Gemeenten hebben wel degelijk mogelijkheden om van hun gascontracten met het Russische bedrijf Gazprom af te komen. Volgens CDA-Europarlementariër Esther de Lange staan de Europese regels in ieder geval niet in de weg. Volgens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is het erg lastig lieten ze na het begin van de oorlog weten.

“Gemeenten kunnen naar de rechter stappen en zich beroepen op een onvoorziene omstandigheid, omdat Rusland, het land waar Gazprom gevestigd is (ook al is het in Nederland geregistreerd) oorlog voert. Ook als het niet als opzeggingsclausule in het contract staat.”

Volgens De Lange is het vergelijkbaar met huurders die een huurkorting kregen van de rechter, omdat Corona een onvoorziene omstandigheid was. “Het is niet langer redelijk en billijk om het contract ongewijzigd te laten gelden; zeker niet nu Nederland vanwege de oorlog sancties heeft opgelegd.” De politica benadrukt dat het niet om EU-aanbestedingsregels gaat maar om het Nederlandse contractenrecht.

Toekomst

Volgens De Lange is het een misverstand te denken dat ook in de toekomst gemeenten moeten kiezen bij Europese aanbestedingen voor de laagste prijs. “Je moet vooraf wel helder zijn over de criteria, maar je mag letten op de prijs-kwaliteitsverhouding. Je kan ook voor de laagste prijs gaan of een combinatie.”

Of in de toekomst Russische bedrijven kunnen worden uitgesloten, is niet helemaal duidelijk. Behalve dat gemeenten niet mogen discrimineren vallen op dit moment in Nederland geregistreerde (dochter) ondernemingen niet onder de sancties die tegen Rusland zijn genomen. De Lange hoopt dat de Europese Commissie daar snel opheldering over kan geven.

Europese aanbestedingsregels: Hoe zat het ook al weer?

Hoe zit het precies met de Europese aanbestedingsregels. Wanneer kan een onderneming of persoon worden uitgesloten. In artikel 57 lid 4 richtlijn 2014/24 staat te lezen dat de regels gelden wanneer iemand:

• zich schuldig maakt aan schending milieu-, sociaal en arbeidsrecht;
• vervalsing van de mededinging heeft begaan;
• in faillissement of liquidatie verkeert;
• faillissement of liquidatie heeft aangevraagd;
• in een rechterlijke uitspraak is veroordeeld voor overtreding van beroepsgedragsregels;
• een ernstige fout heeft begaan;
• slechte past performance heeft;
• niet voldaan heeft aan socialezekerheids-bijdragen;
• niet voldaan heeft aan belastingverplichtingen;
• een valse verklaring heeft gegeven;
• het besluitvormingsproces heeft beïnvloed.

Ook bedrijven of personen die zijn veroordeeld vanwege:

• deelneming aan een criminele organisatie;
• omkoping;
• fraude;
• terrorisme;
• witwassen van geld;
• kinderarbeid;
• niet betalen van belasting of sociale premies.

mogen niet meedoen (artikel 57 lid 1 richtlijn 2014/24)