Net voor het zomerreces ging de onderzoekscommissie Pegasus van het Europees Parlement (PEGA) op onderzoek uit in Israël. Hoe zit het met de spionagesoftware, de cyberbeveiliging en de grondrechten van Europese burgers? Onder leiding van rapporteur Sophie in ’t Veld (D66) ging de commissie in gesprek met politici, academici en het bestuur van de NSO Group, de leverancier van de spionagesoftware Pegasus. Conclusie: kijk ook naar de afnemers, naar de overheden die de spionagesoftware aankopen, en dwing deze om transparant te zijn over zo’n aankoop.
Veertien lidstaten
Tijdens het werkbezoek aan Israël werd duidelijk dat de NSO Group de spionagesoftware, ontwikkeld om terrorisme te bestrijden, heeft verkocht aan veertien overheden uit de Europese Unie. Dat is problematisch omdat de software ook misbruikt kan worden: je kan er burgers, politici en journalisten ongemerkt mee hacken. Dat gebeurde al in Polen, Hongarije, Duitsland en Spanje. Een digitale dreiging waarop de Europese Unie nog een antwoord moet formuleren.
De spionagesoftware vormt een bedreiging voor de Europese democratie, de rechtsstaat en de fundamentele rechten en vrijheden van burgers, stelt In ’t Veld. Volgens de rapporteurs is het echter moeilijk om te achterhalen welke overheden de spionagesoftware van de NSO Group hebben gekocht.
Transparantie over de aanschaf en het gebruik van spionagesoftware is volgens In ’t Veld daarom erg belangrijk. “Als overheden het gevoel hebben dat ze het recht hebben om in te breken in het leven van hun burgers, dan hebben wij het recht om daarvan op de hoogte te zijn”. In het definitieve rapport van de commissie, zal In ‘t Veld de Europese Unie oproepen om zowel de verkoop, de export en het gebruik van de technologie te reguleren. Hoe? Bijvoorbeeld met wetgeving die lijkt op het Akkoord van Wassenaar uit 1996. Dit is een overeenkomst tussen 42 landen die beperkingen oplegt aan de export van technologieën die ook militaire doeleinden kunnen dienen.
Aanloop
Voorafgaand aan het werkbezoek heeft In ’t Veld haar eigen telefoon ingeruild voor een beveiligd toestel. Daarnaast heeft ze als rapporteur ook de Europese Commissie en het bestuur van de NSO Group met een aantal brieven op de hoogte gebracht van de laatste misstanden in verband met de spionagesoftware. Verschillende journalisten, activisten en politici waren inmiddels al slachtoffer van digitale inbraken met behulp van de spionagesoftware Pegasus.
