Tot elf uur ‘s avonds zijn de stembussen open. De eerste exitpoll zal rond die tijd verschijnen. De rechtse partijen van Giorgia Meloni (Fratelli d’Italia), Matteo Salvini (Lega) en Europarlementariër Silvio Berlusconi (Forza Italia) hebben, zoals dat bij Italiaanse verkiezingen doorgaans gaat, een blok gevormd. Volgens de laatste peilingen zou het rechtse blok een grote meerderheid kunnen behalen.
De verkiezingscampagne begon twee maanden geleden, toen premier Mario Draghi zijn ontslag indiende omdat hij zijn regering niet achter zich kreeg voor een hervormingsprogramma. Hij is de zaken blijven waarnemen sindsdien, en zal vertrekken als de nieuwe premier een regering heeft samengesteld.
De Europese Unie kan efficiënter, vindt Meloni
Giorgia Meloni is Draghi’s verwachte opvolger. Meloni en haar partij Fratelli d’Italia zijn radicaal rechts, nationalistisch en conservatief. Ze heeft in drie talen kenbaar gemaakt geen aanhanger te zijn van het fascisme. Toch zijn er binnen Fratelli d’Italia politici die de hitlergroet hebben gebracht of overtuigd aanhanger zijn van Benito Mussolini. Meloni is tegen abortus, tegen euthanasie en tegen het homohuwelijk.
Ze is niét tegen de Europese Unie, heeft ze de nieuwssite Euractiv verzekerd. Meloni vindt alleen dat het allemaal een stuk efficiënter kan, legt ze uit. Brussel houdt zich met teveel dagelijkse zaken bezig, vindt Meloni, terwijl energiezekerheid en buitenland- en defensiebeleid meer aandacht zouden moeten krijgen. Ze wil de Italiaanse belangen beter verdedigen in Brussel, ‘net als Duitsland en Frankrijk dat doen.’
Ze hoopt op meer soortgenoten onder de lidstaten en kijkt daarom uit naar de verkiezingen in Spanje in 2023, zegt ze. In Hongarije kan ze al op steun rekenen: de rechterhand van premier Orbán, Balasz Orbán (geen familie), wenst Meloni, Salvini en Berlusconi succes voor vandaag.
Economische uitdagingen en kritiek op Von der Leyen’s kritiek
De hervormingen die Draghi’s Waterloo werden, moeten nog steeds in één of andere vorm worden doorgevoerd. Als Italië dat niet doet, loopt het land zo’n 200 miljard euro uit het Europese coronaherstelfonds mis. Draghi had de lijnen in Brussel al uitgezet, de aankomende nieuwe regering moet in Brussel gaan heronderhandelen over de hervormingsafspraken.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, heeft alvast gewaarschuwd dat de EU het “gereedschap heeft” als het in Italië “de verkeerde kant op gaat.” Ze verwees naar de mogelijkheid om EU-fondsen niet uit te keren, zoals bij Hongarije nu staat te gebeuren. Dat kan zo niet, vindt Matteo Salvini. Volgens de Lega-leider moet Von der Leyen aftreden of op zijn minst excuses aanbieden voor de uitspraken die ze heeft gedaan.
Europarlementariërs en Tweede Kamerleden van JA21 scharen zich achter Salvini’s verontwaardiging, en betogen steun aan het rechtse blok. Rob Roos wenst Meloni buona forta. Volgens Derk Jan Eppink heeft Von der Leyen ‘rechts Italië de laatste zet naar regeermacht’ gegeven, waarvoor ‘grazie mille.’ Samira Rafaela (D66) vindt het juist terecht dat de Commissievoorzitter zich heeft laten horen: ‘laat het een waarschuwing zijn dat elke lidstaat de rechtsstaat moet respecteren.’
Met wie Von der Leyen over de Italiaanse hervormingsafspraken waarschijnlijk gaat heronderhandelen, wordt dus in de loop van de nacht bekend. De toon is alvast gezet.
