00:15 uur: Voorlopige verkiezingsuitslag: geen grote overwinning van rechts

23:30 uur: Toch een zetel voor Anna Strolenberg (Volt)

Nog rood van de spanning stond Anna Strolenberg, de nummer twee op de lijst van Volt Nederland, de NOS te woord op de derde verdieping van het Europees Parlement. Op de valreep heeft ze toch een zetel gewonnen. “Het voelt ontzettend goed”, zegt ze. “Het is goed om te horen dat het pro-Europese geluid van Volt gewenst is.”

In de exit polls van donderdagavond behaalde Volt maar één zetel. Maar de officiële uitslag valt een stuk positiever uit voor de nog jonge partij. De PVV raakt een zetel kwijt en Volt krijgt er eentje meer. Twee dus, in totaal.

Ze wil graag in de LIBE commissie, die Europarlementariërs houden zich bezig met migratie en de rechtsstaat. Ze werkte voorheen immers voor Vluchtelingenwerk. Of als dat niet kan, misschien wel de ENVI (klimaat) of AGRI (landbouw) commissie.

Het lijkt erop dat Volt Europa straks 4 tot 5 zetels in het Parlement krijgt. 2 uit Nederland en 2 á 3 uit Duitsland. Sophie in ‘t Veld die namens Volt in België meedeed maakt weinig kans op een zetel.

23:05 uur: Sociaaldemocraten winnen nipt in Portugal

In Portugal eindigt de sociaaldemocratische PS-partij bovenaan, met 31 procent van de stemmen volgens de exit poll. Op de voet volgt de conservatieve combinatie lijst AD met 30 procent. De Europarlementariërs verdelen zich over de christendemocraten en de conservatieven in het Europees Parlement. Overigens verliezen de sociaaldemocraten wel twee zetels terwijl de conservatieven hun zetelaantal behouden.

De liberale partij IL gaat van 0 naar 2 zetels. De linkse BE-partij daalt juist met twee zetels naar 2. De extreemrechtse Chega komt voor het eerst het Europees Parlement binnen met 2 zetels.

22:55 uur: Europese duiding in Den Haag

In Nieuwspoort in Den Haag wordt een grote verkiezingsavond gehouden. Honderden mensen zitten hier om te luisteren naar duiding van de exit polls die binnenstromen. Omdat deze avond mede mogelijk wordt gemaakt door nieuwszender BNR, zijn vooral journalisten daarvan aan het woord. Zo komen Bernard Hammelburg, Rob de Wijk en Arend Jan Boekestijn aan het woord, maar ook Joris Luyendijk.

Kandidaat-Europarlementariërs die vrij zeker zijn van hun zetel komen ook langs. Zo spreekt de D66-lijsttrekker Gerbrandy samen met de nummers 3 van GL-PvdA Maij en VVD, Baljeu. Veel spannende uitspraken worden niet meer gedaan door de politici. Al herhaalt D66 wel dat ze niet Ursula von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie zullen steunen als ze gaat samenwerken met de rechtse fracties en de klimaatplannen gaat afzwakken. BBB gaat juist niet voor Von der Leyen stemmen als ze de klimaatplannen doorzet.

22:22 uur: Weber feliciteert oud-medewerker Dirk Gotink (NSC)

Het is druk in het Europees Parlement vanavond. Europarlementariërs zijn alvast naar Brussel gekomen en in de wandelgangen worden handen geschud, felicitaties uitgewisseld en zelfs knuffels gegeven. Zo ook Dirk Gotink, NSC-lijsttrekker en Manfred Weber, de leider van de christendemocratische EVP. De twee kennen elkaar goed. Gotink was jarenlang woordvoerder voor Weber. Zojuist liepen ze elkaar tegen het lijf (zie filmpje).

Gotink wil zich graag aansluiten bij de EVP. En NSC lijkt al een voet tussen de deur te hebben. Zowel NSC als BBB werden in de prognoses al meegenomen als onderdeel van de EVP. De twee partijen hebben samen met partijen uit Hongarije en Denemarken al een officiële aanmeldbrief naar de EVP gestuurd. En hoewel er nog officieel over hun lidmaatschap gestemd moet worden binnen de Europese fractie, vonden de christendemocraten het wel al goed om ze alvast te presenteren als deel van de familie.

22:05 uur: Overwinning voor Tusk in Polen

De partij van Donald Tusk heeft de verkiezingen gewonnen volgens een exit poll. Zijn liberale partij, Burgerplatform, heeft ruim 38 procent van de stemmen gewonnen waarmee ze 21 zetels krijgen in Brussel. De grote tegenhanger, de PiS-partij, haalt 34 procent van de stemmen binnen. Hiermee krijgt de partij 19 zetels in het Europees Parlement.

In de peilingen gingen de partijen nog nek aan nek. Deze verkiezing is dan ook de eerste keer dat de Burgerplatform-partij de PiS-partij in een onderlinge wedstrijd heeft verslagen.

“Polen heeft aangetoond dat democratie hier overwint”, zei de Poolse premier Tusk.

De radicaalrechtse KW stijgt flink met 12 procent. KW mag vervolgens zes Europarlementariërs leveren. De centrumrechtse partij ‘Derde weg’ doet het juist minder goed dan verwacht met 4 zetels. De linkse partij Lewica krijgt 6 procent van de stemmen en daarmee drie Europese zetels.

21:40 uur: Franse president kondigt nieuwe verkiezingen aan

De Franse President Emmanuel Macron heeft aangekondigd het nationale parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen te houden. Dat volgt nadat zijn partij een historische nederlaag heeft geleden. Zijn partij, die een combinatielijst had met andere liberale partijen, haalde slechts 15 procent van de stemmen. De radicaalrechtse partij van Marine Le Pen, RN, haalde ruim het dubbele met 31 procent van de stemmen. 

“Ik kan niet doen alsof er niets is gebeurd”, zegt de Franse president in een toespraak vanuit het Elysée. Aan het eind van deze maand zal de eerste verkiezingsronde worden gehouden, een week later de tweede. Macron zegt vanavond het decreet voor de parlementsverkiezingen te ondertekenen. In de overwinningsspeech riep de lijsttrekker van RN al op tot nieuwe verkiezingen. 

In de vijf minuten durende speech van de Franse president zegt Macron dat “de opkomst van nationalisten en demagogen een bedreiging zijn niet alleen voor onze natie maar ook voor ons Europa en voor de plek van Frankrijk in Europa en in de wereld.”

21:25 uur: Christendemocraten winnen in Spanje, op de voet gevolgd door de sociaaldemocraten

De christendemocraten hebben in Spanje nipt gewonnen volgens de exit polls. Met ongeveer 32 procent van de stemmen kan de partij rekenen op 21 of 23 zetels. Op het moment hebben ze er 13.

De sociaaldemocratische partij van de president Pedro Sánchez zit vlak achter de christendemocraten met 30 procent van de stemmen. Daarmee krijgen ze waarschijnlijk rond de 21 zetels, evenveel als ze nu hebben.

De radicaalrechtse partij Vox stijgt een beetje van vier naar zes zetels. De samenwerking tussen linkse en groene partijen, Sumar, krijgt vier zetels. De linkse partij Podemos krijgt er waarschijnlijk drie.

Een opvallende verrassing is de plotselinge opkomst van de partij ‘Het Feestje is Voorbij’. De rechts-populistische partij is opgericht door een social media influencer. De partij krijgt waarschijnlijk drie zetels.

21:10 uur: Kleine winst voor radicaal-rechts, christendemocraten blijven grootste

Radicaal-rechts gaat er volgens de eerste prognose in het Europees Parlement licht op vooruit. De nationalistische ID-fractie kon deze verkiezingen rekenen op 8,6 procent van de stemmen. Vijf jaar geleden was dat net iets minder dan 7 procent. De groenen en sociaaldemocraten leveren een aantal zetels in. Zo kreeg S&D in 2019 bijna 20 procent van de stemmen. En de groenen 10 procent. Deze keer leveren de sociaaldemocraten 1 procentpunt in. De groenen komen lager uit: 7,3 procent van de kiezers koos voor hen.

Het machtsverhoudingen in het Europees Parlement zullen vooral afhankelijk zijn van nieuwe partijen die in deze prognose nog niet aan Europese fracties gekoppeld zijn. De Nederlandse Volt zetel staat op dit moment nog onder het kopje ‘anderen’. BBB en NSC zijn al wel meegenomen in de uitslag van de christendemocraten.

Uiteindelijk blijven de christendemocraten (EVP) de grootste. Volgens de eerste prognose krijgen ze samen 181 zetels de komende vijf jaar. Op dit moment heeft de EVP 176. Daarbij moet worden aangetekend dat er nu 15 zetels in totaal meer te verdelen zijn. De sociaaldemocraten (S&D) blijven de nummer twee. Ze behalen 135 zetels. Op dit moment heeft de S&D nog 139 Europarlementariërs.

20:50 uur: Grote overwinning voor radicaalrechts in Frankrijk

De radicaalrechtse partij van Marine Le Pen, RN, heeft een ruime 31 procent van de stemmen gehaald volgens een eerste exit poll. Dit is een grote overwinning voor de partij. 

De liberale partij van de Franse president Emmanuel Macron heeft 15 procent van de stemmen gekregen, ruim de helft van RN. De sociaaldemocratische PS-partij zit daar met 14 procent net achter.

Het nichtje van Marine Le Pen komt ook het Europees Parlement binnen met haar eigen partij ‘Herover!’. Met 5,2 procent van de stemmen haalt ze net genoeg voor één zetel.

In een overwinningsspeech van RN zegt de lijsttrekker Jordan Bardella dat de resultaten “een duidelijk bericht zijn aan Emmanuel Macron en de Europese leiders en markeert de vastberadenheid van ons land om de richting van de Europese Unie te zien veranderen.”

Macron heeft de boodschap begrepen en vervroegde landelijke verkiezingen aangekondigd.

20:30 uur: radicaalrechts haalt grote winst in Bulgarije

In Bulgarije heeft de populistische conservatieve GERB/SDS ruim een kwart van de stemmen gekregen. De partij is bij de EVP aangesloten, waarin ook het Nederlandse CDA zit en waar NSC en BBB naar verwachting tot zullen toetreden.

Op de tweede plek komt een centrum-coalitie met 15 procent van de stemmen. Die coalitie, waar ook Volt in zit, verdeelt zijn zetels over de groenen, liberalen en christendemocraten in het Europees Parlement.

De radicaal rechtse ‘Heropleving’ partij wint ruim 14 procent van de stemmen, waardoor ze waarschijnlijk op de derde plaats komen. Dat is een grote overwinning voor de partij die bij de vorige Europese verkiezingen slechts één procent van de stemmen won.

20:15 uur: Centrumrechts wint in Kroatië

De centrumrechtse partij HDZ in Kroatië heeft ruim een derde van de stemmen gekregen, volgens de exit polls. Dit betekent dat deze partij zes Europarlementariërs mag leveren, twee meer dan eerst. Dat is de helft van alle Europarlementariërs die Kroatië mag leveren.

De centrumlinkse combinatielijst SDP, die bestaat uit sociaaldemocraten en liberalen, krijgt 27 procent van de stemmen. Dat zijn ruim vijf zetels, wat er misschien later nog zes worden. De radicaal-rechtse DP-partij heeft acht procent van de stemmen gekregen. Het is nog afwachten of dat genoeg is voor een zetel.

20:10 uur: ‘Duitsland is de slechtse uitslag van de avond’

GroenLinks/PvdA-lijsttrekker Bas Eickhout baalt van de uitslag in Duitsland. “Het is eigenlijk de slechtste uitslag van de avond”, vertelt hij de Nederlandse pers kort nadat de eerste cijfers uit Berlijn binnenkwamen. De Grünen, de Duitse partij die in dezelfde Europese fractie zit als GroenLinks, leverde behoorlijk wat stemmen in. Zoals het er nu uit ziet levert Duitsland 16 zetels voor de groene fractie in het Europees Parlement. Vijf jaar geleden waren dat er nog 25.

