De wet is een reactie op een groeiende trend waarbij kritische journalisten en activisten worden geconfronteerd met juridische procedures, gebaseerd op valse aanklachten. Deze zogenaamde SLAPP’s (Strategic Lawsuits Against Public Participation) worden in Europa vooral tegen journalisten ingezet.

Een bekende zaak is die van Daphne Caruana Galizia, een Maltese journalist die onderzoek deed naar corruptieschandalen. In 2017 kwam zij om door een aanslag met een autobom. Voor haar dood was zij betrokken bij talloze SLAPP-rechtszaken. De Maltese overheid wordt verantwoordelijk gehouden voor haar dood.

Sneller en strenger

De nieuwe EU-regels zijn alleen van toepassing op grensoverschrijdende gevallen van juridische intimidatie. Dit houdt in dat er mensen uit verschillende landen bij de zaak betrokken zijn. De regels gelden niet als de zaak slechts relevant is voor één lidstaat.

Als iemand wordt beschuldigd, moeten de beweringen snel worden onderzocht. Als de rechter vervolgens vindt dat de rechtszaak oneerlijk is, kan hij beslissen dat degene die de zaak begonnen is, alle kosten moet betalen. Dat omvat ook de kosten voor een advocaat voor het SLAPP-slachtoffer.

Om ervoor te zorgen dat de beschuldigde persoon geld terugkrijgt, kan de rechter eisen dat de aanklager vooraf de geschatte proceskosten betaalt.

Om het aantal  SLAPP-rechtszaken tegen te gaan, kan de rechter daarnaast besluiten om degene die de zaak begon, te beboeten.

Op naar nationale wetgeving

Ook moeten de EU-landen voortaan op nationaal niveau regels maken zodat verenigingen, organisaties en vakbonden een beschuldigde makkelijker kunnen helpen. Al deze regels en informatie over verdere ondersteuning moeten terug te vinden zijn op één plek.

De plannen komen voort uit een principeakkoord dat in november afgelopen jaar werd bereikt tussen de de lidstaten en het Europees Parlement. Het is nu aan de lidstaten om binnen twee jaar de richtlijnen om te zetten in nationale wetgeving.

Meer over het Europese besluitvormingsproces lees je hier.