“Een historisch besluit en een historische overeenkomst”, zegt de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel. “Een goede dag voor Europa”, is het volgens de chef van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. En de Franse president Emmanuel Macron noemt het besluit om Oekraïne en Moldavië de kandidaats-lidmaatschapsstatus van de Europese Unie te geven een “sterke en coherente boodschap”.
In Brussel zijn de grote woorden op dit soort momenten nooit ver weg. En inderdaad, dat Oekraïne, een land in oorlog, na slechts een paar maanden bedenktijd de eerste horde neemt richting het volwaardige lidmaatschap van de Europese Unie is met recht historisch te noemen. Het laat zien hoe ingrijpend het zelfbewustzijn van de Europese Unie sinds 24 februari, de dag dat de Russische invasie van Oekraïne begon, is veranderd.
‘Teken van hoop’
“We zijn dit verplicht aan de bevolking van Oekraïne”, zei Macron in een gezamenlijke persconferentie met Michel en Von der Leyen. Het drietal had speciaal voor de aankondiging van het besluit de vergadering met de andere regeringsleiders verlaten om de pers en de wereld in te lichten over het zojuist genomen besluit.
De Europese Unie biedt, zeiden ze unisono, Oekraïne het perspectief op lidmaatschap. “Er is geen beter teken van hoop in deze problematische tijden”, duidde Von der Leyen de Europese eensgezindheid.
Dat de Europese leiders vandaag dit besluit zouden nemen was geen verrassing. Vooraf was al duidelijk dat er unanieme steun zou komen voor het voorstel van de Europese Commissie om Oekraïne en Moldavië wel en Georgië nog niet de kandidaatsstatus te geven.
Ook de Nederlandse premier Mark Rutte had zijn verzet tegen een versnelde lidmaatschapsprocedure opgegeven nadat zijn collega’s uit Frankrijk, Duitsland en Italië vorige week in Kiev al hun steun hadden uitgesproken voor de aanvraag van de Oekraïense president Zelensky.
Kandidaat-leden op de Balkan willen nu ook actie
De spanning vandaag in Brussel bij de Europese top zat hem dan ook niet in de discussie over Oekraïne. Problematischer waren de gesprekken met de regeringsleiders van de Balkanlanden die vanochtend te gast waren in het gebouw van de Europese Raad.
Groot is de frustratie in met name Albanië en Noord-Macedonië dat die kandidaat-leden nog steeds wachten op een positief besluit over het openen van de toetredingsonderhandelingen. Voor hen is de snelle besluitvorming over Oekraïne een bedreiging.
“Een mooie plek, aardige mensen, mooie foto’s en mooie woorden. Stel je voor hoeveel mooier het zou zijn als de mooie beloftes gevolgd zouden worden door een mooie levering”, schreef de Albanese premier Edi Rama na zijn Europese vergadering op twitter.
De Europese leiders zijn bevreesd dat hun voortvarendheid tegenover Oekraïne leidt tot onrust op de Balkan. Ook onze premier ziet dat risico. Rutte heeft de afgelopen maanden daarom veel tijd en politiek kapitaal geïnvesteerd om een doorbraak te forceren en de patstelling rondom Albanië en Noord-Macedonië te doorbreken.
Rutte reisde speciaal naar Sofia om de Bulgaarse regering over te halen het verzet tegen het openen van de onderhandelingen met Noord-Macedonië te staken. Het is een tegenvaller voor hem dat het niet gelukt is om dat voor de top van deze week voor elkaar te krijgen.
Het kost moeite en tijd, hoor je in de wandelgangen van de Europese Raad. Maar er zou ook licht aan de horizon gloren. Mogelijk dat al volgende week een doorbraak volgt en Noord-Macedonië en Albanië groen licht krijgen voor hun volgende stap richting het Europees lidmaatschap.