Toch nuanceert Eickhout de uitslag. In andere landen lijken groene partijen nu voor het eerst een zetel te bemachtigen. Letland en Kroatië bijvoorbeeld. En ook in Duitsland zijn er splinterpartijen die zich waarschijnlijk bij de Groenen in het Europees Parlement gaan aansluiten. Volt is er daar een van, de partij lijkt 3 zetels te winnen.

Hoe dan ook wil Eickhout de komende vijf jaar de Green Deal doorzetten. Vooral de groene industrie moet aangejaagd worden, vindt hij. Een samenwerking met de conservatieve ECR of nationalistische ID ziet hij dan ook niet zitten. De sociaaldemocraten gaven dat eerder deze campagne ook al aan. ‘Als de EVP in zee gaat met de ECR of ID, doen wij niet meer mee’, klonk het uit de mond van Nicolas Schmidt, de lijsttrekker van de socialisten.

19:05 uur: Nieuwe Democratie wint verkiezingen in Griekenland

De christendemocraten blijven ook in Griekenland de grootste. De partij Néa Dimokratía (nieuwe democratie), kan vanaf juli 8 Europarlementariërs naar Brussel sturen. Vijf jaar geleden kon de partij ook al op 8 zetels rekenen. De partij maakt deel uit van de EVP-groep. Daar zitten ook het CDA en ChristenUnie bij en wordt mogelijk ook het thuis van BBB en NSC.

De partij Syriza krijgt volgens de exitpolls in Griekenland 4 zetels. Zij zitten in dezelfde Europese fractie als Partij voor de Dieren. Die komen naar alle waarschijnlijkheid ook weer in het Parlement met Anja Hazekamp.

18:40 uur: CDU wint met gemak in Duitsland

Volgens de eerste exitpoll in Duitsland wint de christendemocratische CDU met gemak. Met ongeveer 30 procent van de stemmen halen ze 29 zetels binnen. Dit is goed nieuws voor Ursula von der Leyen die van de CDU komt. 

Daarna komt de radicaalrechtse AfD met 16 procent van de stemmen. Daarmee 17 zetels, 11 meer dan dat ze nu hebben.

Op de voet volgen de coalitiepartijen onder Olaf Schulz. Als eerst krijgt de SPD 14 zetels, twee minder dan eerst. De Groenen dalen flink, die gaan van 21 zetels naar 12. De liberale FDP daalt lichtjes van 7 naar 5 zetels.

De radicaallinkse Die Linke daalt ook lichtjes van 5 naar 3 zetels. De nieuwe partij van Sahra Wagenknecht (BSW), die van Die Linke is afgesplitst, komt met 5 zetels het Europees Parlement binnen. Volt gaat van 1 naar 3 zetels.

18:25 uur: Radicaalrechts verdubbelt in Oostenrijk

Radicaalrechts groeit flink in Oostenrijk volgens hun exitpoll. De radicaalrechtse FPÖ verdubbelt zijn zetels naar zes. De christendemocratische ÖVP daalt van zeven zetels naar vijf. De sociaaldemocratische SPÖ blijft op vijf zetels. De Groenen halen 10 procent van de stemmen en verliezen daarom één zetel. De liberale NEOS stijgt van één naar twee zetels. De communistische KPÖ haalt naar waarschijnlijkheid nog maar net één zetel.

17:00 uur: De uitslag volgens de publieke omroep van Letland

In Letland is onofficiële uitslag van de publieke omroep bekend. De conservatieve NA heeft gewonnen. Net als JV, die bij de christendemocraten (de EVP groep) is aangesloten, krijgt de partij twee zetels. De sociaaldemocratische partij ‘S’ verliest één van zijn twee zetels.

Vervolgens kent Letland vier nieuwkomers, elk met één zetel. De groene conservatieve partij AS sluit zich aan bij de EVP. De rechts-populistische partij LPV sluit zich aan bij de conservatieven van de ECR, waar ook de SGP bijzit. De LA-partij gaat bij de liberalen (Renew van VVD en D66) en de Europese groenen krijgen een zetel erbij van de ‘P’- partij.

16:05: Frankrijk ‘proteststemt’ tegen Macron

Op deze laatste dag van de verkiezingen zijn de Fransen eindelijk aan de beurt. Een moment waar Valentin Billard (24) uit Toulouse al lang naar uitkijkt. Hij is al van jongs af aan heel geïnteresseerd in politiek. Volgens hem is het dan ook geen verrassing dat Frankrijk een ruk naar rechts maakt.

“Het is echt een proteststem tegen Macron”, zegt hij. Die heeft de afgelopen jaren zich vrij onpopulair gemaakt met zijn beleid, dat onder andere de koopkracht van veel Franssen schaadde. Ook denk Valentin dat Jordan Bardella (RN), de 28-jarige rijzende ster op uiterst rechts, populair is omdat hij zich hard maakt voor veiligheid. “Een belangrijk onderwerp hier”, aldus Valentin. “Daarnaast hebben we ook Zemmour die nog extremer is, wat voor Bardella de weg vrijgemaakt als ‘redelijke’ optie op uiterst rechts.”

Hij denkt dat de grootste uitdagingen van Frankrijk in Europa het “vergroten van de koopkracht en het beschermen van de boeren” zijn. “En daarnaast zou ik alles wat met verduurzaming te maken heeft, willen noemen. Dit zijn problemen die Frankrijk niet alleen kan aanpakken, en waar het Europa bij nodig heeft.”

Verder ziet hij steeds meer Euroscepticisme om zich heen. “Lidstaten willen steeds meer dingen op eigen houtje doen. Dat vind ik zorgelijk, want we hebben Europa nodig. Maar het is de wil van het volk om te bepalen welke kant we op gaan.”

Ook in zijn familie ziet hij dat de polarisatie in het Franse politieke landschap toeneemt. “We stemmen dit jaar allemaal voor iemand anders. Ik voor Bellamy (centrumrechts) en de rest van mijn familie voor Zemmour, Bardella  (beiden uiterst rechts) en Glucksmann (sociaaldemocraten). Ondanks deze grote verschillen kunnen we heel goed met elkaar opschieten en luisteren we naar elkaar. Ik denk dat dat uiteindelijk het belangrijkste is.”

15:45 uur: Europese verkiezingen spelen amper in België

Er is maar weinig aandacht voor de Europese verkiezingen bij onze zuiderburen. In België gaat het meer over de federale en regionale verkiezingen dan de Europese. Alle drie de verkiezingen vinden in België op dezelfde dag plaats. Vooral de waarschijnlijke winst van radicaal-rechtse partij Vlaams Belang houdt de gemoederen bezig.

De partij wil minder migratie en zet zich af tegen het armere Walonië in het zuiden. Geld uit Vlaanderen zou teveel naar die regio vloeien en Vlaams Belang laat Walonië het liefst volledig los.

15:05 uur: Van over het kanaal kijken ze toe

Ook in het Verenigd Koninkrijk worden de Europese verkiezingen in de gaten gehouden. Vijf jaar geleden konden de Britten zelf nog naar de stembus, maar na het vertrek van het VK uit de EU kunnen ze aan de andere kant van het kanaal deze keer niets anders dan toekijken.

Deze verkiezingen zijn extra belangrijk, schrijft de Britse omroep BBC, vanwegen de opkomst van radicaal-rechts. Partijen als de PVV van Wilders, maar ook die van de Franse Marine Le Pen en Italiaanse Giorgia Meloni doen het goed in de peilingen en kunnen de balans in het Europees Parlement omver werpen.

Ook opvallend, stelt de BBC, is het grote aantal jongeren dat deze keer voor het eerst hun stem mag uitbrengen. In Duitsland en België mag al gestemd worden vanaf 16 jaar, in plaats van de traditionele leeftijd van 18. In Duitsland alleen al betekent dat zo’n 1,4 miljoen extra stemgerechtigden.

14:45 uur: Blijft Sophie in ‘t Veld Europarlementariër of is na vandaag voorbij?

Het is nagels bijten vandaag voor Europarlementariër Sophie in ‘t Veld. Ooit nog in het Europees Parlement namens D66 staat ze deze verkiezingen in België op de lijst. Ze is daar lijsttrekker van Volt en heeft de afgelopen weken hard campagne gevoerd. Ze heeft gelfyerd, gedebatteerd en mocht hier en daar bij de radio of tv aanschuiven.

Toch heeft de partij, die vijf jaar geleden in België op maar 0,3 procent van de stemmen kon rekenen, campagne gevoerd met een handicap. Volt werd niet meegomen in kieswijzers of reguliere peilingen. Daarnaast had de partij maar een beperkt budget beschikbaar voor de campagne.

Mocht ze vandaag een zetel winnen, dan sluit ze aan bij Reinier van Lanschot. In Nederland behaalde Volt volgens de exitpolls één zetel. In Duitsland doet de pan-Europese partij het beter. Daar peilen ze op 3 procent en met 96 zetels en geen kiesdrempel zou het zomaar kunnen betekenen dat Boeselager deze keer niet alleen naar Brussel trekt.

14:35 uur: Links en rechts gaan nek aan nek in Polen

De kersversie premier van Polen, Donald Tusk, heeft het moeilijk. Vandaag gaan de Polen naar de stembus en zijn partij (KO), die eerder nog de zittende partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid), wist te verslaan, scoort in de laatste peilingen van Politico net zo hoog. Beide peilen ze op 31 procent.

Tusk werd bij zijn eerdere overwinning nog door Brussel als held ontvangen. De EU maakte zich zorgen over de rechtsstaat in Polen onder leiding van de PiS partij. Tusk zou daar verandering in brengen. En hoewel zijn centrum-linkse coalitie het een en ander heeft kunnen veranderen heeft hij zijn voorsprong op PiS niet kunnen behouden.

Wil je ook na de verkiezingen op de hoogte blijven van wat er in de EU gebeurt? Meld je dan aan voor de onze nieuwsbrieven.

13:00 uur: Ook Ursula von der Leyen heeft gestemd

Ook de voorzitter van de Europese Commissie heeft gestemd. Dat laat Von der Leyen weten op X (voorheen Twitter). “Gebruik je stem”, schrijft ze erbij.

De eerste vrouwelijke Commissievoorzitter zit momenteel in een onzekere positie. De rechtse wind die momenteel door Europa waait, raakt ook haar beleid. Waar ze in 2019 nog vol trots de Green Deal presenteerde samen met klimaatchef Timmermans, probeert ze nu maatregelen te versoepelen ten gunste van de boeren.

Het is dan ook nog verre van duidelijk of ze door mag voor een tweede termijn. Hoe dan ook zal ze meer moeten samenwerken met de Europese regeringsleiders, lieten die al weten. Minder “Euromama”, dus.

12:20 uur: De onofficiële uitslag van Slowakije

De onofficiële uitslag van Slowakije is bekend. Zoals voorspelt heeft de liberale PS-partij gewonnen. Ze deden het iets beter dan in de peilingen. Daar stonden ze op 25 procent, maar ze hebben uiteindelijk drie procent meer binnengehaald.

De links populistische partij van de premier Fico, SMER, doet het ook veel beter dan verwacht. Volgens de peilingen zouden ze 17 procent van de stemmen krijgen, maar in de exitpoll staat ze op 25 procent. Nipt achter de PS-partij.

SMER heeft vooral stemmen weggehaald bij hun coalitiepartner HLAS. Die zouden ongeveer 13 procent krijgen, maar in de exitpoll staan ze slechts op zeven procent, net genoeg voor één zetel. Daarmee komt de neofascistische Republika – met twaalf procent van de stemmen – op nummer drie te staan.

11:05 uur: Duitse verkiezingen staan op scherp

De zorgen over een radicaal-rechtse overwinnig in Europa zijn nergens groter dan in Duitsland. Duizenden demonstranten gingen zaterdag in Leipzig en Dresden de straat op om te demonstreren tegen rechts extremisme. Vandaag gaan de Duitsers naar de stembus en hoewel het CDU, de Duitse zusterpartij van het CDA, de grootste zal worden (30 procent), staat de radicaal-rechtse partij Alternatief fur Deutschland (AfD) op plek twee met 16 procent. De sociaal liberale SPD scoort in de laatste peilingen net zo hoog als het AfD en de Groenen iets lager met 13 procent van de stemmen.

