Nee, de maatregelen die de Europese Commissie vandaag aankondigt zijn niet in het bijzonder gericht op Nederland, bezweert Commissaris Paolo Gentiloni. Toch raken de drie criteria die hij heeft bedacht om te bepalen of een bedrijf een brievenbusfirma is de kern van veel van de Nederlandse zogenaamde ‘doorstroomvennootschappen’.

Nederland heeft er daar naar schatting meer dan 12 duizend van. Een commissie becijferde eind november nog dat die een totale waarde hebben van 4500 miljard euro. Een astronomisch bedrag waarover nauwelijks tot geen belasting geheven wordt in Nederland. De brievenbussen zijn bedoeld om winsten, royalties of bezittingen fiscaal door te sluizen naar een belastingparadijs. Mensen hebben dit soort bedrijven nauwelijks in dienst. Het zijn lege hulzen die alleen op papier bestaan.

Drie criteria

En daar grijpt het Europese voorstel op aan. Als een bedrijf aan drie criteria voldoet, moeten de fiscale autoriteiten een bedrijf voortaan behandelen als een brievenbusfirma. Ten eerste is dat de vraag of een bedrijf zelf waarde creëert of dat de omzet passief is. Ten tweede gaat het er om of de financiële transacties overwegend internationaal zijn. En ten derde of een firma daadwerkelijk echte mensen in dienst heeft.

Als een bedrijf geen waarde creëert, vooral internationale transacties doet en geen mensen in dienst heeft, dan geldt het voortaan als brievenbusfirma. Dat heeft gevolgen. Zo mogen zulke bedrijven geen belastingvrijstellingen meer genieten en zijn ze uitgezonderd van belastingvoordelen.

Lidstaten controleren elkaar

Daarbovenop verwacht de Commissie vooral veel van de nieuwe mogelijkheid die de fiscale autoriteiten van de lidstaten krijgen om een land waar een brievenbusfirma gevestigd is, te dwingen een onderzoek te laten doen naar het doen en laten van zo’n firma.

Commissaris Gentiloni (een Italiaanse sociaaldemocraat) hoopt met zijn voorstel te bereiken dat exotische belastingparadijzen hun aantrekkingskracht verliezen en dat de belastinginkomsten van de lidstaten stijgen: “Dan hebben we een effectiever en eerlijker belastingsysteem gebouwd voor de Europese Unie en de wereld”.

Nieuwe coalitie moet aan de bak

Een officiële reactie van Nederland komt er pas als het kabinet Rutte-4 beëdigd is. Een woordvoerder van het ministerie van Financiën meldt in ieder geval dat het demissionaire kabinet het voorstel verwelkomt en verder zal bestuderen.

“Nederland is een voorstander van het aanpakken van misbruik van doorstroomvennootschappen voor belastingdoeleinden. Het kabinet geeft in de strijd tegen belastingontwijking de voorkeur aan een internationale aanpak waardoor de effectiviteit het grootst is en het gelijke speelveld behouden blijft”.

‘Teleurstelling voor Bono’

De PvdA-er Paul Tang is de voorzitter van de Belastingcommissie in het Europees Parlement. Hij is opgetogen over het voorstel en spreekt over een ‘teleurstelling voor Bono’. De zanger van de Ierse band U2 is een van de bekendere eigenaren van een Nederlandse brievenbusfirma.

“Het is tijd voor een grote schoonmaak”, stelt Tang, “Nederland trekt criminele activiteiten aan en benadeelt buurlanden”.