De eerste hoorzitting van de zogeheten ‘scrutiny working group’, die misstanden in contracten tussen de Europese Commissie en ngo’s bloot wil leggen, had woensdag een ruwe start. Terwijl oprichters van de werkgroep, waaronder NSC-Europarlementariër Dirk Gotink, hoopten op een vergadering waarin leden van de Commissie en gelieerde organisaties kritisch bevraagd konden worden, noemden Europarlementariërs van de sociaaldemocraten, liberalen en groenen de werkgroep bij aanvang onnodig en een heksenjacht op het maatschappelijk middenveld. Niet veel later verlieten ze, onder gejoel van hun politieke tegenstanders, uit protest de zaal.

NGO’s

Gotink kwam eerder dit jaar tot de conclusie dat de Europese Commissie groene ngo’s aanstuurt om bij de Commissie zelf maar ook bij het Europees Parlement te lobbyen. In contracten tussen ngo’s en de Commissie zouden duidelijke opdrachten te zien zijn. De Commissie zou zo dus actief medewetgevers proberen te beïnvloeden. Maar Gotinks conclusie kreeg toen al veel commentaar. Journalisten, ngo’s en politici wilden namenlijk bewijs zien en dat leverde Gotink niet.

Om meer zicht te krijgen in de manier waarop de Commissie ngo’s en andere organisaties, financiert, en dat bewijs dus te verzamelen, werd de ‘scrutiny working group’ opgericht. Vooral met steun van rechts. Sociaaldemocraten, liberalen en de groenen noemden het onnodig.

Hoorzitting

Dat bleek opnieuw tijdens de eerste sessie van de zesdelige serie hoorzittingen. Nog voor de vergadering goed en wel begonnen was, werd er al gekibbeld. De sociaaldemocraten noemden de werkgroep een heksenjacht waar ze niet aan mee wilden doen. Ook de groenen uitten hun kritiek. De werkwijze van de groep zou niet eerlijk zijn en zich teveel richten op ngo’s die opkomen voor duurzaamheid en klimaat. Een stelling die Gotink overigens ontkent, hij wil ngo’s op ieder thema onder de loep nemen en zelfs kijken naar lobbyisten en bedrijven, zei hij eerder deze week.

Ook van de liberalen klonken beschuldigende woorden. Met de werkgroep zouden de christendemocraten, conservatieven en patriotten de tactieken van de Hongaarse premier Viktor Orbán naar Europa halen. “Wat Orbán in Hongarije doet, doet u hier”, verweet een Franse liberaal een Hongaarse Europarlementariër. Reden voor de Fransman om de groep en dus de vergaderzaal te verlaten, samen met zijn collega’s van de groenen en sociaaldemocraten. Het leverde een uniek tafereel op. “Je verspilt onze tijd”, klonk het en “je moet je schamen”, kregen de vertrekkende Europarlementariërs te horen.

Contracten

Gotink noemt het boze vertrek van zijn collega’s achteraf een schande. “De linkerkant van het Parlement kwam opdagen puur om ons te dwarsbomen en content te maken.” Geen loze beschuldiging. Kort voor aanvang van de hoorzitting kregen journalisten al een mailtje: er zou tijdens de hoorzitting een persconferentie net buiten de deur van de vergaderzaal zijn. Aanwezig volgens de mail: de Europarlementariërs die later de zaal zouden verlaten. Bovendien stond de cameraman al bij de deur te wachten. “Een Poppenkast”, noemt een toeschouwer het later allemaal.

Gotink laat zich er niet door afleiden, zegt hij. Er zijn duizenden pagina’s aan contracten om door te nemen. En uit de contracten die hij gezien heeft maakt hij op dat de transparantie, die volgens de sociaaldemocraten, liberalen en groenen al goed gecontroleerd wordt, weinig te zien is. “Mensen thuis vragen zich af hoe Europa besluiten neemt”, benadrukt hij. “Het is dus goed om er over te praten.”

‘Niks aan de hand’

Hoe dan ook benadrukt een vertegenwoordiger van de Commissie later in de hoorzitting dat er geen bewijs is dat de Commissie ngo’s aan stuurt. Dat zou direct onderzocht zijn nadat Europarlementariërs, zoals Gotink, hun zorgen uitte. Wel waarschuwt de Commissie-ambtenaar dat de Commissie reputatieschade op kan lopen doordat de contracten schijn kunnen hebben van aansturing.

Meer weten over het onderzoek de financiering van de ngo’s door de Europese Commissie? Neem dan een abonnement op de Nieuwsbrief Democratie en Rechtsorde. Daarin praat Yves Lacroix je elke twee weken bij. Niet alleen de lobby komt voorbij, maar ook veel meer verdiepende verhalen over democratie en rechtsstaat. Abonneer je nu en ontvang elke twee weken exclusieve verhalen in jouw mailbox.