Duitsland werd de afgelopen dagen opgeschrikt door geweldsincidenten. Een AfD-politicus werd aangevallen door een geradicaliseerde moslim, daarbij raakt een politieagent dodelijk gewond. Ook een andere AfD-politicus raakte gewond toen hij iemand ervan probeerde te weerhouden verkiezingsposters van de muur te rukken. Vooral AfD en de Groenen krijgen vaak te maken met geweldsincidenten.

10:35 uur: Boeman van Brussel, Viktor Orban, staat op winst

De Hongaarse premier Viktor Orban ging vol goede moed naar de stembus vanmorgen. Samen met zijn vrouw bracht hij zijn stem uit in Budapest. Hij liep er vrolijk bij. Zijn partij staat immers hoog in de peilingen. Volgens Politico kan Orbans partij Fidesz rekenen op 47 procent van de stemmen. Dat zijn rond de 11 zetels. Hij wil zich mogelijk aansluiten bij de conservatieve ECR fractie.

De eerstvolgende partij is Tisza (Respect en Vrijheid). Opgericht door een voormalige partijgenoot van Orban. De centrum-rechtse partij die zich bij de christendemocratische EVP wil aansluiten peilt op 25 procent van de Hongaarse stemmen.

Er wordt aandachtig gekeken naar de overwinning van Orban. De Hongaarse premier heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot de boeman van Brussel. Vooral als het aankwam op hulp bieden aan Oekraïne of sancties leggen op Rusland, lag Orban dwars. Terwijl hij zich wil aansluiten bij de ECR, zinspeelt Orban ook voorzichtig op een veel grotere rechtse alliantie met de nationalistische ID groep (Identiteit en Democratie).

09:50 uur: Grote overwinning van rechts verwacht in Frankrijk

Op deze laatste verkiezingsdag zijn de grote landen aan de beurt. Zo ook Frankrijk, waar wordt verwacht dat het Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen, lid van de ID-fractie, veel stemmen zal winnen. De RN-lijst, geleid door de 28-jarige Jordan Bardella, zal naar verwachting zo’n dertig procent van alle stemmen binnenharken. Dit is bijna dubbel zoveel stemmen als Valérie Hayer’s Renaissance-liberalen (onderdeel van Renew Europe) lijkt te gaan krijgen. De partij van president Emmanuel Macron zal volgens de peilingen een nederlaag gaan lijden.

Deze ruk naar rechts wordt vooral veroorzaakt door de sociale ontevredenheid onder de Fransen. Macron’s populariteit is momenteel erg laag. De Franse socialisten (S&D-fractie) van Raphaël Glucksman gaan er juist langzaam op vooruit. Mogelijk lukt het ze zelfs de tweede partij van Frankrijk te worden.

De opkomst in de Franse overzeese gebieden waar al gestemd kon worden, zoals Guadeloupe, Martinique, Frans-Guyana, en Frans-Polynesië, was overigens historisch laag. In Guyana stemde iets meer dan 13 procent van de kiezers, in Guadeloupe 11 procent en in Martinique slechts 8 procent.

9:20 uur: Verkiezingsdag

Vandaag wordt het duidelijk. Hoe ziet het Europees Parlement er straks uit? Wordt het inderdaad een overwinning voor radicaal-rechts, en mogelijk het einde van de Green Deal (in Spanje lijkt het van wel), of kan links groot genoeg worden zodat de centrum-rechtse EVP niet om ze heen kan.

Een aantal EU-landen is al naar de stembus gegaan, maar het merendeel stemt vandaag. In 21 landen zijn de stembureau’s inmiddels open en staan de eerste mensen in de rij. In Litouwen hebben ze al extra maatregelen genomen tegen Russische cyberaanvallen nadat de websites van CDA, PVV en FvD donderdag aangevallen werden. En in Griekenland hadden duizenden kiezers vertraging door een zwaar ongeluk. De Grieken pakten massaal de auto om optijd thuis te zijn voor de verkiezingen.

Vanavond komen de eerste uitslagen, zowel peilingen als echte uitslagen. De Nederlandse uitslag komt om 18.15 uur.

Om 20.00 is er een eerste prognose over de samenstelling van het nieuwe Europese Parlement. De nationale en Europese uitslagen worden door de avond heen bijgewerkt. De laatste update verwacht het Europees Parlement om 01:00 uur te geven.

16:30 uur: Europarlementariër Roos vreest voor nog eens vijf jaar klimaatwetgeving

Europarlementariër Rob Roos roept eurokritische Europeanen op om morgen naar de stembus te gaan. Zelf was Roos deze verkiezingen niet verkiesbaar, hij stemde daarom op PVV-kandidaat Mieke Andriese. Maar rechtse en eurokritische stemmers kwam veel te weinig opdagen. Volgens Maurice de Hond ging van de PVV-stemmers donderdag maar 38 procent naar de stembus.

En dat wil Roos in andere EU-landen voorkomen. “Ga stemmen”, zegt hij op Twitter. “Eurokritische burgers gaan veel minder naar de stembus dan eurofederalisten.” Dat was vijf jaar geleden ook zo, telt Roos. En daardoor kon het Europees Parlement een lawine aan klimaatwetgeving aannemen en de grenzen open zetten, zegt hij. “Laat het niet nog eens gebeuren.”

Eurokritische partijen belopen het deze verkiezingen goed te doen. Naast de PVV, dat straks waarschijnlijk met 7 zetels naar Brussel komt, staat ook de Frans-nationalistische Marine le Pen hoog in de peilingen. Ze kan rekenen op 33 procent van de stemmen. Het AfD in Duitsland doet het iets minder goed. Zij peilen nu op 16 procent van de stemmen.

16:00 uur: Zuid-Holland levert meeste Europarlementariërs

Als de exitpolls kloppen zijn niet alle Nederlandse provincies evenredig vertegenwoordigd in het Europees Parlement. Het lijkt erop dat Groningen, Drenthe, Flevoland en Zeeland niemand in Brussel gaan hebben. Zuid-Holland levert juist de meeste Europarlementariërs. 11 om precies te zijn. Een paar bekende namen; Malik Azmani (VVD), Gerben-Jan Gerbrandy (D66) en Bert-Jan Ruissen (SGP).

Een aantal kandidaten dat op een zetel kan rekenen woont juist al in België. Het gaat dan om NSC-lijsttrekker Dirk Gotink die in Brussel voor de EVP werkte. Maar ook Anja Hazekamp (PvdD) en Lara Wolters (GL/PvdA). Ook twee PVV kandidaten woonden al in Brussel. Dat zijn Marieke Ehlers en Mieke Andriese. Zij werkte voor de verkiezingen al in het Europees Parlement.

Andere opvallers: Jeroen Lenaers (CDA), hij wordt de enige Europarlementariër uit Limburg en Raquel Garcia Hermida-van der Walle (D66). Zij is de enige Friezin die straks naar Brussel trekt.

15:40 uur: Wilders bezoekt Vlaams Belang

“Ooit kom ik hier overleggen met Vlaams minister-president Van Grieken”, dat zei PVV-leider Geert Wilders vandaag tijdens een bezoek aan de Belgische partij Vlaams Belang. Hij kwam de radicaal-rechtse partij, die zich af wil scheiden van het zuiden van België, een hart onder de riem steken.

“Ook bij ons in Nederland hebben partijen jarenlang verkondigd dat ze nooit met PVV zouden regeren”, zei Wilders tijdens een toespraak. “Maar onder druk van de kiezers, onder druk van een goed verkiezingsresultaat is dat uiteindelijk veranderd.” Dat gaat in Vlaanderen ook lukken, denkt hij. “Geloof ze niet, die politici en journalisten, die zeggen dat een stem op het Vlaams Belang een verloren stem is. Onder druk wordt alles vloeibaar. Een stem op Vlaams Belang is de enige die in dit land verandering mogelijk maakt.”

België gaat zondag naar de stembus. Niet alleen voor de Europese verkiezingen maar ook de nationale en lokale.

Vlaams Belang belooft volgens de laatste peiling van De Morgen de grootste partij te worden met bijna 26 procent van de stemmen. De liberaal-conservatieve N-VA staat op plek 2 met 21 procent van de stemmen. Een regering vormen in België belooft weer moeilijk te worden. In Vlaanderen doen rechtse partijen het erg goed, terwijl in Wallonië juist linkse partijen winst boeken. Samen moeten ze uiteindelijk een regering vormen voor heel België.

14:30 uur: Chef Green Deal Šefčovič heeft gestemd in Slowakije

Vicevoorzitter van de Europese Commissie, Maroš Šefčovič, heeft gestemd. Šefčovič is verantwoordelijk voor de Europese Green Deal sinds Frans Timmermans voortijdig zijn post verliet om terug te keren naar de Nederlandse politiek.

“Your voice matters”, stelt Šefčovič in een bericht dat hij op X (voorheen: Twitter) plaatste. Oftewel: uw stem telt.

Het is onduidelijk of Šefčovič zijn baan als chef Green Deal gaat behouden. Hij heeft er al een aantal termijnen opzitten en ondanks zijn dat hij bekend staat als een alleskunner, heeft hij met de Green Deal geen populair dossier in handen. Vooral de christendemocratische EVP, de partij van Von der Leyen, verzette zich in de laatste maanden tegen de klimaatwetgeving.

14:15 uur: In EU-liefhebbend Letland hebben de Eurosceptici het nakijken

In Letland, waar vandaag nog tot acht uur ‘s avonds gestemd kan worden, geniet de EU veel steun. Sinds de toetreding van Letland in 2004 is het leven er hier (en in andere Baltische staten) vooral op vooruit gegaan, vinden veel Letten. Zo kwam er bijvoorbeeld visumvrij reizen en ging de economie erop vooruit.

Het kleine Letland (zo’n twee miljoen inwoners) en de andere Baltische staten maakten tot 1991 deel uit van de Sovjet-Unie. Er leeft nog steeds veel bezorgdheid over Rusland onder de bevolking. Ook hechten de Letten veel waarde aan de (economische) voordelen die het EU-lidmaatschap hen biedt. Eurosceptische partijen, die de EU willen verlaten, krijgen daarom nauwelijks een voet aan de grond.

Letland heeft negen zetels te vergeven en de verwachting is dat ongeveer de helft van de Letten naar de stembus zal gaan. De nationalistische partij Nacionālā apvienība (onderdeel van de ECR-fractie) ligt nipt aan kop in de peilingen. De partij wil niet uit de EU maar is wel kritisch op Europese machtsuitbreiding. De resultaten zijn echter moeilijk te voorspellen. Het centrumrechtse Jaunā Vienotība (EVP-fractie) en de linksere Progresīvie (de Groenen) lopen niet ver achter.

14:00 uur: Italiaanse stembussen openen vanmiddag

Hoewel Italiaanse expats al kunnen stemmen, gaan in Italië de stembussen pas om 15.00 uur open en ze sluiten als laatste morgenavond laat. In de peilingen gaat de partij van premier Meloni aan kop met ruim 27 procent van de stemmen. De sociaaldemocraten zijn uit hun as verrezen in Italië en zijn met 21 procent nu de tweede partij in het land.

Coalitiegenoten Forza en Lega doen het niet zo goed. Ze liggen dicht bij elkaar rond de negen procent. Forza is lid van de grote christendemocratische EVP fractie, Lega van de ID (waar de PVV bij zit) en de partij van Meloni van de conservatieve ECR fractie (van de SGP).

13:35 uur: Problemen voor Italiaanse expats

In plaats van een stemming per brief, zoals Nederlandse expats de afgelopen weken deden, moeten de Italianen in het buitenland naar een speciaal stembureau. Dat ging niet altijd even makkelijk. Een groot aantal Italiaanse expats ontving niet de juiste papieren en moest daarom nog snel bij de ambasade langs. Hoewel veel Italianen hun papieren alsnog gekregen hebben, zijn er ook aantallen afgehaakt door de grote rijen en lange wachttijden.

