Na een relatief rustige coronaperiode staat het aantal asielzoekers dat naar de EU trekt terug op het hoogste punt sinds 2016. En daar zucht en puft onze asielopvang onder, met schrijnende situaties à la Ter Apel. Een oneerlijke verdeling van migranten onder de lidstaten maakte het thema tot één van Brussels grootste hoofdpijndossiers.

Maar na jarenlang muurvast te hebben gezeten, lijkt er nu toch schot in de asielzaak te komen: het Europees Parlement sprak vandaag haar zegen uit over een groot aantal migratiehervormingen. In september 2020 al diende de Europese Commissie haar voorstel in voor dit nieuwe migratiepact.

Verplichte solidariteit

Concreet op tafel ligt het voorstel om asielzoekers verplicht en uniform te registreren bij aankomst in de EU. Door ook de vingerafdruk af te nemen moet het mogelijk blijven om asielzoekers te identificeren wanneer ze toch verder dan het land van aankomst de EU in trekken. Nederland is hiervan een groot pleitbezorger. Door de inwaartse ligging van ons land hoef je immers niet zoveel asielzoekers te verwachten als de Dublinregels goed nageleefd worden. Volgens die regels moet een migrant asiel aanvragen in het eerst EU-land dat hij bereikt.

Daarnaast is het ook de bedoeling dat lidstaten in crisistijden hun asielzoekers kunnen afstaan aan andere landen. Die zouden dan ook verplicht worden om de desbetreffende asielzoekers te aanvaarden. Dit spreidingsmechanisme kan ingeroepen worden in het geval van “een plotse aankomst van een groot aantal inwoners van derde landen”. Wellicht zal de concrete invulling van deze vage regel nog voor het nodige gesteggel onder de lidstaten zorgen.

Tot slot zouden de procedures om uitgeprocedeerde asielzoekers terug te sturen, ook efficiënter moeten worden. Op dit moment verschillen die procedures vaak nog sterk tussen de lidstaten.

Gemengde gevoelens

Volgens Europarlementariër Sophie In ‘t Veld (D66) is de uitkomst een compromis dat het volledige politieke spectrum bedekt: “Dat was voor iedereen geven en nemen. En dat raakt soms de pijngrens.” Zo had In ‘t Veld liever gezien dat de Dublinregels volledig waren vervangen door een “doorlopende verplichte opvang”. Wel is In ‘t Veld tevreden met het verplichte solidariteitsmechanisme.

Ook Europarlementariër Malik Azmani (VVD) reageert met gemengde gevoelens: “Ik zou een aantal elementen graag anders hebben gezien. Maar wat nu op tafel ligt, bevat een aantal goede elementen waardoor de opvang en de verdeling van asielzoekers eerlijker en sneller wordt.” Malik benadrukt daarnaast dat dit voorstel het vertrouwen tussen de lidstaten zal herstellen.

Voordat het voorstel ook echt een Europese wet wordt, moeten ook de lidstaten met dit voorstel instemmen. “We hopen voor de Europese verkiezingen [red. van 2024] met de lidstaten tot een akkoord te komen”, vertelt Europarlementariër Thijs Reuten (PvdA). “Dat betekent dat de tijd begint te dringen, terwijl we al jaren verspild hebben.”