Waar het Europees Parlement vorige week nog instemde met extra versoepelingen voor de ontbossingswet, en niet alleen met uitstel, gaan de EU-lidstaten vandaag op de rem staan. Diplomaten stemden vanmiddag in met het uitstel van de ontbossingswet, maar niet met de versoepelingen. Want dat zou opnieuw te veel onzekerheid voor bedrijven opleveren.

Ontbossingswet

Eigenlijk hadden de drie EU-instellingen (Parlement, lidstaten en Commissie) in 2023 al een akkoord. De ontbossingswet moet ontbossing op globale schaal tegengaan. Europese bedrijven moeten volgens de wet goed controleren of producten die ze importeren en gebruiken niet bijgedragen hebben aan ontbossing. Een wet die grote invloed zou hebben op Zuid-Amerika of China waar grote delen van eeuwenoude wouden vernietigd worden.

Maar het ging voor bedrijven allemaal te snel, bleek al snel na de aanname van de wet. Eind dit jaar zou de wet van kracht gaan, maar op aandringen van de industrie besloot de Europese Commissie de wet met een jaar uit te stellen. Ook EU-landen gaven eerder al groen licht voor uitstel. Het Europees Parlement deed er vorige week echter een schepje bovenop. Het Parlement wilde niet alleen uitstel, maar de wet ook herzien.

Verdere versoepelingen

EU-landen kwamen woensdagmiddag bij elkaar om het over de nieuwe wensen van het Parlement te hebben. En hoewel een aantal landen, waaronder Nederland, sympathie hebben voor de versoepelingen die het Parlement wilde doorvoeren, willen ze bedrijven niet nog meer onzekerheid geven. Dat betekent dat het Parlement nu met de EU-landen moet onderhandelen. Of dat ook gaat gebeuren, moet nog blijken. Het Parlement kan de voorgestelde versoepelingen ook terugtrekken.

Drie keer is scheepsrecht?

Het hele proces rond de ontbossingswet leidde tot best wat ergernis. Na eerst een akkoord te hebben in 2023 (de wet was aangenomen) werd dat akkoord in 2024 weer opengebroken door de Commissie en de EU-landen. En ook toen leken er afspraken te zijn gemaakt tussen de christendemocraten (EVP), die het hardst streden voor uitstel, en de liberalen (Renew). De liberalen stemden in met een jaar uitstel onder de voorwaarde dat de EVP de wet niet verder zou verzwakken, zeggen ingewijden.

Maar die garantie bleek weinig waard toen kort voor de stemming van vorige week de centrumrechtse EVP-fractie toch besloot 15 amendementen in te dienen om de wet aan te passen. Kleinere bedrijven zouden uitzonderingen krijgen op de strenge regels en producten uit sommige ‘lage risico’-landen zouden niet meer gecontroleerd hoeven worden. De christendemocraten zouden zelfs twee jaar uitstel willen, maar dat amendement werd na nachtelijke onderhandelingen met de liberalen toch nog teruggetrokken. Een meerderheid van het Europees Parlement stemde uiteindelijk in met versoepelingen op de ontbossingswet.

Weinig tijd

Maar EU-landen zien dat dus niet zitten. Opnieuw onderhandelen zou betekenen dat bedrijven alsnog lang in onzekerheid verkeren. Hoe langer de onderhandelingen, hoe langer het duurt voor bedrijven weten waar ze nu wel of niet aan toe zijn, is de gedachte. Het Parlement en EU-landen kunnen nu dus met elkaar in gesprek. Of dat gebeurt, is afhankelijk van het Europees Parlement.

Daar moet nu besloten worden of ze hun zin door willen zetten, en dus met EU-landen gaan onderhandelen, of dat ze de amendementen terugtrekken. Veel bedenktijd hebben ze niet. Als het Parlement en EU-landen niet op tijd overeenstemming bereiken, gaat de ontbossingswet alsnog op 31 december in.

Volg de Brusselse avonturen van minister Sophie Hermans (Klimaat & Groene groei) en Eurocommissaris Wopke Hoekstra (Klimaat & Schone groei). Elke vrijdag ontvang je een overzicht van de ontwikkelingen in Nederland en Brussel op dit terrein. Abonneer je hier.