Claudia heeft geen problemen ervaren. Ze zat vandaag een uur in de trein om naar Brussel te komen en naast het Centraal Station haar stem uit te brengen. “Het Europees Parlement heeft een enorme impact op ons leven”, licht ze toe. En hoewel ze moeite heeft met een partij te vinden die 100 procent bij haar past, staat haar besluit wanneer ze in de trein zit al vast. “Ik wil een partij met een goed programma en verstand van zaken”, zegt ze.

Ze kiest voor de Groene Alliantie, de partij is op dit moment aangesloten bij de Europese Groenen en heeft twee zetels in Brussel. De partij moet een antwoord bieden tegen de groei van radicaal-rechtse en eurokritische partijen zoals die van premier Meloni of de nationalistische Lega. “Al die versnipperde rechtse partijen kunnen samen groot worden”, waarschuwt ze.

13:10 uur: Verkiezingen in Malta overschaduwt door schandalen

Ook Malta – het land van de Roberta Metsola, voorzitter van het Europees Parlement – gaat vandaag naar de stembus voor de Europese verkiezingen. Vandaag zijn er ook lokale verkiezingen. Beiden gaan hier niet ongezien voorbij, met dank aan verschillende aanklachten tegen een aantal Maltese politici.

De opkomst wordt geschat op 69% van de 355.000 kiesgerechtigden. Volgens de peilingen wordt de centrumlinkse Labour Party (PL) de grootste met 51 procent van de stemmen, de Nationalist Party (PN) 40%, Imperium Europa 4,5% en andere partijen 4%.

In totaal zijn er zes zetels te verdelen. Met de huidige peilingen in het achterhoofd is het vrijwel zeker dat alleen de PL en de PN vertegenwoordigers naar het Europees Parlement zullen sturen, met ieder drie zetels. Ondanks de waarschijnlijke winst van de PL is de verwachting wel dat Metsola van alle kandidaten de meeste stemmen gaat binnenhalen: 16 procent van het totaal volgens een lokale poll.

De verkiezingen worden overschaduwd door schandalen binnen de PL. Belangrijke figuren, zoals de voormalige premier Joseph Muscat en vicepremier Chris Fearne, zijn beschuldigd van fraude en witwassen. Ondanks dat blijft de Labour Party populair.

11:20 uur: Belangenvereniging Nether kijkt uit naar samenwerking met Nederlandse winnaars

Belangenvereniging Nether, dat in Brussel Nederlandse universiteiten, HBO en MBO-scholen en onderzoeksorganisaties vertegenwoordigd, kijkt er naar uit om met de pas gekozen Nederlandse Europarlementariërs samen te werken. Vooral met de kandidaten die aandacht hebben voor innovatie, kennisveiligheid en wederzijdse erkenning voor beroepsonderwijsdiploma’s.

Nether houdt zich onder andere bezig met Horizon Europa, een Europse pot met geld waarmee bedrijven in Europa samen onderzoek kunnen doen. Maar ook met het misschien wel bekendere Erasmus Plus programma. Daarmee kunnen studenten en onderwijzers makkelijker studeren of werken in het buitenland.

Voor de Nederlandse kennissector is het belangrijk dat onze Europarlementariërs in de commissie voor cultuur en onderwijs terecht komen, maar ook in de commissies voor budget en industrie, legt Annabel Hoven uit. Ze is beleidsmedewerker bij Nether. “Zij bepalen de komende jaren mee hoe belangrijke financieringsprogramma’s als Erasmus+ en Horizon Europe er uit gaan zien. Bedenk: van iedere euro die Nederland investeert in Horizon Europe, krijgen kennisinstellingen en bedrijven er anderhalve terug.”

10:55 uur: ‘Green Deal is slecht voor Tsjechië’

Vanmiddag sluiten de stemburaeus in Tsjechië. Lucie uit Pardubice ging gisteren voor haar werk al naar de stembus. Ze maakt zich zorgen over de Europese Green Deal en migratie. Radicaal wil ze zichzelf niet noemen, voor Lucie voelt het alsof Europees beleid de Tsjechische cultuur en identiteit bedreigt. “Ik wil mijn land niet zien verdwijnen”, zegt ze.

Daarnaast is Tsjechië ontzettend afhankelijk van de auto-industrie. “Het levert heel veel banen op en we zijn er trots op”, legt ze uit. Ze wil daarom af van Europese regels die bepalen dat vanaf 2035 alleen nog maar auto’s die uitstootvrij zijn verkocht mogen worden. Ze stemt daarom op de ‘Eed en Motoristen’ coalitie. De twee partijen die tijdens de Europese verkiezingen samen optrekken willen minder migratie en verzetten zich tegen Europese klimaatmaatregelen.

In totaal heeft Tsjechië straks 21 zetels te verdelen. Volgens peilingen van Politico kan de partij ANO-2011 rekenen op 33 procent van de stemmen. De partij is aangesloten bij de liberale fractie Renew Europe. Daarna komt de partij ODS met 14 procent. Zij zitten bij de conservatieve ECR groep.

9:55 uur: Het politieke landschap van Slowakije

Vandaag gaat Slowakije naar de stembus. Het is een land waar niet veel mensen komen opdagen voor de verkiezingen. Slowakije heeft zelfs het record laagste opkomst voor de Europese verkiezingen, namelijk 13 procent in 2014. In 2019 deden ze het al wat beter met 22 procent.

Veruit de grootste partij is de sociaal liberale PS partij. Volgens de peilingen kunnen die rekenen op ruim één op de vier stemmen. Dat is vijf procent meer dan de vorige Europese verkiezingen.

Daarna komt de links populistische partij van de premier Fico, SMER. Ze komen op 17 procent van de stemmen volgens de peilingen, een kleine twee procent meer dan de vorige Europese verkiezingen. SMER was tot voor kort aangesloten bij de sociaaldemocraten in het Europees Parlement, maar ze zijn eruit gezet omdat ze een regering hebben gevormd met een radicaal-rechtse partij.

Op de voet volgt de sociaaldemocratische HLAS partij met 13 procent in de peilingen. Afgelopen Europese verkiezingen deden ze niet mee. HLAS zat ook bij de sociaaldemocraten in het Europees Parlement, maar ook zij zijn eruit gegooid voor het vormen van een regering met een radicaal-rechtse partij samen met SMER.

9:00 uur: Ierse stemmen worden geteld, verkiezingen gaan door in rest van Europa

Het is dag drie van de Europese verkiezingen. In Ierland worden vandaag de stemmen van gisteren geteld in Tsjechië gaan ze vandaag nog tot de middag door. In Letland, Malta en Slowakije, zijn de stemlokalen inmiddels geopend. In Italië gaan ze in de middag pas open. Geen vrees. De Italianen stemmen zondag gewoon verder.

Opvallend is Georgia Meloni, de Italiaanse premier die in april aankondigde lijsttrekker te worden van haar radicaal-rechtse partij Broeders van Italië. Volgens peilingen van Politico wordt ze de grootste met 27 procent van de stemmen. Ze wordt op de voet gevolgd door de centrum-linkse Democratische Partij (PD) met 21 procent en de populistische Vijfsterrenbeweging met 16 procent.

Het is niet de eerste keer dat een Italiaanse premier meedoet aan de Europese verkiezingen. In 2009 kwam toenmalig premier Silvio Berlusconi al naar Brussel toe en vijf jaar later deed Matteo Renzi hetzelfde.

19:25 uur: Ook referenda in Tsjechië

Net als in Nederland houden veel Tsjechische gemeenten een referendum tegelijkertijd met de Europese verkiezingen. Dat is namelijk goedkoper om te doen en het kan de opkomstpercentage verhogen. 

Zo wordt in een gemeente gestemd over groen licht voor de bouw van een fabriek voor batterijen voor elektrische voertuigen. En in andere gemeenten wordt gestemd over de bouw van een windmolenpark of het verbieden van vuurwerk.

Het is belangrijk om op te merken dat in Tsjechië een referendum pas geldig is als 35 procent van de stemgerechtigden komt opdagen. Bij de vorige Europese verkiezingen ging maar 28 procent van de Tsjechen stemmen, dus deze referenda kunnen het opkomst percentage van het land goed omhoog krikken.

19:05 uur: Wilders blikt vooruit

PVV-leider Geert Wilders laat zich blij uit op sociale media. “Brussel hier komen we, sterker dan ooit na de verkiezingen van gister, en ik beloof je dat veel meer van ons van andere EU-lidstaten zullen volgen in de aankomende paar dagen. Niets zal meer hetzelfde zijn.” Dat deelt hij op X. 

Het is een vooruitblik op de komende verkiezingsuitslagen in andere landen. Volgens de peilingen groeit radicaal rechts in de EU. Het is nog maar de vraag of ze wel aan tafel mogen zitten bij wetgeving. Veel Europese groepen voelen niks voor samenwerking met radicaal rechts waardoor de kans op een meerderheid klein is.

16:35 uur: Migratie en klimaatplannen belangrijke onderwerpen in Tsjechië

Migratie is een belangrijk onderwerp in Tsjechië. Zo goed als elke partij heeft het stoppen van illegale immigratie een belangrijk campagne punt gemaakt. Het land staat ook hoog in de statistieken over immigratie. Zo zijn er in Tsjechië bijna het dubbele aantal immigranten per 1000 inwoners dan in Nederland.

Een ander belangrijk onderwerp zijn de klimaatplannen van de EU. Veel partijen hebben daar kritiek op en vinden dat het moet worden aangepast. Daarmee wordt vaak afgezwakt bedoeld. Ook de Piratenpartij, lid van de groenen in het Europees Parlement, wil de klimaatplannen “fixen”. De grootste partij volgens de peilingen, ANO 2011, voert ook campagne met de slogan: “nee tegen immigratie en de klimaatgekte.”

16:14 uur: Ieren hebben tot 22.00 uur vanavond om hun stem uit te brengen

Volgens Hazel Sothern (62) zijn er verschillende aspecten die mensen ‘fed up’ maken als het gaat om Ierse politiek. ‘’40-jarige die nog steeds bij hun ouders moeten wonen omdat er geen betaalbare huizen zijn is gewoon waanzin. Het heeft voor een bittere samenleving gezorgd en dan voornamelijk bij de jongeren. De mensen van mijn leeftijd blijven op de traditionele partijen stemmen, maar alle ‘Indepedence groups’ (onafhankelijke politieke partijen) gebruiken migratie als oorzaak voor het huizen te kort en spreken daarmee vooral jongeren aan.’’

Hazel weet nog niet op wie ze moet gaan stemmen. ”Ik zal een beslissing moet maken bij het stemhokje, want ik heb geen idee. Het is zo onduidelijk geweest de afgelopen weken in de media en het ergste is, dat geen ene politicus langs mijn deur is geweest, terwijl dat traditie is. Maar daarom leeft het bij mij totaal nog niet zoals voorgaande jaren.’’

15:10 uur: Minister De Jonge is positief over nieuwe stembiljet

Het experiment met een kleiner stembiljet is “ronduit positief” verlopen volgens minister Hugo de Jonge. Als de uiteindelijke evaluatie ook goed is zal het kleinere formulier overal te gebruiken zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. “Eigenlijk is het enorme biljartlaken van nu vervangen door formaat placemat”, zegt De Jonge. Volgens hem zijn de stemformulieren nu ook makkelijker te gebruiken voor ouderen of mensen met een beperking. Zo zijn de letters groter dan op het huidige formulier.

Er deden vijf gemeenten mee aan het experiment: Alphen aan den Rijn, Midden-Delfland, Boekel, Tynaarlo en Borne.

14:55 uur: Rookmaker geeft niet op

Er heerst teleurstelling bij Meer Directe Democratie (MDD). De partij van Europarlementariër Dorien Rookmaker wist volgens de exitpolls geen zetel te bemachtigen. Rookmaker ziet de polarisatie in de samenleving terug in de verkiezingsuitslag. Ze noemt de PVV de duidelijke winnaar. “Al doet samengesteld links alsof ze hebben gewonnen terwijl ze in feite een zetel inleveren.”

Rookmaker wacht de officiële uitslag van zondag vol verwachting af. “Niet alleen om te zien of wij toch nog een zetel krijgen”, zegt ze. Maar ook omdat dan duidelijk wordt welke partijen in de rest van de EU gewonnen hebben.

