder rooskleurig in. “Weer 5 jaar Von der Leyen”, zegt ze. “Ik heb in ieder geval tegengestemd.”
14:14 uur: Ursula von der Leyen is opnieuw voorzitter van de Europese Commissie
Ursula von der Leyen gaat door als voorzitter van de Europese Commissie. Het is haar gelukt om een meerderheid te krijgen in het Europees Parlement. De afgelopen weken heeft Von der Leyen veel moeite gedaan om steun te verzamelen, wat is gelukt. In totaal hebben 401 Europarlementariërs voorgestemd en 284 hebben tegengestemd. Hiermee heeft ze meer stemmen gekregen dan vijf jaar geleden. Toen stemden 383 Europarlementariërs voor haar. Toen stemde ook de Groenen-fractie tegen, maar dit keer stemde de fractie voor.
13:31 uur: Stembussen zijn gesloten
De stembussen zijn nu officieel gesloten. Het tellen kan beginnen. De verwachting is dat over een uur de uitslag bekend zal worden gemaakt.
13:30 uur: Von der Leyen krijgt steun uit de ‘coalitie’
Zoals verwacht steunen de sociaaldemocraten en de liberalen ook Ursula von der Leyen. Dat maken de fracties bekend. Het is geen grote verrassing aangezien die partijen onderdeel zijn van de ‘coalitie’. Van de christendemocraten was al langer bekend dat ze Von der Leyen steunen aangezien zij hun kandidaat is.
Dat de fracties bekendmaken dat ze Von der Leyen steunen betekent niet dat elke partij binnen de fractie ook Von der Leyen steunt. Er zijn altijd partijen die toch tegenstemmen. Dat kan ook aangezien de stemming compleet anoniem is.
De conservatie ECR heeft geen fractielijn over de manier waarop ze gaan stemmen. Dat laten ze helemaal over aan de partijen binnen de fractie. De verwachting is dat een paar partijen voor zullen stemmen, maar de meerderheid toch tegen.
13:15 uur: Het stemmen is begonnen
Het stemmen is begonnen. Dat gebeurt in het geheim. Europarlementariërs krijgen een briefje waarop ze hun keuze duidelijk kunnen maken. Daarna is het vooral in de rij staan. 720 Europarlementariërs hebben twee dozen om hun stem in te werpen dus snel gaat het niet. Eerder deze week stemden ze ook zo over Roberta Metsola, de voorzitter van het Parlement. Dat duurde toen minimaal een uur. Zodra iedereen zijn stem uitgebracht heeft, moet er opnieuw gewacht worden. Dan worden de stemmen nog geteld.
Het is achteraf dus niet mogelijk om te zien wie wel en wie niet voor Von der Leyen stemde. Een aantal partijen hebben hun keuze wel alvast duidelijk gemaakt. Zo hielden een paar Scandinavische conservatieven een persconferentie. Ze willen niet op Von der Leyen stemmen omdat ze geen voorstander is van het bouwen van grenshekken. Ook een aantal liberalen uit Ierland stemt nu tegen. Zij vinden dat Von der Leyen niet hard genoeg optreedt tegen het Israëlische geweld in Gaza.
Von der Leyen lijkt genoeg steun te hebben. Volt is in ieder geval voor en ook de Groenen. De EVP, haar eigen fractie, zal haar steunen, hoewel er ook een aantal tegenstemmen verwacht worden. En de socialisten zijn ook voor. Dat laten ze op X weten. Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren stemt dan weer tegen Von der Leyen.
13:12 uur: De Groenen steunen Von der Leyen
Nadat er al veel positieve geluiden klonken bij de Groenen over de toespraak van Ursula von der Leyen, hebben ze nu officieel besloten haar als fractie te steunen. Hoewel er ook tussen de Groenen partijen zitten die niet voor Von der Leyen gaan stemmen, betekent deze steun wel dat ze vrij verzekerd is van haar herbenoeming.
In ruil hebben de Groenen voor elkaar gekregen dat Von der Leyen blijft vasthouden aan de klimaatplannen van de EU.
