De regering moet van de Tweede Kamer tegen de omstreden natuurherstelwet stemmen. Zoals het er nu uitziet komen EU-ministers op 12 april bij elkaar om voor de laatste keer hun stem uit te brengen over de Europese wet die natuurgebieden in Europa weer gezond moet maken.

Volgens tegenstanders zet de wet Nederland op slot en kan er straks niet meer gebouwd of geboerd worden. Een soort stikstofcrisis 2.0.

Grote meerderheid

De motie die het kabinet oproept tegen te stemmen en daarmee een blokkerende minderheid te zoeken werd ingediend door Tweede Kamerleden Caroline van der Plas (BBB) en Rosanne Hertzberger (NSC). De motie kon op steun rekenen van een groot deel van de Kamer. 99 Tweede Kamerleden stemden voor, 46 stemden tegen. “Wij zijn ontzettend blij dat onze motie is aangenomen. De natuurherstelwet is ontzettend slecht nieuws voor Nederland. Dit is gewoon niet uit te leggen”, zegt Van der Plas.

Opvallend is dat verantwoordelijk minister Christianne van der Wal (VVD) de motie ontraadde, maar toch met haar VVD-fractie mee instemde. Volgens Van der Wal is het nog te vroeg om een besluit te nemen over de natuurherstelwet.

Blokkerende minderheid

Wanneer EU-ministers in Brussel samenkomen om over wetgeving te stemmen heeft iedere minister een stem. Die stem krijgt extra gewicht door het aantal inwoners van een land. Een voorstel heeft 15 stemmen van EU-ministers nodig, die samen 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen.

Om een blokkerende minderheid te krijgen, waarbij een klein aantal landen toch ervoor kan zorgen dat het wetsvoorstel niet aangenomen wordt, moeten minsten 4 landen tegen stemmen, die minstens 35 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen.

Net niet voldoende

Een Nederlandse tegenstem zou net niet voldoende opleveren. Zoals het er nu uitziet stemmen Italië, Polen, Zweden en Finland tegen de natuurherstelwet. België onthoudt zich naar alle waarschijnlijkheid van stemming, maar dat betekent in de praktijk een tegenstem. Samen vertegenwoordigen de tegenstemmers en België zo’n 28 procent van de Europese bevolking.

Als het kabinet de motie van de Tweede Kamer uitvoert en dus tegenstemt, vertegenwoordigen de landen (als zij allen daadwerkelijk tegenstemmen) 32,51 procent van de EU-bevolking. Dan komen ze nog 2,5 procent te kort voor een blokkerende minderheid.

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Klimaat & Energie

In juni 2023 stemden EU-ministers nog over een compromistekst over de natuurherstelwet. Tijdens die vergadering uitten Kroatië, Malta en Denemarken nog kritiek. Ze konden zich vinden in de natuurherstelwet, maar wilden meer flexibiliteit. Maar zelfs als die drie landen zich nu bij de mogelijke blokkerende minderheid zouden voegen en dus alsnog tegen stemmen, is het niet genoeg. De landen zijn zo klein dat dan alsnog de drempel van 35 procent van de EU-bevolking (een blokkerende minderheid) niet gehaald wordt.

Kingmaker

Opvallend is Roemenië, dat door haar grote aantal inwoners wel zou kunnen zorgen voor een blokkerende minderheid. Als Nederland en Roemenië tegenstemmen vertegenwoordigen ze samen met de eerder genoemde landen (zonder Kroatië, Malta en Denemarken) 36 procent van de EU-bevolking.

Of Roemenië daadwerkelijk tegenstemt moet nog blijken. Een van de regeringspartijen (8 ministers), de nationaal-liberale partij (PNL), ziet de wet niet zitten. Europarlementariërs van PNL stemden onlangs nog tegen de natuurherstelwet. De andere regeringspartij (9 ministers), de socialistische PSD, is wel voor de wet. De regering is dus verdeeld. De Roemeense minister Mircea Fechet (PNL) zei in juni nog voorstander te zijn van de natuurherstelwet, maar uitte wel zijn zorgen over de kosten. De Roemeense vertegenwoordiging in Brussel was niet direct beschikbaar voor commentaar.

Nederlandse inzet

Hoe het kabinet uiteindelijk gaat stemmen is nog niet duidelijk. Binnen één week moet het kabinet de kamer informeren over of het kabinet de motie uitvoert of naast zich neerlegt. Dus of het tegen de natuurherstelwet stemt of voor.

Daar praat het kabinet mogelijk vrijdag over. Op die dag overleggen Nederlandse ministers gewoonlijk over liggende vraagstukken. Deze maand wordt er ook nog een debat in de Tweede Kamer ingepland. Ruim op tijd voor de stemming in Brussel.

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.