MDD ziet de uitslag van gisteravond niet als verlies. “We hebben geconstateerd dat er een groeiende behoefte bestaat bij kiezers aan echte volksvertegenwoordiging in plaats van partijpolitiek. We hebben vele positieve reacties gekregen en ons ledenbestand is stevig gegroeid”, legt Rookmaker uit. Ze kijkt uit naar de volgende verkiezingen. Die voor de gemeenteraad bijvoorbeeld.

14:50 uur: Tsjechische stembussen zijn geopend

De stembussen in Tsjechië zijn officieel geopend om 14:00 uur. Tot tien uur zullen ze open blijven. Morgen kunnen de Tsjechen weer stemmen van 08:00 tot 14:00 uur.

Veel ogen zijn gericht op hoe de SPOLU het gaat doen. Het is een combinatie lijst van drie partijen, waarvan een in de conservatieve ECR-fractie in het Europees Parlement zit. De president van Tsjechië is overigens ook lid van die partij, ODS. Vandaag schreef hij nog op X dat de combinatie lijst SPOLU “de verdediging van Europa tegen China en Rusland zal verstevigen.”

Deze verkiezing wordt voor hem een tussenpeiling van wat het land vindt van zijn bestuur. De SPOLU kan rekenen op ongeveer 18 procent van de stemmen volgens peilingen.

14:10 uur: ‘Mogelijke winst voor Volt of GroenLinks/PvdA door verdeling restzetels’

De meeste partijen zijn hun overwinning van gisteren al aan het vieren, maar er kan nog steeds het een en ander verschuiven, concludeert Maurice de Hond. Vooral als het aankomt op de verdeling van restzetels. Dat zijn zetels die na een eerste zetelverdeling overblijven. Die worden dan alsnog verdeeld gebasseerd op de overgebleven stemmen per partij.

Vooral het aantal zetels van PVV, GroenLinks/PvdA en Volt wordt beinvloed door de verdeling van de 31e zetel. De Hond voerde een eigen exitpoll uit en gebasseerd op zijn uitslag, die overigens weinig verschilt met die van de NOS, wordt het voor de drie partijen krap.

De PVV kan hun 7e zetel kwijtraken als de partij 0,15 procent minder stemmen krijgt dan De Hond inschatte. De PVV zou dan uitkomen op een totaal van 6 zetels. GroenLinks/PvdA en Volt hebben in dat geval de meeste kans om de restzetel te krijgen. Dat zou kunnen betekenen dat GroenLinks/PvdA dan op 9 zetels uit komt of dat Volt niet maar één zetel haalt maar 2. Daarmee zou Anna Strolenberg, de enige vrouw die meedeed aan het NOS slotdebat alsnog naar Brussel komen.

13:40 uur: Meer mannen namens Nederland in Europees Parlement dan vrouwen

Volgens de exitpoll van de NOS komen er namens Nederland 13 vrouwen en 18 mannen in het Europees Parlement. Na de verkiezingen van 2019 was dat verschil kleiner. Toen kwamen er voor Nederland 14 vrouwen en 15 mannen naar Brussel. Gaandeweg zijn er nog wel wat wisselingen binnen de partijen geweest. Hierdoor zaten er tot vlak voor de verkiezingen van dit jaar 13 vrouwen en 16 mannen voor Nederland in het Europees Parlement. Deze keer had Nederland wel 2 zetels meer te verdelen dan bij de vorige verkiezingen.

De huidige vrouwelijke Europarlementariërs Tineke Strik en Kim van Sparrentak komen weer in het Europees Parlement namens GroenLinks-PvdA. Ook fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, Anja Hazekamp, keert terug. Voor de VVD gaat Jeannette Baljeu als enige vrouw naar Brussel. Namens D66 komen Raquel Garcia Hermida-van der Walle en Brigitte van den Berg in het Europees Parlement. Opgelet: de voorkeursstemmen moet nog geteld worden. Sommige kandidaten kunnen dus alsnog kans maken ten koste van anderen.

13:10 uur: De eerste Ieren naar de stembus

De Ierse Molly O’Connor (28) ziet een politieke verschuiving in haar land. Nog nooit, zo zegt zij zelf, heeft extreemrechts zoveel kans gehad om een groot electoraat in Ierland te winnen. “Het is zelfs niet alleen de Farmer Alliance-partij maar partijen zoals The Irish People en Ireland First spelen allemaal in op het sentiment wat er heerst. Te weinig huizen en te veel migranten.”

Ierland heeft ook te maken met een polariserende samenleving, volgens Molly komt dat door de zuilen die weg zijn in Ierland. “Mensen stemmen niet meer op partijen omdat ze er altijd op gestemd hebben of partijen waar hun ouders op gestemd hebben. Ieren maken nu een eigen overwogen keuze om op een partij te stemmen en daar komt de kerk, je sociale omgeving of opvoeding niet meer bij kijken.” Haar eigen voorkeur gaat in ieder geval uit naar partijen die zich hard gaan maken in het Europees Parlement voor de situatie in Palestina.

11:45 uur: JA21 zegt vaarwel tegen Brussel

“Falen is nooit leuk, maar het is erger als je het nooit hebt geprobeerd”. Dat deelde JA21-Europarlementariër Michiel Hoogeveen gisteravond met zijn kiezers. Hij heeft er een zware campagne op zitten. Zijn fractie in het Europees Parlement splitste zich tijdens de laatste loodjes op. Rob Roos en Rob Rooken gingen zonder JA21 verder. En ondanks dat ging Hoogeveen vol goede moed door.

Hij is dankbaar voor de kiezers en vrijwilligers die hem geholpen hebben met de campagne. “We wisten dat we moesten vechten voor een zetel en we hebben er alles aan gedaan. Maar helaas is het niet gelukt. Deze verkiezingen kwamen te vroeg”, schrijft Hoogeveen op X. De focus komt nu te liggen op de landelijke en provinciale politiek.

Hoogeveen hield zich in het Europees Parlement vooral bezig met financiele zaken. Zo verzette hij zich tegen de digitale euro en werkte hij aan wetgeving die betalingen in Europa sneller moesten laten plaatsvinden.

11:25 uur: Het politieke landschap in Tsjechië

In Tsjechië gaan ze vandaag en morgen naar de stembus. De opkomst voor de Europese verkiezingen in het land is berucht slecht. In 2019 ging slechts 28 procent van de bevolking stemmen. In totaal kunnen de Tsjechen kiezen uit 30 partijen.

De grootste speler tijdens deze verkiezingen is de ANO 2011-partij. Vaak omschreven als populistisch centrumrechts. In de peilingen doet de partij het veruit het beste met 27 procent van de stemmen. Dat is beter dan vijf jaar geleden, toen haalde de partij 21 procent van de stemmen. De prioriteiten zijn de Tsjechische soevereiniteit, de klimaatplannen van de EU tegenhouden en illegale immigratie stoppen.

Na ANO 2011 is SPOLU de populairste partij met 18 procent van de stemmen in de peilingen. De partij is een combinatie van drie partijen: ODS, KDU-CSL en TOP09. Een opvallende samenwerking, want ODS is aangesloten bij de Europese conservatieven, terwijl KDU-CSL en TOP09 bij de Europese christendemocraten zitten. De combinatie lijkt vooralsnog niet succesvol. Bij de vorige verkiezingen konden de partijen samen rekenen op 34 procent van de stemmen. De prioriteiten van SPOLU zijn Europese veiligheid, immigratie tegenhouden en de Europese economie een boost geven.

Op de derde plek staat de partij STAN. Vorige verkiezingen werkten ze samen met TOP09, maar dit keer staan ze alleen. Dat heeft overigens geen effect op hun stemmen. Zowel in 2019 als nu kunnen ze rekenen op 11 procent. De centrumrechtse liberale partij is aangesloten bij de Europese christendemocraten. Hun campagneprioriteiten zijn klimaatverandering tegengaan, de EU toegankelijker voor jongeren maken en illegale immigratie tegengaan. 

10:41 uur: Ook politieke onvrede in Ierland

Gisteren gingen de Nederlanders naar de stembureaus, maar vandaag is Ierland aan de beurt. De Keltische lidstaat van de Europese Unie gaat voor zowel de Europese verkiezingen als voor de lokale verkiezingen naar de stembus. 73 kandidaten hebben zich naar voren geschoven, daarvan blijven uiteindelijk 14 Europarlementariërs over. Volgens Ipsos en de Irish Times wil twee derde van Ieren hardhandiger beleid op migratie. Daarnaast is het grote huizentekort in Ierland een massaal probleem en zie je exodussen van mensen te vergelijken met vorige eeuw. Voornamelijk naar Australië. Zo’n 7.000 Ieren trokken tussen 2022 en 2023 naar het zuidelijk halfrond.

Hoe zit het met de partijen? De coalitie bestaat uit Fianna Fáil (Ierse CDA), Fine Gael (Ierse VVD) en de Green Party (Ierse GroenLinks). Zij krijgen flinke klappen te verduren bij de aankomende verkiezingen. Veel politieke analisten voorspelden daarom een overwinning voor Sinn Féin, vroeger de politieke arm van de terroristische organisatie IRA. Maar omdat zij niet zo stellig zijn op het migratie onderwerp, zal een kwart van de Ierse stemmers op een onafhankelijke partij gaan stemmen als gevolg.

Maar wie dan wel? Ierland heeft zijn eigen BBB en PVV gevormd in één partij, de Farmers Alliance-partij. Ze zijn hard op migratie, zoals de partij van Geert Wilders en zitten niet te wachten op groene maatregelen vanuit Brussel, zoals de partij van Caroline van der Plas. Partij-oprichter Liam McLaughlin heeft er goede hoop in dat hij een van zijn kandidaten het Europees Parlement in kan loodsen.

10:20 uur: Nog even wachten op officiële uitslag

De Europese verkiezingen in Nederland zitten er op. De eerste exitpolls zijn binnen maar dat is nog niet de officiele uitslag. Er moet nog veel gerekend en uitgezocht worden voor we precies weten welke kandidaten een zetel behalen. Voorkeursstemmen kunnen er nog voor zorgen dat kandidaten die lager op een lijst staan toch een zetel krijgen.

Gemeentelijke stembureaus tellen vandaag de uitslagen van de stembureaus bij elkaar op. Die mogen ze officieel pas 9 juni, zondag dus, bekend maken, na 23.00 uur. Dan zijn in alle EU-landen de stembussen ook gesloten.

De dagen erna wordt alles bij elkaar opgeteld en gecontroleerd. Ook stemmen uit het buitenland komen dan nog binnen. Op woensdag 19 juni om 11.00 uur stelt de Kiesraad de officiële uitslag vast in een openbare zitting in de Tweede Kamer. Nog even geduld dus.

23:06 uur: Gerbrandy (D66) ”3 zetels is echt ontzettend goed!”

De Hagenaar komt na 5 jaar terug in het Europees Parlement, mits de uitslag blijft zoals die nu staat. Gerben-Jan Gerbrandy werd er zelfs een beetje emotioneel van toen de uitslag van de eerste exitpoll binnenkwam. ‘’Dit is een fantastische uitkomst en hier had ik voor getekend. Een pro-Europees partijprogramma heeft vandaag gewonnen. Mensen hebben ons gekozen, omdat ze meer veiligheid, meer klimaat en meer Europa willen. Laten we niet vergeten dat de PVV ook gewoon 7 zetels heeft gewonnen, zoals het er nu uitziet. Dus ik kijk met alle aandacht naar de komende dagen wanneer de andere resultaten binnenkomen. Maar voor nu kan ik niet wachten om aan de slag te gaan met Raquel en Brigitte.’’

Raquel Garcia Hermida-Van Der Walle ziet het als nuchtere Fries. Zij wil liever eerst tot zondag wachten tot ze echt uitbundig feest kan vieren. Wel, zo zegt ze zelf, komt er een bevlogen pittige Europarlementair richting Brussel, mocht de uitslag hetzelfde blijven. “Ik zal mij bezighouden met constitutionele zaken. Als wij onze ambities op defensie en veiligheid, op klimaat en milieu willen realiseren zullen we de Europese Unie moeten hervormen. Europa moet sterker, slagvaardiger en democratischer gemaakt worden.’’