12:40 uur: Volt ziet kansen voor hervorming EU
Volt ziet voorzichtig kansen in de woorden van Von der Leyen. “Europese hervorming is onmisbaar”, zei ze. “En dat zijn de woorden die we wilde horen”, reageert Volt-Europarlementariër Reinier van Lanschot. Hij wil zich de komende jaren in gaan zetten voor Europese hervormingen. Zo moet het Parlement het recht krijgen om zelf wetsvoorstellen in te dienen, net als de Tweede Kamer dat kan in Nederland. Maar daar is verdragswijziging voor nodig. En daar beloofde Von der Leyen zich ook voor in te zetten.
“Von der Leyen heeft onze voorstellen over opvolging van het Europese burgerberaad en het starten van verdragswijziging overgenomen. We zijn er nog lang niet, maar het is een stap in de goede richting”, legt Van Lanschot uit.
Om de Europese verdragen, die bepalen hoe de EU functioneert, te veranderen is wel meer nodig dan steun uit het Europees Parlement en de Commissie. Ook de EU-landen moeten het zien zitten.
12:25 uur: Von der Leyen krijgt vertrouwen, maar dat is geen vrijbrief
“Het is geen gemakkelijke keuze”, zegt D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy tegen Von der Leyen. “U gaf ons vertrouwen toen miljoenen Europeanen om actie op het klimaat vroegen”, vervolgt hij. “Maar u stelde dat vertrouwen op de proef toen u het klimaat weer de rug toekeerde.” Gerbrandy refereert naar de versoepelingen van klimaatmaatregelen die Von der Leyen goedkeurde tijdens het einde van haar termijn.
Volgens Gerbrandy moeten Europese burgers beschermd worden tegen extreem weer en het uitsterven van diersoorten. Hij wil niet alleen groene woorden van haar horen, maar vooral daden zien. “We zijn klaar om u een tweede kans te geven, maar geen vrijbrief.”
12:15 uur: SGP stemt tegen Von der Leyen
SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen gaat tegenstemmen. Hij wil Von der Leyen niet opnieuw als voorzitter van de Europese Commissie. “Haar plannen staan haaks op de Europese Unie die wij voorstaan”, zegt Ruissen. Volgens de SGP’er pleit Von der Leyen opnieuw voor “meer en nog meer Europa”. De SGP wil juist een bescheiden EU, die zich op de kerntaken richt.
Ruissen struikelt vooral over de plannen om de EU-begroting te verhogen maar ook over de plannen om de EU extra bevoegdheden te geven op het gebied van huisvesting en mentale gezondheid. Ook wil Von der Leyen de Green Deal niet versoepelen.
12:10 uur: De pauze is aangebroken
Het is pauze. Europarlementariërs zijn de grote vergaderzaal uit en overleggen met elkaar over de plannen van Von der Leyen. Net buiten de zaal staat het nog vol met journalisten. Die nemen alvast wat interviews af en ook de lobbyisten zijn hier en daar alvast de eerste analyses aan het maken. Het ziet er goed uit voor Von der Leyen, gonst het in de wandelgangen. Maar hoe het af gaat lopen, horen we later vandaag pas.
Maar wat zijn de eerste inzichten? Von der Leyen vertelt een duidelijk verhaal dat past bij haar christendemocratische EVP-fractie. Concurrentiekracht en veiligheid zijn belangrijk. Een boost voor de economie dus. Maar daarbij wordt ook gelet op het klimaat. Investeringen gaan naar groene bedrijven. Een handreiking naar de fractie waar Volt en GroenLinks bij aangesloten zijn. “De meerderheid is positief verrast”, klinkt het. Maar ook de socialisten kregen toezeggingen. Von der Leyen wil ervoor zorgen dat armere Europeanen niet vergeten worden en dat er ook gekeken wordt naar de omstandigheden van arbeidsmigranten.
