In samenwerking met Meike van Noortwijk
Terwijl begin september voor velen de terugkeer naar kantoor betekent, mag landbouwminister Piet Adema nog drie dagen naar Andalusië. Tijdens deze informele bijeenkomst bespreken de EU-ministers van Landbouw thema’s zoals olijfolie en de graandeal met Oekraïne. Maar centraal staan de soepelere Europese regels voor genetisch gemodificeerde gewassen.
De huidige regels dateren van rond de eeuwwisseling. De EU was lang terughoudend wat betreft het knutselen met plantengenen. Te weinig onderzoek naar de langetermijneffecten op de gezondheid van de consument, luidde het argument. Maar nu de Europese Commissie deze zomer het voorstel deed om deze Europese regels te versoepelen, lijkt de wind te draaien.
Twee labels
De Commissie stelt twee trajecten voor om genetisch gemodificeerde planten beter te beoordelen. Wanneer een met genetische kunstgrepen aangepaste plant ook met traditionele veredelingstechnieken had kunnen worden gekweekt, valt deze onder ‘categorie één’. Dit betekent dat de opgedirkte plant onder dezelfde regels zal vallen als ‘gewone planten’. “Dan zijn er geen toelatingsprocedures, risicobeoordelingen en traceerbare labels meer nodig”, stelt de Commissie.
Alle andere genetisch gemodificeerde planten vallen in het nieuwe plan onder ‘categorie twee’. Dit houdt in dat een toelatingsprocedure vereist blijft. Hoe streng die beoordeling is, bepaalt men op basis van het risico dat de gentech-plant met zich meebrengt. Voor biologische landbouw zal het gebruik van genetische modificatie ook in het nieuwe plan verboden blijven.
Klimaatverandering
Vandaag en morgen ligt de bal dus in het kamp van de lidstaten. De Spanjaarden, die de ministerbijenkomst voorzitten, lijken in elk geval al enthousiast over de versoepeling. In tijden waarin de voedselzekerheid wereldwijd onder druk staat en de klimaatverandering steeds vaker oogsten doet mislukken, kunnen de nieuwe teelttechnieken soelaas bieden.
Bovendien kunnen planten zo worden gemodificeerd dat ze beter bestand zijn tegen ziektes en ongedierte. Nu Brussel het pesticidegebruik sterk wil terugdringen, vormen de soepelere regels voor boeren een handig alternatief.
Nederlands belang
Nederlandse landbouworganisaties lobbyen in Brussel al lang voor een herziening van de regels. Dat is niet zomaar: ongeveer veertig procent van de groentezaden en zestig procent van de aardappelzaden wereldwijd komen uit Nederland.
Ook minister Adema is voorstander. Toch zal hij zich vandaag en morgen terughoudend moeten opstellen in Córdoba: er is officieel nog geen standpunt binnen het demissionair kabinet. Bovendien is de Tweede Kamer verdeeld over de kwestie. Zo is de PvdA/GroenLinks van Timmermans tegen de plannen omdat het risico’s inhoudt voor de consument. Want is het voor die consument straks nog wel duidelijk wat er op zijn bord ligt?
Timmermans dreigde in het verleden als Eurocommissaris al eens om het Commissievoorstel van de baan te schuiven. Omdat de Europese christendemocraten grote voorstanders waren, was dit voor de toenmalige Green Deal-baas de perfecte stok achter de deur tijdens de politieke strijd over de natuurherstelwet.
