Het Europees Parlement wil meer bevoegdheden. Ze willen zelf nieuwe wetten kunnen voorstellen: het zogenoemde initiatiefrecht, zoals ook de Tweede Kamer heeft.

Nu is het zo dat alleen de Europese Commissie nieuwe wetten kan voorstellen. Het Parlement heeft wel een achterdeur. Ze kunnen een resolutie indienen, waarmee ze de Commissie aansporen om in actie te komen. Deze mogelijkheid bestaat sinds 1992, toen het verdrag van Maastricht werd gesloten.

Als de Commissie na zo’n resolutie niet met een wetsvoorstel komt, moet de Commissie wel tekst en uitleg geven. Maar ze zijn nergens toe verplicht. Dus als de Commissie zegt dat ze het niet willen, dan zijn ze niet verplicht om een wet te maken.

Het Europees Parlement vindt het omslachtig en dus proberen ze de regels te veranderen. De commissie Constitutionele Zaken buigt zich al geruime tijd over het onderwerp. De enige manier is nu het geitenpaadje; oftewel een resolutie.

Rapporteur Paulo Rangel werkt sinds 2020 aan zo’n resolutie voor het recht op initiatief. Uitbreiding van het recht om met een wetsvoorstel te komen zou een “grote stap zijn richting de democratische legitimiteit van de EU”, zegt hij. “Het zou meer macht geven aan het Parlement, de enige democratisch gekozen instelling van de EU.”

Zelfs Macron

Het idee heeft een groot draagvlak, constateert rapporteur Rangel. “Zelfs Macron,” de Franse president, heeft zich begin dit jaar in het Europees Parlement uitgesproken voor het initiatiefrecht, benadrukt de rapporteur. Dat leverde de Franse president groot applaus op in Straatsburg, waar hij z’n speech hield.

De vraag is alleen hoe het handen en voeten moet krijgen. De rol van de Europese Commissie zal niet veranderen. Het merendeel van de voorstellen waar het Europees Parlement over praat, komt nog steeds via de Commissie. Maar het Europees Parlement krijgt het recht om zelf voorstellen te doen, die, als ze worden aangenomen, dezelfde status hebben als een voorstel van de Europese Commissie. Dan is het nog geen wet, want in Europa is een wet pas een wet als alle partijen, dus ook de Raad (de landen) het er over eens zijn.

De andere vraag die overblijft is of een dergelijke wijziging zomaar geregeld kan worden. Eurocommissaris Maroš Šefčovič die bij het debat aanwezig was, denkt dat er een verdragswijziging voor nodig is en daar helpt geen resolutie tegen. Een verdragswijziging komt er alleen als alle landen het er over eens zijn. De volgende stap: een plenaire stemming over de resolutie, die volgt in juni.