In een grote zaal met veel publiek botst het vaak tussen de kandidaten. Ze zijn het met elkaar eens dat het landbouwbeleid anders moet. Maar hoe? Daarin zijn de verschillen groot.
Intensieve landbouw behouden
Jessika van Leeuwen (BBB) is tegen de algemeen geldende regels en wil juist meer produceren in Nederland. “Generieke regels met een one size fits all-benadering leggen een bom onder onze voedselzekerheid. Nu door de gevolgen van klimaatverandering boeren in Italië en Spanje minder grote opbrengsten hebben, moeten wij meer gaan produceren. Willemien Koning-Hoeve (CDA) sluit zich daar grotendeel bij aan. “We hebben een innovatieve intensieve landbouw, met een lage klimaatimpact, en dat moeten we behouden.”
Bas Eickhout (GroenLinks/Pvda) en Anna Strolenberg (Volt) willen juist meer verduurzaming binnen de landbouwsector. Strolenberg heeft daar een concreet plan voor: “Wij willen het emissiehandelssysteem uitbreiden naar de landbouw. De uitstoot wordt dan beprijsd. Op die manier creëer je een ander systeem dat mensen en natuur vooruithelpt.”
Maar daar is niet iedereen het mee eens. Van Leeuwen zit niet te wachten op allerlei milieubeleid. “Zo slecht gaat het helemaal niet met de natuur in Nederland,” zegt ze. “We kunnen niet naar 100 procent natuurherstel en dat moeten we ook niet willen. Nederland is een cultuurlandschap.” Dit is tegen het zere been van Eickhout. “Als we nu de wetenschap gaan ontkennen hebben we wel echt een probleem.” Hij vindt dat niemand is gebaat met “doen alsof alles prima gaat en we niks hoeven te doen. Dat is de kiezer en de boer voorliegen.”
Meer inkomen voor de boer
Iedereen is het eens dat de boeren te weinig tegemoet zijn gekomen door de EU met milieubeleid. Zeker jonge boeren kijken somber naar de toekomst. Boeren moeten beter, en met meer geld, worden ondersteund bij verduurzaming. “De kostprijs moet terugverdiend worden, anders is er geen bedrijfsmodel,” aldus Koning-Hoeve.
Op een gegeven moment is Bas Eickhout wel klaar met de mooie praatjes van Bart Millenaar (VVD): “Als ik de VVD hoor praten, heb ik bijna de neiging om te roepen: trap er niet in! De VVD heeft alles geliberaliseerd, de VVD is voor internationale vrijhandelsverdragen, de VVD heeft voor dit GLB (het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU-lidstaten, red.) gestemd, waardoor tachtig procent van het geld naar twintig procent van de grootste boeren gaat. Toen wij de subsidies eerlijker wilden verdelen voor de kleine boeren, stemde de VVD tegen. Als wij zeggen: zorg ervoor dat er een eerlijk verdienmodel is, is de VVD tegen, want dat is ‘ingrijpen in de markt’. En nu dan zeggen: het probleem van het inkomen van boeren is duurzaamheidsbeleid. Dat is pure afleiding.”
Aan het eind van het debat probeert Eickhout nog een voorstel te doen waar iedereen elkaar in kan vinden. “Het probleem is dat het verdienvermogen van de boeren nog steeds onvoldoende is. Daar moeten we iets aan doen. Kunnen we hier de hand schudden als we zeggen dat we er Europees voor gaan zorgen dat er geen enkel product door de supermarkt wordt ingekocht dat beneden de kostprijs van de boer is?” Dat voorstel kon rekenen op ruim applaus uit het publiek.
Het probleem ontkennen
Over waterkwaliteit botst de BBB met de rest. Gerben-Jan Gerbrandy (D66) zegt dat de waterkwaliteit in Nederland een van het slechtste is in Europa. Iets waar Van Leeuwen het niet mee eens is. “Het is pertinent onjuist dat we de slechtste waterkwaliteit van Europa hebben,” stelt ze. Volgens haar komt dat omdat we onszelf strengere normen hebben opgelegd dan nodig is. Ook hebben we bijna alle wateren in Nederland gemeten, terwijl veel andere landen dat amper doen. “We hebben dus niet de slechtste waterkwaliteit, we hebben enkel alles in kaart gebracht.”
Na haar speech klinkt er luid applaus. Gerbrandy gaat hier vervolgens hard op in. “Ik ken deze exacte gegevens niet, maar ik weet wel dat de BBB heel kundig is in rapporten zo duiden dat de conclusie ineens anders is.” Hij zegt dat als je naar alle gegevens kijkt het gewoon slecht gaat met de waterkwaliteit in Nederland. Niet alleen in verhouding met andere landen, maar ook in absolute getallen. Hoe je het ook wendt of keert. “De BBB heeft maar één oplossing voor elk milieuprobleem, en dat is het probleem ontkennen.” Van Leeuwen laat het daar niet bij zitten. Er wordt fel gediscussieerd totdat de debatleider ingrijpt.
Ondanks het feit dat de gemoederen soms hoog opliepen, schudde iedereen elkaar na het debat de hand.
