Lang zat de Europese Commissie met de handen in het haar over zorgenkind Hongarije. Onder het bewind van premier Viktor Orbán werd de rechtsstaat uitgehold en de onafhankelijke pers monddood gemaakt. Maar dit jaar liet de Commissie dan toch de tanden zien: meer dan 27 miljard euro aan EU-geld bestemd voor Hongarije werd geblokkeerd. Om aanspraak te maken op het geld kreeg de Hongaarse regering een waslijst aan rechtsstaathervormingen die het land eerst moest doorvoeren. 

Deal nabij?

Ondertussen hoor je in de Brusselse wandelgangen dat een deal tussen de Europese Commissie en Boedapest nabij is. Daarbij zou de Commissie een eerste schijf van 13 miljard euro uit het Cohesiefonds vrijgeven. Dat is geld bestemd voor economisch zwakkere Europese regio’s om ervoor te zorgen dat ze een inhaalmanoeuvre kunnen maken. De Hongaren zeggen dat ze de vier beloofde hervormingen aan de rechterlijke macht hebben doorgevoerd. Deze hervormingen waren aan het geld gekoppeld.

Maar Europarlementariërs van de Europese liberale, groene, christendemocratische en sociaaldemocratische fractie zijn het daar niet mee eens. Op basis van hun eigen onderzoek concluderen ze dat Hongarije de beloofde hervormingen nog niet heeft doorgevoerd.

Wacht af

De boodschap van de Europarlementariërs aan de Europese Commissie is dan ook kort en krachtig: wacht tot het zeker is dat Hongarije de beloftes bij alle vier de hervormingen is nagekomen.

Daarbij gaat het onder meer over de onafhankelijkheid van de voorzitter van het Hongaarse hooggerechtshof en de verkiezingen van de gerechtelijke toezichthouder. Die vinden plaats in november. “Deze verkiezingen zullen aantonen of dit orgaan in de praktijk onafhankelijk zal kunnen opereren”, vertelt Europarlementariër Daniel Freund (Groenen). “De Commissie zou dus op zijn minst de uitkomst van deze verkiezingen moeten afwachten.”

“Het Parlement zal bijten”

PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten kan het onderstrepen: “Orbán denkt dat de EU een soort cashmachine is. Het is een verkeerd signaal om hem nu toegang geven tot de fondsen in ruil voor beperkte en makkelijk omkeerbare hervormingen.” Reuten vreest dat de Hongaarse regering vanaf het moment dat ze het geld heeft, er bovendien alles aan zal doen om alle positieve ontwikkelingen terug te draaien.

Daarnaast waarschuwt Reuten dat het Parlement zal “bijten”, als de Commissie in zijn besluit andere factoren dan de rechtsstaat zou meenemen. Orbán gebruikt al sinds jaren zijn veto in de Raad van de EU om zijn zin in Brussel te krijgen. “De rechtsstaat is het fundament van onze samenwerking”, besluit Reuten.

Eindoordeel

Nadat de Hongaren te kennen gaven alle hervormingen te hebben doorgevoerd, kreeg de Commissie nog een maand om het eindoordeel te vellen. Naar verwachting zal de Commissie uiterlijk halfweg november dus laten weten of het de 13 miljard euro al dan niet vrijgeeft.