11:10 uur: ‘U kunt op onze steun rekenen’
CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers wil een sterk, verenigd en onafhankelijk Europa. Er moet geïnvesteerd worden in veiligheid en het leven moet betaalbaar blijven, betoogt hij tijdens de verkiezing van Von der Leyen. Het CDA en de Duitse CDU-partij van Von der Leyen zitten in Brussel bij dezelfde Europese fractie, de christendemocratische EVP.
Volgens Lenaers is de taak van de volgende Commissie, die Von der Leyen dus wil leiden, duidelijk. “Er is stabiel en sterk leiderschap nodig.” En dat leiderschap heeft Von der Leyen de afgelopen vijf jaar al getoond, vindt Lenaers. Logisch dus: “U kunt op onze steun rekenen”, sluit hij af.
10:50 uur: Te rechts of niet rechts genoeg
Sebastiaan Stöteler (PVV) vindt dat rechtse stemmers “compleet worden genegeerd”. Hij stelt dat Von der Leyen met een boeket van beloften komt enkel om de stemmen van de linkse fracties te winnen. Daarbij verwijst hij naar de nieuwe Eurocommissarissen voor defensie en huisvesting, maar ook naar de Gezondheisunie.
Anja Hazekamp (PvdD) vindt dan weer dat de koers te hard naar rechts gaat. “Bakken met geld voor de industrie. Geen nieuwe groene plannen en geen woord over dierenwelzijn. De Partij voor de Dieren stemt tegen.”
10:40 uur: Kritiek van de politieke flanken
Von der Leyen kan op kritiek rekenen van zowel radicaal-links als rechts. “U zou hier niet eens moeten staan”, zeggen de Linksen. “U zou voor de rechter moeten staan.” Ze refereren naar de uitspraak van het Europees Hof over verborgen app-berichten tussen haar en vaccinproducent Pfizer. Ook het Europees migratiebeleid wordt Von der Leyen kwalijk genomen. “U bouwde een Europa van prikkeldraad. En de consequentie is de groei van radicaal-rechts.
Ook van de rechterkant komt kritiek op het Europees migratiebeleid. Vooral van Europe of Sovereign Nations (ESN), de radicaal-rechtse fractie waar het Duitse AfD de plak zwaait. “Hoe kunt u zich niet schamen voor uw migratiebeleid”, vragen ze zich af. De radicaal-rechtse ESN wil strengere regels om migratie te dempen en verwijten Von der Leyen behoorlijk wat. “U bent verantwoordelijk voor iedere verkrachting”, zegt ESN. Ze kunnen rekenen op applaus van de eigen fractie, rechts achterin de zaal. Maar grote ophef is in het midden en aan de linkerkant te horen.
10:36 uur: “Von der Leyen is de oplossing voor ons”
Elke fractie mag nu een korte toespraak houden. Eerst begint Weber van de christendemocraten. Hij valt met de deur in huis: “Wij zijn veruit de grootste groep.” Maar hij erkent dat Europees succes nooit een “éénpartijshow” is. Weber benadrukt dat het belangrijk is om voor Von der Leyen te stemmen. “Als je van Europese democratie houdt, moet je voor haar stemmen”, zegt hij. “Zij is de oplossing voor ons.” Daarna zijn de sociaaldemocraten aan de beurt. Ook zij gaan voor Von der Leyen stemmen. Maar ze willen wel dat Von der Leyen komt met een plan om een einde te maken aan ongelijkheid in Europa.
De Patriotten voor Europa, waar de PVV bij is aangesloten, gaat in ieder geval niet voor haar stemmen. “De Europeanen willen hun identiteit veilig zien, geen strenge klimaatregels.” Migratie is ook een belangrijk thema voor de radicaal-rechtse groep. “Voor Europa gaan we tegen Von der Leyen stemmen.”
De conservatie ECR wil niet gaan zeggen of ze voor of tegen gaan stemmen. Dat laten ze over aan de partijen binnen de fractie zelf. Wel vinden de conservatieven dat het misplaatst is dat Von der Leyen samengaat met de verliezers van de verkiezingen: de Groenen en liberalen. Hij roept op dat het tijd is voor een andere koers. “De afgelopen vijf jaar heeft links bepaald wat de Commissie doet.”
