“Er zijn belangrijke stappen gezet, maar meer zou beter zijn geweest”. Met die boodschap meldde Eurocommissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra zich vanochtend in het Europees Parlement en Straatsburg. Hoekstra kijkt terug op de VN-Klimaattop in Brazilië. 

Een van die stappen is gezet op het gebied van klimaatadaptatie, vertelt Hoekstra in het Parlement. Dat betekent dat met name arme landen financiële steun krijgen om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering. “Dit is belangrijk omdat deze landen het minst verantwoordelijk zijn voor klimaatverandering maar wel de grootste gevolgen ondervinden”, zegt Hoekstra. Donorlanden, waaronder de EU, verdriedubbelen de bijdrage die naar klimaatadaptatie gaat. Dat nieuwe geld moet al voor 2030 beschikbaar zijn.

CO2-grensheffing houdt stand

Hoekstra zegt ook dat de CO2-grensheffing van Europa is besproken en dat deze overeind is gebleven. Met deze heffing wil Europa importeurs van voor sommige producten die van buiten de EU worden geïmporteerd, zoals staal, aluminium, cement, kunstmest en waterstof belasten. Bedrijven die deze producten importeren moeten straks betalen voor de uitstoot die bij de productie is ontstaan. Dat is bedoeld om een eerlijker speelveld te maken: bedrijven die in Europa produceren betalen namelijk voor hun CO2-uitstoot en met deze heffing moeten bedrijven buiten Europa dat ook doen als ze hun producten hier willen verkopen. De heffing lag politiek gevoelig. Veel ontwikkelingslanden vreesden dat deze hun industrie zou schaden. 

D66-Europarlementariër Brigitte van den Berg, die ook aanwezig was op de klimaattop, noemt dat een belangrijk lichtpuntje. “Als je op de Europese markt wil meedoen, moet je op onze standaard zitten. We laten onze bedrijven niet wegspelen door vervuilde producten van buiten”, zegt Van den Berg. Dat daarnaast alleen geld is uitgetrokken voor klimaatadaptatie stelt Van den Berg niet tevreden. “Los van deze kleine winst blijft dit vooral een deal van stilstand. Van olielanden die al het noodzakelijke saboteren en frustreren.”

Minder dan gehoopt

Deze resultaten zijn minder dan gehoopt, geeft ook Hoekstra aan. Het is bijvoorbeeld niet gelukt om een routekaart op te nemen over hoe landen minder broeikasgassen gaan uitstoten. Onder meer Brazilië, India en enkele olieproducerende landen blokkeerden die verklaring in de slottekst. Dit is volgens Hoekstra “een van de teleurstellingen van de COP”. Doordat er hierover geen afspraken gemaakt zijn, lijkt het doel om de opwarming te beperken onder de 1,5 graden Celsius buiten bereik, zo concludeerden wetenschappers eerder al.

De Eurocommissaris twijfelt of de manier waarop de top wordt georganiseerd misschien niet meer de juiste is voor deze tijd. Hij merkt op dat de meeste afspraken al zijn gemaakt in het Klimaatakkoord van Parijs, zoals zoals het uitfaseren van fossiele energie en het opschalen van hernieuwbare bronnen. “Op een gegeven moment is het praten klaar en moet je ook gewoon aan het werk.” De huidige praktijk, met duizenden deelnemers die tot diep in de nacht onderhandelen in warme zaaltjes, is voor hem steeds minder effectief. 

Niet snel genoeg

In een van die zaaltjes zat ook GroenLinks-PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim. Het gaat wat hem betreft allemaal niet snel genoeg. “De weerstand van onder meer de olieproducerende staten was te groot, en de geopolitieke verhoudingen zijn duidelijk verschoven. Het tempo blijft veel te laag in verhouding tot de urgentie van de klimaatcrisis”, aldus Chahim.

Chahim en Van den Berg merken op dat Europa er steeds meer alleen voor komt te staan, nu ook de Verenigde Staten zijn afgehaakt. “Samen met het Verenigd Koninkrijk moest de EU tegen de stroom in roeien om nog enige ambitie te redden”, zegt Chahim. “Dat zet Europa steeds meer op afstand van de rest van de wereld. De EU moet nu dringend nieuwe coalities smeden om te voorkomen dat we bij toekomstige onderhandelingen opnieuw geïsoleerd raken.”

Koers houden

“Hoekstra heeft hard gevochten op de COP, maar hij ging er mank heen door een beperkte ambitie die veel te laat vastgesteld werd in Europa”, zegt Van den Berg. “Het is nu aan ons om in de EU koers te houden: bedrijven en organisaties vragen om voorspelbaar beleid, vasthouden aan CO2-ambities en het overstappen op groene energie praktisch mogelijk maken. Daar gaan we keihard aan werken.”

Blijf op de hoogte van al het (Europese) klimaatnieuws met een abonnement op de Nieuwsbrief Klimaat & Energie. Daarin praat Bijou van der Borst je elke twee weken bij. Abonneer je nu en ontvang verdiepende verhalen, interviews en nieuws rechtstreeks in jouw mailbox.