Voorafgaand aan zijn toespraak ontving Hoekstra van vooraanstaande economen een document met adviezen. De belangrijkste boodschap: schaalvergroting is nodig om alle uitdagingen aan te pakken. Dat geldt ook voor de klimaattransitie, concluderen de economen.

In zijn toespraak haakte Hoekstra in op die boodschap van schaalvergroting. Hij beaamt het. Volgens Hoekstra is het een roerige tijd waar dingen heel snel kunnen veranderen, en waar het “verstandige beleid momenteel beperkt wordt door de context”. Daarmee doelde hij op oorlogen, onrust en tumult in de wereld terwijl er op gebied van klimaat ook enorme schade op ons afkomt. 

In uw toespraak stelt u dat de klimaatschade enorm is en benadrukt u het belang van ambitieus klimaatbeleid. Hoe rijmt u dat met de afzwakking van klimaatwetten die nu plaatsvindt?

“Van de versimpeling van de klimaatwetten wordt een karikatuur gemaakt. De ene kant zegt dat versimpeling ertoe leidt dat de wereld vergaat. De andere kant vindt dat versimpeling juist sneller moet, omdat er anders heilige huisjes omver gaan. Terwijl versimpeling in sommige gevallen ook gewoon verstandig is.”

“Neem het Carbon Border Adjustment Mechanism (CO2-grensheffing, red.). Door versimpeling vallen 95 procent van de bedrijven buiten de scope, maar wordt nog steeds 99 procent van de emissies belast. Dat is breed omarmd in het Europees Parlement, van links tot rechts.”

Het gaat niet alleen om wetten die iedereen wil vereenvoudigen. Ook andere, volgens velen nuttige wetten worden afgezwakt. Gaat het de verkeerde kant op?

“Nee. Dat verwijt hoor ik vaker, maar je moet naar het geheel kijken. We hebben afspraken gemaakt over een van de meest ambitieuze klimaatdoelstellingen voor 2040. In de komende vijftien jaar doen we meer om de uitstoot terug te dringen dan in de jaren hiervoor. De doelen zijn simpelweg ambitieuzer geworden.”

Het doel voor 2040 was eerst ook ambitieuzer. Nu is afgesproken dat landen tot vijf procent van de CO2-uitstoot mogen uitbesteden naar projecten over de grens. 

“Daar is veel discussie over geweest. Sommige mensen vonden dat onverstandig en zeiden dat het niet mocht, maar dat is nu heel breed door lidstaten omarmd. Ook het Europees Parlement heeft ermee ingestemd. Ik denk dat het heel verstandig is, omdat het voor onze planeet niet uitmaakt waar we de emissies uit de lucht halen. Klimaatverandering discrimineert niet.”

Wetten worden aangepast. Hoe rijmt u dat met voorspelbaarheid die bedrijven nodig hebben?

“Het is essentieel dat je een stip op de horizon hebt, en dat is die 90 procent uitstootreductie met een paar procent flexibiliteit. Maar een transitie van deze omvang is zo fundamenteel, dan is het ook logisch dat je het niet allemaal perfect in je spoorboekje hebt staan. Het is ook logisch dat je af en toe, terwijl je naar de horizon zeilt, een keer extra overstag gaat. Dat is helemaal niet erg. Ik zou ons wat meer ontspanning toewensen.”

Op de VN-Klimaattop in Brazilië was er veel ook weerstand. Hoe kijkt u daar naar?

“We hebben een aantal belangrijke stappen gezet. Meer ambitie en meer resultaat was beter geweest. Maar op een gegeven moment moet je ook erkennen wat haalbaar is.”

Wat ging er mis?

“Veel landen trapten effectief op de rem. Zij wilden geen extra afspraken over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Het lastige aan zo’n top is dat unanimiteit vereist is.”

Zegt u daarom dat de organisatie van de klimaattop anders moet? 

“Er zijn in elk geval meer initiatieven nodig van kleinere groepen landen. Het lijkt nu nog moeilijker om het eens te worden met 195 landen dan vijf tot tien jaar geleden.”

Wat stoorde u het meest? 

“We hebben een enorm klimaatprobleem. Dat veroorzaakt schade aan onze economie en onze manier van leven. We zien meer bosbranden, meer overstromingen, en zo gaat het maar door. We zitten op de juiste koers, maar de snelheid is te laag.”

“In Europa leggen we de lat hoog. Het zou goed zijn als anderen dat ook doen. Wij kunnen in 2050 klimaatneutraal zijn, maar Europa kan dit niet alleen oplossen. We zijn verantwoordelijk voor 6 procent van de wereldwijde uitstoot. Omdat klimaatverandering geen grenzen kent, is het essentieel dat ook die overige 94 procent beneden gaat.”

Dit interview was in uitgebreidere versie eerder te lezen in onze nieuwsbrief Klimaat en Energie. Abonneer je via deze link op deze nieuwsbrief en blijf elke twee weken op de hoogte van alle Europese klimaatzaken die Nederland gaan raken.