Wie op zoek is naar een onderzoek dat eerder in de krant verscheen, komt dikwijls van een koude kermis thuis. Academische artikels bevinden vaak achter een betaalmuur. De EU-ministers van Onderwijs willen nu dat alle vormen van wetenschappelijke publicaties vrij toegankelijk worden voor universiteiten, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers.
Na een bijeenkomst in Brussel roepen de ministers de Europese Commissie en de lidstaten op om om dit te verwezenlijken. Daarbij verwijzen ze naar het testprogramma van Open Research Europe, een publicatieplatform voor de onderzoeken die voortvloeien uit de EU-onderzoeksfonds Horizon Europe.
Voor de duidelijkheid: het gaat hier nog niet om een nieuwe Europese wet. Het gaat om een voorstel dat alle lidstaten nu samen ondertekenen.
Dubbel betalen
Minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf (D66) reageert tevreden. “De lidstaten streven er zo naar om al onze wetenschappelijke kennis beschikbaar te maken voor de hele wereld.”
Dat is ook logisch volgens de minister: “Het meeste onderzoek wordt gefinancierd met publieke middelen, ook in Nederland. Waarom zouden we dan nog is moeten betalen om te lezen waarvoor we zelf al betaald hebben?”
Nederlands initiatief
Dijkgraaf vertelt dat het Nederlandse EU-voorzitterschap dit in 2016 als eerste op de Brusselse agenda zette. “Dit is echt een onderwerp waarin Nederland vooroploopt. Met een percentage van 82 procent vrij toegankelijke publicaties scoren we ook het hoogst in Europa.”
Dat zou Nederland volgens de onderwijsminister te danken hebben aan het kabinetsbeleid. Zo trok het ministerie van Onderwijs zo’n 20 miljoen euro per jaar uit om te investeren in de nodige infrastructuur. Denk hierbij aan ICT-systemen, om wetenschap breed toegankelijk te maken.
Transparantie
Verder benadrukt Dijkgraaf dat de publicaties niet enkel gratis, maar ook zo snel mogelijk toegankelijk moeten worden. “Als we één ding leerden tijdens de covidcrisis: snelle toegang tot informatie is broodnodig.”
Ook moeten volgens de minister de financiering en de belangen achter wetenschappelijk onderzoek transparanter worden. Dat moet voor meer vertrouwen in de wetenschap zorgen.