De liberalen gaan ook voor Von der Leyen stemmen. Zij vinden vooral vrijheid en een democratische rechtsstaat belangrijk. Ook wil de fractie dat abortus een grondrecht wordt in heel de EU. Toen dat werd gezegd stond een radicaal-rechtse politicus uit Roemenië op en begon te schreeuwen terwijl ze afbeeldingen van christelijke heiligen omhoog hield. Dit was niet de eerste keer dat ze begon met schreeuwen, dus stuurde de voorzitter van het Parlement haar weg. Maar de schreeuwende politicus ging allesbehalve vrijwillig weg.
10:05 uur: Von der Leyen is uitgepraat, de beurt gaat naar het Parlement
Von der Leyen vertelt een verhaal over economie en industrie, maar met een vleugje duurzaamheid. Ze is inmiddels klaar met haar speech en nu is het aan de fracties om hun zegje te doen. Als eerste aan de beurt Manfred Weber van de christendemocratische EVP. Daar zo meteen meer over, eerst nog even Von der Leyen.
Het applaus verraadt de uitslag misschien al. Drie kwart van de zaal gaf haar een staande ovatie. De rechterkant van de zaal waar de Patriotten zitten, en dus ook de PVV, bleef zitten. Van die kant hoeft VDL geen steun te verwachten zo te zien. Ze kreeg af en toe zelfs wat commentaar uit die hoek. Er kwam bijvoorbeeld applaus voor Orbán, toen Von der Leyen het had over zijn ‘vredesmissies’. En een enkele Europarlementariër stond nog op om iets te roepen, maar na een halve zin zakte de moed haar al in de schoenen. Ze ging weer zitten.
9:35 uur: ‘Bedrijven verdienen lastenverlichting’
De lasten voor Europese bedrijven moeten lichter worden. Dat is de eerste boodschap die Von der Leyen heeft voor het Europees Parlement. “Er moet minder administratie komen, betere naleving van regels, en snellere vergunningen”, zegt ze. Vooral het midden- en kleinbedrijf heeft het moeilijk, is haar betoog. En dus wil ze dat iedere toekomstige Eurocommissaris gaat werken aan lastenverlichting. Sterker nog, een van hen krijgt de taak een oogje in het zeil te houden en moet een keer per jaar rapporteren aan het Europees Parlement.
Minder lasten dus, maar er komen ook investeringen als het aan Von der Leyen ligt. Vooral op duurzaamheid. Ze kijkt terug naar haar periode als Commissievoorzitter. Een tijd waarin Europa van fossiele brandstoffen overstapte naar groene energie. En een tijd waarin er in de EU alleen al meer in schone waterstof geïnvesteerd werd dan in de Verenigde Staten en China samen. “Dat is de Green Deal in actie”, zegt VDL.
9:22 uur: Von der Leyen begint
De speech van Ursula is begonnen. Eerst was er nog even gedoe. Twee van de Europarlementariërs die moesten tellen zijn vandaag niet aanwezig, dus moeten er twee nieuwe worden geloot. Bas Eickhout (GroenLinks-PvdA), die ook voorzitter is van de Groenen, werd geloot, maar heeft het beleefd afgewezen.
Von der Leyen begint haar speech met het feliciteren van Roberta Metsola, die herkozen is als voorzitter van het Parlement. Daarna blikt ze terug. Ze noemt de afgelopen periode “vijf jaar als geen ander” en haalt daarbij de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne en de dood van Navalny aan. Ze vindt ook dat de EU de hedendaagse zorgen van mensen moet erkennen: de hoge huizenprijzen, zorgen over het klimaat en oorlog. “Boeren voelen zich uitgeknepen”, vult ze aan.
