Een asielstop kan niet vanwege Europese afspraken, zei premier Rutte: “Dan moeten we uit de Europese Unie”. Maar het plan waar het kabinet gisteren mee is gekomen om de opvangcrisis voor asielzoekers aan te pakken, is ook een creatieve omgang met EU-richtlijnen. En de EU-Turkijedeal wordt helemaal stopgezet.

Bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel is de opvangcrisis tot een dieptepunt gekomen nu er al dagen honderden mensen buiten moeten slapen. De Europese Commissie verwacht een grondig onderzoek van Nederland, nadat er deze week een baby overleed bij het aanmeldcentrum. De internationale hulporganisatie Artsen Zonder Grenzen besloot eerder deze week het aanmeldcentrum bij te gaan staan. “De volgende zet is absoluut aan het kabinet”, liet de organisatie weten.

Geen gezinshereniging zonder huis

Die stap is nu gezet. Om te voorkomen dat er meer mensen buiten moeten slapen, wil het kabinet een rem zetten op de hoeveelheid mensen die naar Nederland komt. Gezinshereniging wordt daarom tijdelijk niet toegekend aan mensen zonder huisvesting. Als er na vijftien maanden nog geen passende huisvesting is gevonden, dan wordt er alsnog een visum verstrekt. Van de 15.000 mensen die nu bij het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) verblijven, zijn iets minder dan de helft familie van statushouders.

Huisvesting als voorwaarde stellen voor gezinshereniging; dat mag niet volgens de Europese gezinsherenigingsrichtlijn, een afspraak die de lidstaten samen hebben gemaakt in 2003. Om te voorkomen dat het nieuwe opvangplan een probleem wordt in Brussel, heeft het kabinet iets bedacht: aanvragen voor gezinshereniging worden ook zonder huisvesting goedgekeurd, maar er wordt nog even gewacht met het verstrekken van een visum, tot maximaal vijftien maanden.

De IND zal gebrek aan huisvesting dus niet meenemen in de beoordeling, maar in de praktijk heeft het wel gevolgen voor hoe snel het gezin van een statushouder mag overkomen.

EU-Turkijedeal

Ook vluchtelingen uit Turkije komen even niet het land in. In 2016 spraken de Europese lidstaten met Turkije af om samen te werken in de opvang van de asielzoekers. Vanuit Turkije komen jaarlijks duizend vluchtelingen over naar Nederland. In 2023 komen die niet, maakte staatssecretaris Eric van der Burg (asiel) vandaag bekend, “dat scheelt volgend jaar weer duizend plekken”. Of de deal in 2024 weer wordt opgepakt, wordt later bepaald.