De avond van Brigitte van den Berg kan niet meer stuk. “Dit is een droom die uitkomt! Het was natuurlijk superspannend, maar deze uitslag is supergoed voor Nederland en Europa en een signaal naar het aankomende kabinet.” Wat komt de Noord-Hollandse naar Brussel brengen? “Ik zal met een praktische instelling naar Brussel toegaan, mits ik erin kom natuurlijk. Ik wil aan de slag met groene industriepolitiek en mbo-diploma’s. Deze diploma’s moeten over heel Europa geldig zijn en dat is nu niet het geval. We hebben vakmensen nodig, want daar draait onze samenleving op en daar hebben we in Europa veel meer aandacht voor nodig. Maar voor nu ga ik nog even feestvieren!”

22:40 uur: CDA is positief

CDA-partijleider Henri Bontenbal is tevreden met de exitpoll. Tegen de NOS noemt hij het een “tussenmeting” over de nieuwe koers die hij vaart met het CDA. “Een nieuw CDA met nieuwe mensen en een nieuw verhaal”, zoals hij het zelf zegt. 

Hoewel het CDA toch een zetel heeft verloren, zit Bontenbal er niet mee. Hij ziet juist een positieve trend ten opzichte van de nederlaag van de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen.

22:24 uur: Feest en tranen van blijdschap bij D66

Rob Jetten spreekt van een politieke droom die uitkomt. ”Dit is een supergoed signaal voor Europees gezinde partijen en dat we op 3 zetels staan, is echt geweldig!

Toch is de leider van democraten zich ervan bewust dat ze er nog niet zijn. ”We wachten in spanning af wat onze liberalen familie (Renew) in Europa doet, want daar zal het echt gaan uitmaken.”

Er komt bakken met ervaring in het Europees Parlement, volgens Jetten. ”Ten eerste wil hij Samira (Rafaela) enorm bedanken voor al haar inzet de afgelopen jaren, alleen een partij runnen in Brussel was niet makkelijk. Maar met Gerben-Jan (Gerbrandy) hebben iemand met zoveel ervaring in het Europees Parlement, dat gaat met die twee vrouwen helemaal goed komen!”

22:05 uur: PVV houdt de hoop erin

“PVV DE GROOTSTE WINNAAR”, laat PVV-leider Geert Wilders op X weten. In de peilingen liep de PVV lang met één zetel vooruit op GroenLinks/PvdA, maar nu lijkt dat omgedraaid te zijn.

Het kan nog wel erg spannend worden. Voor de exitpolls geldt namelijk een foutmarge van één zetel. Zo kan het straks zijn dat de PVV juist weer de grootste is, of toch naar beneden zakt.

21:55 uur: Volt hoopt op een tweede zetel

“We zijn heel blij met één zetel want eerst hadden we er nul dus we gaan een grote stap omhoog.” Dat zegt de lijsttrekker van Volt, Reinier van Lanschot, tegen de NOS. “Tegelijkertijd hebben we ook op twee zetels gepeild, dus ik heb nog een beetje hoop dat in een volgende peiling het wel twee zetels worden.” 

In eerdere peilingen heeft Volt op twee zetels gestaan hoewel de slotpeiling van onderzoekbureau Ipsos I&O al voorspelde dat het er maar één ging worden. Het is nog wel spannend, Volt zit maar net onder de twee zetels. Het is dus goed mogelijk dat ze er zondag toch nog één bij krijgen.

21:25 uur: BBB is blij

In Bathmen staat de BBB te juichen. Toen de twee zetels bekend werden barstte het publiek los. “Ik sta een beetje te stuiteren, fantastisch”, zegt Jessika van Leeuwen. Ze staat op nummer twee van de lijst dus komt er net in. “We hadden er wel vertrouwen in maar dit is echt mooi.”

“Dankjewel en weet dat jullie stem in goede handen is.” Dat bericht heeft ze voor haar kiezers. “We gaan er keihard voor knokken.”

Veel mensen zijn vooral blij dat ze een zetel meer hebben dan NSC. In de peilingen leek het juist andersom te gaan.

21:00 uur: De exit-polls zijn er!

GroenLinks/PvdA is de grootste met 8 zetels in de exitpoll van de NOS. De PVV eindigt met 7 zetels op de tweede plaats. Let op: er is een foutenmarge van 1 zetel dus de twee partijen kunnen zomaar nog van plaats wisselen. VVD haalt 4 zetels, CDA doet het beter dan verwacht met 3 zetels en D66 stijgt zelfs met een zetel naar 3 zetels. De PvdD, SGP, Volt en NSC halen allemaal 1 zetel. De BBB haalt 2 zetels. JA21 en CU lijken weg te gaan uit het Europees Parlement.

20:33 uur: De voorbereidingen bij D66 zijn onderweg

Terwijl het partijbestuur samen met Rob Jetten en Gerben-Jan Gerbrandy in een gesloten ruimte de laatste zaken bespreken, vermaakt Robbert Dijkgraaf samen met Pia Dijkstra de andere leden in de grote zaal. Dijkgraaf, demissionair minister voor Onderwijs, ziet de peilingen als winst. ”In dit huidige klimaat is het sterk voor ons dat we onze 2 zetels kunnen gaan behouden. Ik hoop natuurlijk wel op meer!”

Pia Dijkstra, demissionair minister voor Medische Zorg, vindt twee nog niet genoeg. ”Net als Robbert ben ik tevreden twee zetels in dit huidige klimaat. Maar als we onze hoofdidealen willen koesteren, zoals medische zorg, klimaat en de veiligheid van Oekraïne moeten we er nog een zetel bij hebben, met drie kan mijn avond niet stuk.”

20:10 uur: Opkomstpercentage nog steeds hoger, maar gat minder groot

Het opkomstpercentage van 19:45 uur ligt landelijk op 37 procent. Nog steeds hoger dan bij de verkiezingen van vijf jaar geleden. Toen lag de opkomst op dit tijdstip op 34 procent.

Hoewel de opkomst tot nu toe consequent hoger blijft, is het gat wel kleiner geworden. Nu is het verschil drie procent en twee uur geleden was dat nog vijf procent.

Na 21:00 uur volgt weer een landelijke opkomstpercentage. Dan zijn ook de stembureaus gesloten.

20:05 uur: de verkiezingsavonden zijn geopend

In Brussel komen Nederlanders naar het Holland House waar oud-ambassadeur Pieter Jan Kleiweg de Zwaan de avond opent. Niets anders dan analyses over de uitslag en de opkomst aan de toog. Volt in België volgt ook de verkiezingen op de voet in Nederland.

In Nederland zijn de verkiezingsavonden ook begonnen. Zo draait de tap bij BBB in Bathmen goed. De nummers één en twee zijn er al, de rest volgt snel.

Door de rest van het land bereiden de partijen zich ook voor. Zo komt D66 in Den Haag bijeen en Volt in Amsterdam.

19:35 uur: Ook referenda in gemeenten

Meerdere gemeenten door het land combineren de Europese verkiezingen met referenda over lokale kwesties. Dat is namelijk goedkoper voor de gemeenten en het kan leiden tot een hogere opkomst. 

In Amsterdam wordt een referendum over de groene plannen van de gemeente gehouden. Ook het ‘hoofdgroenstructuur’ genoemd. In de gemeente Katwijk wordt een referendum gehouden over de uitbreiding van de parkeerregulering en in Alkmaar beslissen ze over een algemeen vuurwerkverbod.

19:00 uur: Internationale stemmen in een internationale stad

In Maastricht gaan ook expats vandaag naar de stembus. Op plein 1992, vernoemd naar het jaar dat het verdrag van Maastricht getekend werd, de geboorte van de EU zoals we die kennen, werd ook een stembureau geopend.

Een van de kiezers is Armagaan, ze noemt zichzelf nu Amy. Ze komt oorspronkelijk uit Iran en is nu Nederlander. Voor haar belangrijk: migratie. Ze wil met haar stem mensen helpen die hetzelfde als haar meegemaakt hebben.

Ook Camilo komt uit het buitenland. De Colombiaan is inmiddels ook gewoon Nederlands en mag dus stemmen deze verkiezingen. Hij schrok van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen waarin de PVV een enorme overwinning boekte. Zijn stem gaat vandaag daarom in ieder geval niet naar rechts.

Ook Jambo, uit Canada, schrok van de PVV-overwinning. Ze hoopt dat ondanks de groei van uiterst rechts de EU toch samen kan blijven werken op het gebied van economie en handel.

18:45 uur: Kiezen in de kerk

Ook in de Grote Kerk in Zwolle kan er vandaag worden gestemd. Tot nu toe valt de opkomst ietwat tegen, maar vaak is het na de werkdag drukker. In Zwolle lag het opkomstpercentage bij de Europese verkiezingen van 2019 op bijna 47 procent, dat was boven het Nederlands gemiddelde. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 was het op hetzelfde tijdstip erg druk op dit stembureau.

18:05 uur: Opkomstpercentage blijft hoger dan vijf jaar geleden

Het landelijke opkomstpercentage ligt om 17:45 uur op 29 procent, aldus onderzoeksbureau Ipsos I&O. Bij de vorige Europese verkiezingen van vijf jaar geleden was dat nog maar 24 procent. Tot dusver zijn de opkomstpercentages consequent hoger dan vijf jaar geleden.

Om 19:45 uur komt het onderzoeksbureau met weer het nieuwe opkomstpercentage.

17:45 uur: Kiezers op straat

Tripje naar Den Haag en dan je stempassen en ID-kaarten thuis vergeten. Het overkwam Nico en zijn vrouw uit Ermelo. Terwijl z’n vrouw aan het winkelen is zit hij buiten, al zuchtend, te wachten tot zijn vrouw terugkeert. Als christen vindt Nico dat we veel meer met elkaar samen moeten werken als gemeenschap. Toch is, in zijn woorden, de overvloed aan migranten te veel. “Als christen wil ik dat iedereen veilig onderdak krijgt, maar dat de balans is weg. We hebben een lui-lekker-land gecreëerd en dat moet echt anders. Maar niet zoals partijen als de PVV dat willen, ik schaam mij dan ook voor de christenen die op zo’n partij kunnen stemmen.”

Jolanda en Marijke uit de Schilderswijk hadden geen debatten of stemwijzers nodig. Op de Grote Markt hebben zij hun stem uitgebracht in het café de Bontewaag waar 245 stemmers hun stem lieten horen. “We zijn niet tegen buitenlanders, maar wij zijn ook een keer aan de beurt.” Als er gevraagd wordt wat ze daarmee bedoelen, zeggen ze het volgende. ”Onze kinderen en die van onze vrienden kunnen geen fatsoenlijk huis vinden in Den Haag. Daarnaast bepaalt Brussel veel te veel en dat moeten we (Nederland) niet willen. Daarom stemmen wij al jaren op onze enige echte politicus.” De dames refereren naar Geert Wilders, leider van de PVV.

Joost, en dan niet Joost Klein, uit Friesland zit met zijn dochter op het terras. Ze drinken een biertje. Allebei hebben ze net hun stem uitgebracht in Het Paard. Joost is stellig: hij krijgt geen genoeg van Europa. “Ik ben heel duidelijk, ik wil meer Europa en meer samenwerking vanuit Europa. Mijn keuze was ruim van te voren gemaakt, Volt is mijn partij. Er schuilt een federalist in mij, vooral als dingen zoals Nexit, uittreding van de Europese Unie, de wereld in geslingerd worden. Ik begin door het politieke klimaat in Nederland, van de afgelopen jaren, mij steeds minder Nederlander te voelen en steeds meer Europees.”

16:50 uur: Dubbele boeking!

Burgemeester van Vijfheerenlanden, Sjors Fröhlich, ging vandaag vrolijk, met een auto vol met boterkoeken langs bij stembureaus in zijn gemeente om de vrijwilligers te bedanken. De hele dag paspoorten en stempassen controleren, en ook nog eens moeten tellen is niet niks. “Gestage opkomst en geen gekke dingen”, zegt de burgemeester.