Al deze zorgen wil ze gaan oplossen met een “sterk Europa”. Om te werken aan een sterk Europa ziet ze geen ruimte voor “extremisten en demagogen”. Ze zal niet toekijken hoe “Europa van binnenuit wordt uitgehold.” Daarom wil ze samenwerken met alle democratische krachten.
9:05 uur: De plannen van Von der Leyen
Het was even wachten, sommige fracties hoopten ze gisteren al in de inbox te hebben, maar ze zijn er. De politieke richtlijnen waarmee Von der Leyen de komende vijf jaar beleid wil maken. Een belangrijk onderdeel van vandaag. In achterkamertjes zijn beloftes gedaan, maar die stellen weinig voor zonder dat er iets op papier staat, horen we hier en daar. De richtlijnen geven eindelijk duidelijkheid.
Maar wat wil VDL? In ieder geval iets doen aan de concurrentiekracht van Europa. Het moet makkelijker worden voor bedrijven, maar wel met een oog op duurzaamheid. De EU moet investeren dus en er komt een ‘clean industry deal’. Waar moet nog meer in geïnvesteerd worden? Defensie. EU-landen blijven zeggenschap houden over hun eigen troepen, geen EU-leger dus. Maar ze wil wel de defensie-industrie en de samenwerking tussen landen versterken. Daar komt ook een defensie-Eurocommissaris voor.
Verder moeten de Europese buitengrenzen beter bewaakt worden. Meer geld naar grensbewakingsagentschap Frontex dus en een verdriedubbeling van het aantal kustwachten naar 30.000. Maar om de migratieproblemen echt aan te pakken is meer nodig, vindt Von der Leyen. Het migratiepact, waar de EU het in de vorige termijn al over eens werd, moet uitgevoerd worden.
8:40 uur: De Linkse fractie wil uitstel
De Linkse fractie, waar PvdD bij zit, wil dat de stemming over Von der Leyen wordt uitgesteld. De Europese rechter heeft gisteren besloten dat ze toch haar berichten met farmaceutische bedrijven openbaar moet maken. De Linkse fractie vindt dat dit besluit een “significant effect” heeft op haar herverkiezing. De fractie wil ook dat de voorzitter van het Europees Parlement, Roberta Metsola, onderzoekt of de stemming kan worden verzet totdat alle berichten zijn geopenbaard.
De uitspraak van de rechter gaat over het feit dat de COVID-19 vaccincontracten die de Europese Commissie heeft afgesloten met farmaceutische bedrijven, grotendeels onleesbaar zijn gemaakt. Een groot gedeelte van de contracten is gesloten door Von der Leyen via sms’jes of telefoongesprekken. Deze rechtszaak was aangespannen door de Groenen, waar Von der Leyen waarschijnlijk steun van nodig heeft.
8:35 uur: Straatsburg is er klaar voor
De zaal is nu nog leeg, maar vandaag is het zover. Na wekenlang koffie drinken, beloftes doen en campagne voeren stemt het Europees Parlement eindelijk over de benoeming van Ursula von der Leyen tot voorzitter van de Europese Commissie. Er heerst twijfel. Volgens de één is het een done deal, volgens de ander moeten we nog maar zien of ze genoeg stemmen krijgt.
Ze heeft er in ieder geval 361 nodig, de helft van de 720 Europarlementariërs plus 1. En dat wordt niet makkelijk. Hoewel de christendemocraten (EVP), socialisten (S&D) en liberalen (Renew) op papier groot genoeg zijn om een meerderheid te vormen, steunt niet iedereen in die groepen Von der Leyen. Ze heeft extra stemmen nodig dus en die probeert ze te winnen aan zowel de linker- als de rechterflank. Koorddansen dus. Want geeft ze te veel toe aan links, dan verliest ze rechts de steun. En dat geldt andersom natuurlijk ook.
Rond 9:00 uur is het de bedoeling van VDL, we korten het even op zijn Brussels af, het Europees Parlement toespreekt. Daarna mogen de politici vragen stellen. En in de middag, nadat alle fracties bij zichzelf in beraad zijn gegaan, komt de stemming. Brusselse Nieuwe is er bij.
