Door de oorlog aan de oostgrens van de EU, raakte het conflict aan de Europese westgrens een beetje ondergesneeuwd. Toch zorgde het Brexit-gesteggel over Noord-Ierland voor hoog oplopende gemoederen. Eind 2022 neemt in Noord-Ierland de vrees op geweld tussen katholieken en protestanten opnieuw toe. De Noord-Ierse regeringsonderhandelingen lopen zodanig vast dat ambtenaren nu aan het de roer van de ministeries staan. En dat terwijl Brussel in het begin van het jaar nog hoopte dat de relatie met het VK na de Brexit nu eindelijk weer beter zou worden.

Douanecontroles

Noord-Ierland was altijd al een pijnpunt in de Brexitonderhandelingen. Om te voorkomen dat er opnieuw separatistisch geweld zou losbreken in dit Brits stukje Ierland, wilden zowel Brussel als Londen een harde grens op het Ierse eiland ten zeerste vermijden. Daarom besloten de Brexitonderhandelaars dat Noord-Ierland deel zou blijven uitmaken van de Europese eenheidsmarkt. Hierdoor kon de grens met Ierland volledig open blijven. Ter compensatie moesten er wel douanecontroles tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk komen. Groot-Brittannië maakt immers geen deel meer uit van de eenheidsmarkt.

Maar de Noord-Ierse unionistische partij, die pro-VK is, was hier woedend over. De oplossing zorgde er namelijk voor dat Noord-Ierland minder sterk verbonden zou zijn met de rest van het Verenigd Koninkrijk. Begin 2022 begonnen de unionisten te steigeren. Ze weigerden deze douanecontroles uit te voeren en blokkeerden uit protest de formatie van een nieuwe Noord-Ierse regering. Uiteindelijk nam ook Londen dit standpunt over. De Britse premiers verklaarden dat ze opnieuw wilden onderhandelen met de EU. Het parlement begon een wet op te tekenen die dit deel van het Brexitakkoord eenzijdig kon schrappen.

Brussel kon hier niet mee lachen. De Britten hadden toch zelf ingestemd met het Brexitakkoord? “Vertrouwen bouw je op door je aan je internationale afspraken te houden”, zei Eurocommissaris voor Interinstitutionele Betrekkingen Maroš Šefčovič. “Eenzijdig handelen is niet constructief. Internationale akkoorden schenden is onacceptabel.” De nieuwe ruzie over Brexit zorgde ervoor dat de Europese Commissie deze zomer een tuchtprocedure startte tegen de Britten.

Nederlandse toenadering

Dat Brussel opnieuw de messen begon te slijpen, hield Nederland niet tegen om eigenmachtig de relatie met de Britten te verbeteren. Vorige maand nog sloten beide landen een energieverdrag. Daarbij namen ze zich voor om elkaar te helpen bij het veiligstellen van hun energievoorziening en het afbouwen van de afhankelijkheid van Russisch gas. 

Ook op het vlak van migratie konden de landen het goed met elkaar vinden. Samen met België en Frankrijk werden de Britten uitgenodigd op de Nederlandse EU-ambassade om er een migratieverdrag te ondertekenen. De veiligheidsdiensten van deze landen gaan beter samenwerken om mensensmokkel aan te pakken.

En bij deze uitingen van sympathie ten aanzien van de Britten bleef het niet. Zo pleitte Nederland er ook voor om de Britten weer toe te laten tot de Noordzee Energie Samenwerking (NSEC). Dat is een samenwerkingsverband tussen Noordzeelanden voor windenergie op zee. Ook maakte Nederland zich hard om de Britten mee te laten doen aan het militaire mobiliteitsproject, een project dat militair transport doorheen andere landen makkelijker maakt.

De banden aanhalen met het buurland lijkt nu zijn vruchten af te werpen. Volgens Politico zouden begin 2023 meetings tussen de Nederlandse en de Britse premier, en tussen de ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken op de agenda staan. Nederland is sinds de Brexit het eerst EU-land waarmee de Britten op deze manier samenwerken.