Totdat hij in Leerbroek arriveerde. Een groep leerlingen in gymtenue verscheen opeens op de stoep van het stembureau. Ze bleken gymles te hebben in de zaal waar op dat moment nog mensen aan het stemmen waren. “De meester had een memo gemist”, schrijft Fröhlich op X.

16:20 uur: Drukke campagne voor factcheckers

Heel wat lijsttrekkers zullen tevreden zijn om even neer te ploffen op de bank na een lange campagne. Maar ook voor factcheckers zoals het Europees Waarnemingscentrum voor digitale media en het Europese Fact-Checking Standards Network waren het zware maanden. Zij hebben talrijke pogingen om kiezers te misleiden met gemanipuleerde informatie gedetecteerd en aan het licht gebracht.

Desinformatieverspreiders hebben onjuiste informatie gedeeld over stemprocedures, mensen ontmoedigd om hun stem uit te brengen, en geprobeerd verdeeldheid en polarisatie te veroorzaken door voor de verkiezingen de nadruk te leggen op controversiële onderwerpen. Denk aan de steun aan Oekraïne, de Europese Green Deal en migratie.

16:15 uur: Stemmen op de grens

In Dinxperlo kan je precies op de grens stemmen, zo schrijft de Gelderlander. Daar is een brug die twee gebouwen met elkaar verbindt, de ene in Duitsland en de andere in Nederland. Als je de linkeringang neemt ga je via gemeente Aalten, via de rechterkant ben je in gemeente Bocholt. Op de stembussen staan dan ook drie vlaggetjes: de Nederlandse, Duitse en Europese vlag. Nu vallen er alleen nog maar Nederlandse stembiljetten in de bus. Op zondag gaan ze in Duitsland naar de stembus en dan is het de bedoeling dat ook hier Duitsers komen stemmen.

Een tijd geleden was het idee om van deze brug een ontmoetingsplek te maken. Hier zouden dan Nederlanders en Duitsers bij elkaar komen en samen koffie drinken. Dat is tot dusver er nog niet van gekomen.

16:10 uur: Russische hackgroep eist cyberaanval politieke partijen op

De cyberaanvallen op websites van Nederlandse partijen zijn opgeëist door een pro-Russische hackgroep genaamd HackNet. Op een Telegramkanaal schrijft de groep: “We gaan door met aanvallen op de websites van Nederland en hun partijen”. Dat meldt het ANP.

De websites van het CDA, PVV en FVD waren eerder vandaag slecht bereikbaar door zogeheten DDOS-aanvallen. De website wordt dan bestookt met heel veel verkeer, eigenlijk alsof het heel veel bezoekers heeft, maar daar loopt de website dan wel door vast. Volgens een woordvoerder van het CDA kwamen er tijdens de aanval miljoenen aanvragen tegelijk binnen op de server.

In april gaf Franse president Emmanuel Macron al aan dat Rusland de druk op Europa opvoert. Frankrijk kreeg toen ook te maken met cyber-aanvallen, spionage en nepnieuws.

15:55 uur: Ontzettend hoge opkomst op Schiermonnikoog

Op Schiermonnikoog had om 14:00 uur bijna driekwart van de stemgerechtigden al hun stem uitgebracht. Dat meldt Omroep Friesland. De opkomst ligt op het eiland dus een stuk hoger dan het landelijk gemiddelde. Dat heeft te maken met de grote aantallen Nederlandse toeristen die vandaag op het eiland zijn. Ze hebben speciale stemkaarten ontvangen om daar te kunnen stemmen. Bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 was de opkomst op Schiermonnikoog 80 procent.

In 2019 werden de PvdA en GroenLinks de grootste partijen op het eiland. Samen kregen ze toen zo’n 40 procent van de stemmen. De VVD kwam op plek drie terecht met 11 procent, gevold door het CDA met 9 procent en FvD met 7 procent. Volt kreeg bij de vorige verkiezingen de minste stemmen op Schiermonnikoog. Dat waren er in totaal 9.

15:30 uur: Voor sommigen komt het stemlokaal naar hen toe

Niet iedereen is in staat op eigen benen naar een stembureau te trekken. Daarom worden er in heel Nederland mobiele stembureaus ingezet. Zo rijden er vandaag drie mobiele stembureaus door Rotterdam. Ze gaan langs bij zeven verschillende zorginstellingen. Zo kunnen ouderen hun stem uitbrengen en wanneer iedereen gestemd heeft, pakt het bureau de spullen weer in en gaat het door naar de volgende.

Ook in de gemeente Weert rijden ze rond. Vanmorgen al om iets over zes stond een van de twee bureaus aan het station. Door de dag heen rijdt het bureau rond door Weert en rond 18:00 uur wordt het mobiele bureau weer bij het station verwacht. Is het druk, dan sluit het bureau zich aan bij andere reguliere stemlokalen.

Bedrijven adverteren zelfs via Google. ‘Bijzondere en mobiele stembureaus voor de verkiezingen in uw gemeente’, schrijft het bedrijf Reco dat allerlei materieel verhuurt. Gemeenten kunnen zelf bepalen hoe de stembureaus ingericht worden, compleet met toiletten, tafels, stoelen en water- en stroomvoorziening.

14:48 uur: Hoe is de sfeer bij de stemlokalen in het politieke centrum van Nederland?

Het stemlokaal in het Gemeente Huis Den Haag voeren twee tafels de strijd wie de meeste stemmen binnen kan halen. Elke tafel wordt bemand door 4 mensen die door veel koffie te drinken, uit een thermoskan, de dag doorkomen. De Tweede Kamer moet wel de meest beveiligde stemlokaal van Nederland zijn. Binnen en buiten stonden marechaussees die ervoor zorgden dat mensen er zo snel mogelijk naar binnen en weer naar buiten konden.

Op het ministerie van Binnenlandse Zaken, waar je normaal nooit binnen mag komen, konden mensen ook hun stem uit brengen. Opvallend genoeg kwamen alleen ambtenaren naar het stemlokaal, volgens de stemlokaalleider en wist de beveiliging buiten het gebouw niet eens waar het stemlokaal stond. De koploper in het centrum van Den Haag is Centraal Station met zo’n 1000 stemmen. Een station verder, station Holland Spoor, is op perron 2 een schitterende ruimte vrijgemaakt zodat je net voor het pakken van je trein je stem uit kan brengen, met komische taferelen als gevolg. De stemlokaalleider vertelt: “Wat is er nu mooier dan de trein missen voor de democratie’’.

14:35 uur: Studenten krijgen spoedcursus EU

In het cultuurhuis CODA in Apeldoorn worden studenten van Aventus helemaal klaargestoomd voor de Europese verkiezingen. In het programma ‘Europese Influencers’ geven de Kiesmannen de studenten een spoedcursus EU aan de hand van video’s en spelletjes. In het CODA kan ook gestemd worden, dus de studenten kunnen daar direct door het stemhokje in.

De Kiesmannen hebben de afgelopen week heel Nederland afgereisd om uitleg te geven over de EU. Vanochtend waren ze ook te zien in de Tolhuistuin voor de kiesnacht.

13:30 uur: Partijleiders naar de stembus

Bijna alle partijleiders zijn al gaan stemmen. Deze ochtend telden we al Geert Wilders (PVV) en Henri Bontenbal (CDA). Ook de andere christelijke partijleiders Chris Stoffer (SGP) en Mirjam Bakker (CU) zijn al gaan stemmen om ook ineens reclame te maken voor hun lijsttrekkers. Voor beide partijen wordt het immers razendspannend of ze een zetel gaan halen. 

Ook Dilan Yesilgöz (VVD), Frans Timmermans (GL/PvdA), Caroline van der Plas (BBB), Jimmy Dijk (SP), Thierry Baudet (FvD), Rob Jetten (D66) en Laurens Dassen (Volt) zijn al gaan stemmen. Enkel Joost Eerdmans (JA21) konden we nog niet spotten. Esther Ouwehand (PvdD) ging stemmen in het Huis van Europa, waar ze Brusselse Nieuwe tegen het lijf liep: “Ons unieke geluid is harder nodig dan ooit. Er waait een gure wind op klimaat en natuur.”

13:15 uur: Meer kandidaten dan ooit tevoren

Het grootste aantal kandidaten ooit doet deze keer mee aan de Europese verkiezingen. Nederlanders kunnen hun stem op wel 497 kandidaten uitbrengen. Ook het aantal partijen dat meedoet, 20 in totaal, is nog nooit zo hoog geweest. De grootste lijst is die van 50PLUS, met grappig genoeg 50 kandidaten erop. Daarna komt de Piratenpartij-De Groenen met 47 kandidaten gevolgd door Partij voor de Dieren met 41.

Met maar 31 zetels te verdelen is lang niet iedereen verkiesbaar. Een groot aantal kandidaten op de lijsten is dan ook lijstduwer. Vaak mensen met een bekende naam die veel stemmen kunnen trekken. Daar profiteren de kandidaten bovenaan de lijst dan weer van.

Zo is er PVV-leider Geert Wilders. Hij staat op de twintigste plek. Ook Esther Ouwehand, fractievoorzitter van Partij voor de Dieren, Thierry Baudet (FvD), Joost Eerdmans (JA21) en demissionair Miniser Kajsa Ollongren (D66) en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66), zijn als lijstduwers terug te vinden.

12:50 uur: Stemhulp Checkjestem.nl ook vandaag druk bezocht

Ook op de verkiezingsdag wordt de stemchecker die Checkjestem.nl in samenwerking met Brusselse Nieuwe heeft gemaakt nog veel gebruikt. Sinds vanochtend hebben meer dan 3.400 Nederlanders nog gekeken welke partij nou het beste bij ze past.

De stemchecker is in totaal al meer dan 20.000 keer gestart en bijna 13.000 keer tot het einde ingevuld. Weet je nog niet op welke partij je wil gaan stemmen? Ga dan snel naar checkjestem.nl en ontdek aan de hand van stemmingen in het Europees Parlement welke partij het dichtst bij jou staat.

Zo’n 15 procent van de kiezers besluiten pas op verkiezingsdag op wie ze gaan stemmen. Bijna 30 procent maakt een beslissing in de dagen ervoor. Hulpmiddelen zoals de Stemwijzer of Checkjestem.nl kunnen in de laatste dagen dus goed van pas komen. Ook het NOS-debat, dat deze keer gisteravond in Den Haag plaatsvond, is vaak doorslaggevend voor kiezers.

12:45 uur: Ex-JA21 Europarlementariërs stemmen voor PVV-kandidaat

Europarlementariër Rob Roos en Rob Rooken hebben ook hun stem uitgebracht. Ze zijn zelf niet meer verkiesbaar maar willen hun beleid voortzetten via PVV-kandidaat Mieke Andriese. De nummer 7 op de PVV lijst.

“Zojuist heb ik mijn stem uitgebracht op mijn geweldige collega Mieke”, schrijft Roos. “Omdat ik zeker weet dat zij mijn werk op eenzelfde wijze zal voortzetten en de belangen van Nederland goed zal vertegenwoordigen.”

Ook Rooken is fan van Andriese. “En een goed politiek kompas, èn vrouw, èn een people of colour, èn een member of the lgtbq-community, èn na 10 jaar ervaring in Brussel een enorme kennis over de EU… wat wilt u nog meer?”, tweet hij.

De PVV peilt op 8 zetels en komt met een hoge opkomst misschien wel hoger uit. Een zetel voor Andriese lijkt vrijwel zeker.

12:05 uur: Eerste opkomstcijfers komen binnen

De eerste opkomstcijfers druppelen binnen. Opvallend is de kleinste gemeente van het land. Schiermonnikoog had om 11:00 uur al een opkomstpercentage van 37 procent, meld Omroep Friesland. Op het eiland wonen zo’n 800 kiezers maar er zijn ook net als Ameland en Terschelling veel toeristen aanwezig. Schiermonnikoog is overigens vaak de eerste gemeente die alle stemmen geteld heeft.

Ter vergelijking was de opkomst in Utrecht rond 11 uur pas 12 procent. In Breda 6,5 en in Haastrecht 15. Om 10:30 lag het gemiddelde opkomstpercentage in Nederland op 7 procent. Dat is exact hetzelfde percentage op dit tijdstip bij de Europese verkiezingen van 2019, meldt NOS.

De Europese verkiezingen staan bekend om het lage opkomstpercentage. In 2019, bij de Europese verkiezingen, ging 41 procent van de Nederlandse stemgerechtigden naar de stembus. Ter vergelijking: voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 bracht 77 procent van de stemgerechtigden een stem uit.

12:00 uur: Kalfje vernoemd naar Europarlementariër

Kandidaat-Europarlementariër Willemien Koning-Hoeve (CDA) heeft een kalfje genoemd naar vertrekkend CDA-Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik. Het kalfje is geboren op de dag dat Schreijer-Pierik haar vertrek aankondigde in Hengevelde.

“Om ervoor te zorgen dat Annie ook altijd nog rondloopt, hebben we dit kalf naar jou vernoemd”, zegt Koning-Hoeve. “Het kalfje heeft nummer 4 gekregen omdat dat jouw plaats was op de kandidatenlijst bij het CDA. Voor de verkiezingen is nummer 4 nu mijn plek op de CDA-lijst.” Koning-Hoeve hoopt als landbouwwoordvoerder van het CDA in het Europees Parlement te komen, dat was eerst de taak van Schreijer-Pierik.

11:45 uur: Hard werken voor de organisatie

Velen maken een leuk uitje van deze dag van de democratie, maar voor de organisatie betekent het natuurlijk maar één ding: heel hard werken. “Maar je doet het om bij te dragen aan het democratische proces”, vertelt de voorzitter van het stembureau in het Huis van Europa Nisha Borreveld. “Bij de Europese verkiezingen heb je soms wat meer vragen uit het publiek. Dat gaat meestal heel praktisch over hoe ze moeten stemmen. Daar mogen we bij helpen, maar we mogen ze natuurlijk niet adviseren over waar ze op moeten stemmen.”

De eerste leden van de organisatie waren al om 6:00 uur op het stembureau en werken door tot 16:00 uur. Daarna vindt er een shiftwissel plaats. De volgende ploeg mag tot in de late uren doorwerken tot alle stemmen geteld zijn. Vanavond wordt op partijniveau geteld. Morgen wordt ook gekeken naar alle voorkeurstemmen.

11:30 uur: De GroenLinks/PvdA delegatie

Ook GroenLinks-Kamerlid Jesse Klaver komt stemmen in het Huis van Europa: “Het gaat lekker! We gaan nek aan nek (met de PVV, red.) dus het wordt spannend.” Klaver vertelt hoe dankbaar we de Europese Unie moeten zijn voor de vrede op ons continent. “We moeten blijven vertellen hoe bijzonder het is. En het is niet vanzelfsprekend: de mensen voor ons hebben hier hard voor gewerkt.”

En hij is niet de enige uit zijn partij die op komt dagen. GL/PvdA-Tweede Kamerlid Mikal Tseggai komt samen met kandidaat Elmar Smid (ook GL/PvdA) binnenwandelen. “Ik neem mijn stempas mee, mijn paspoort en de kandidaat waarop ik wil stemmen”, grapte ze.

Smid maakt kans. Hij staat op plek 9 en zijn partij peilt op 8 zetels deze verkiezingen. Smid werkte ooit nog voor vakbond FNV en PvdA-Europarlementariër Agnes Jongerius. “Er zijn weinig mensen in Brussel die verstand hebben van werk en inkomen”, zegt Smid. Daar wil hij verandering in brengen.

11:20 uur: Toeristen stemmen op Waddeneilanden

Vakantie in eigen land is geen reden om niet te gaan stemmen! Onze redacteur Bijou van der Borst is tijdens de Europese verkiezingsdag op Ameland, maar gaat toch stemmen. Ze moest wel even een kiezerspas aanvragen bij de gemeente waar ze woont. Na een paar dagen viel de groen met rode kiezerspas door de brievenbus en mocht de stempas verscheurd worden.

Ameland is niet de enige vakantiebestemming waar veel Nederlanders naar de stembus gaan. De gemeente Terschelling heeft 14.000 stembiljetten besteld, meldt NOS. En dat terwijl er maar 4000 kiesgerechtigden op het eiland wonen. De gemeente verwacht veel toeristen, die morgen naar het Oerol-festival gaan, op het eiland gaan stemmen.

De beslissing om 14.000 stembiljetten te bestellen is genomen door te praten met de rederijen die toeristen van en naar het vasteland brengen. Daarmee kon de gemeente een inschatting maken.

10:45 uur: Prominenten naar de stembus

PVV-leider Wilders heeft zijn stem ook al uitgebracht. Hij ging daarvoor langs bij het Haagse gemeentehuis. Zijn partij is in een nek-aan-nekrace met GroenLinks/PvdA. PVV-lijsttrekker Sebastiaan Stöteler ging stemmen in Almelo.

Ook BBB-lijsttrekker Sander Smit heeft inmiddels gestemd. Hij bracht zijn stem uit in het gemeentehuis van Hof van Twente. Daar was hij ooit raadslid. Hij wilde er eerder bij zijn, maar de campagne-auto kwam te laat opdagen. Smit is daarop op de fiets gestapt. De BBB kan volgens de laatste peilingen rekenen op één zetel.

Verder bij de stembureaus: CDA-leider Henri Bontenbal in de Johanneskerk in Rotterdam, SP-lijsttrekker Gerrie Elfrink in Arnhem en SGP-lijsttrekker Bert-Jan Ruissen in zijn woonplaats Krimpen aan den IJsel. Het wordt spannend voor Ruissen vandaag. Volgens de peiling maakt hij weinig kans op een zetel. Het is compleet afhankelijk van de opkomst van zijn achterban. Eén stem heeft Ruissen in ieder geval al. Die van SGP-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Chris Stoffer.

10:20 uur: CDA-kandidaat vergeet ID-kaart

Het zal je maar gebeuren. Je staat bij het stembureau en je vergeet je identiteitsbewijs. Het overkwam de Friese kandidaat Sjoerd Wijnsma, de nummer vijf op de CDA-lijst. “Dat zijn de zenuwen wel wat”, vertelt hij aan Omroep Friesland. Ook de chaos van de campagne speelt hem parten. “We zijn overal geweest: van Ameland naar Den Haag.”

Wijnsma was gisteren nog bij de Tweede Kamer in Den Haag. “Ik moest mijn rijbewijs laten zien om binnen te komen. Mijn medewerker heeft het rijbewijs gepakt en heeft het niet teruggegeven”, vertelt hij. De Leeuwarder moet zijn ID-kaart dus nog op gaan halen bij zijn medewerker. “Die woont niet vlak bij, maar het komt goed”, verzekert Wijnsma.

Het CDA kan rekenen op twee zetels volgens de laatste peilingen. Wijnsma hoopt alsnog met 20.000 voorkeurstemmen in het Europees Parlement te komen. “Dat is veel. Het wordt niet zo makkelijk, maar ik denk dat ik een eind kan komen.” Hij wil het Friese geluid in Brussel laten horen.

10:15 uur: Ze blijven binnenstromen

Ondertussen tellen we de een na de andere politicus aan de stembus in Den Haag. Bij D66-gemeenteraadslid Andrew van Esch zit Europees stemmen er al van jongs af aan in. “Europa is iets dat mij enorm enthousiasmeert en stimuleert. Als we goed samenwerken, kunnen we een veel vredelievender en beter samenwerkend Europa krijgen.”

Ook Europees kandidaat Sinan Özkaya (GL/PvdA) loopt voorbij onze reporter. Maar heeft hij ook genoeg gedaan om straks naar Brussel te kunnen? “Zeker! Maar je doet het niet alleen met de kandidaten, maar ook met die honderden vrijwilligers.” Gisteren was wel een gek gevoel voor GL/PvdA’er: “Je hebt maandenlang hard gewerkt en dan moet je het ineens loslaten.”

10:00 uur: ‘Slechte lucht heeft invloed op stemgedrag’

Regeringspartijen kunnen tot wel 2 procent van de stemmen verliezen op een verkiezingsdag waarop de luchtkwaliteit laag is. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM), meldt Omroep L1. Door meer fijnstof in de lucht komen mensen in een slechte stemming en reageren ze sterker op negatieve emoties. En dat heeft volgens de onderzoekers een echte invloed op het stemgedrag.

“Als mensen ontevreden zijn”, en dat kan gebeuren door slechte luchtkwaliteit, “zijn ze meer geneigd om voor verandering te stemmen”, stelt het UM. Een vlaag van fijnstof uit industriegebieden in Duitsland of België zou dus de uitslag in Nederlandse grensgebieden kunnen beïnvloeden.

Het gaat om een onbewust mechanisme. Door de fijnstof in de lucht wordt het lichaam geïrriteerd en dat heeft invloed op het cognitieve vermogen van mensen. Niet alleen de verkiezingsuitslag wordt erdoor beïnvloed, maar ook andere zaken. Uit het onderzoek bleek dat de prestaties van schaakspelers in een ruimte met veel fijnstof ook achteruitgaan.

8:50 uur: Eerste politici brengen hun stem uit

Het is al druk bij het Huis van Europa in Den Haag. Robert van Asten, Europa-Wethouder is een van de eerste. “Dit stemlokaal is natuurlijk te symbolisch om links te laten liggen”, zegt hij. Hij ziet veel aandacht voor de verkiezingen in zijn stad. “Ik zie veel posters achter de ramen, meer dan gebruikelijk”, zegt hij tevreden.

Ook Volt-fractievoorzitter Laurens Dassen is er al vroeg bij. “Gaan we voor een Europa van ‘ieder voor zich’ of voor een Europa dat problemen samen wil aanpakken”, vraagt hij zich hardop af. Voor hem is de keuze glashelder. Om de problemen van nu, oorlog in Oekraïne, klimaatverandering en migratie, aan te pakken, is een sterk Europa nodig, gelooft hij. Naast twee zetels uit Nederland hoopt hij dat ook in andere landen Volt zetels krijgt. In Duitsland en Spanje bijvoorbeeld.

En voor Tweede Kamerlid Caspar Veldcamp (NSC) lag het stemlokaal met uitzicht over het torentje op de fietsroute. “Het is een belangrijke dag vandaag. Ik hoop dat veel mensen gaan stemmen”, zegt hij. Veldkamp wil een sterk Europa met slagkracht. Maar wel een Europa dat de bevoegdheden zo laag mogelijk neerlegt. Geen besluiten in de EU dus, die ook nationaal of zelfs bij de gemeente genomen kunnen worden. Zijn oproep: Stemmen helpt echt! “Kijk naar het Brexit-referendum in 2016.” Toen bleven jongeren thuis, met alle gevolgen van dien.

8:00 uur: De stembureau’s gaan open

Het is verkiezingsdag. En terwijl Nederland langzaam wakker wordt openen de eerste stemlokalen de deuren. Partijen hebben hard campagne gevoerd. En dat was niet makkelijk. Maar weinig Nederlanders kennen de lijsttrekkers en Europa heeft altijd moeite sexy te zijn. “Kunnen die lijsttrekkers geen naamkaartje dragen? Ik ken ze niet”, tweette een kijker van het NOS-verkiezingsdebat gisteren nog.

Hoe dan ook wordt vandaag duidelijk welke Nederlandse partijen hun kandidaten voor vijf jaar lang naar Brussel mogen sturen. Nederland is een van de eerste landen waar de stembussen opengaan. Ierland en Tsjechië zijn morgen aan de beurt en de rest van de 27 EU-landen stemmen zaterdag en zondag. Estland is de uitzondering. Daar kon vanaf 3 juni al online gestemd worden.

De voorzitter van het Huis van Europa in Den Haag, Klasja van de Ridder, heeft haar stem alvast in eigen huis uitgebracht. Het Huis van Europa is een van de vele stemlokalen in Den Haag en behoorlijk wat politici komen er vandaag stemmen. Robert van Asten, wethouder van Den Haag, maar ook Tweede Kamerlid Jesse Klaver en Eurocommissaris Wopke Hoekstra.