Witte rook in Brussel voor Nederland deze week: de Europese Commissie gaat akkoord met de kabinetsplannen om boeren uit te kopen. In Den Haag zullen ze ongetwijfeld enorm opgelucht zijn. Zonder de zegen van de Europese Commissie was het stikstofdilemma immers volledig onoplosbaar geworden.
Staatssteun
Binnen de Europese Unie mag een regering niet zomaar harde cash in de zakken van de eigen industrie steken. Dat zou voor een oneerlijk concurrentievoordeel tegenover de buurlanden kunnen zorgen. Of de plannen om boeren zich vrijwillig te laten uitkopen enige kans van slagen hadden, stond of viel dus bij het feit of Brussel dit als illegale staatssteun ziet.
Deze week verloste Eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager het kabinet deels uit de spanning: “Deze uitkoopregeling zorgt voor duurzamere veeteelt zonder dat het de concurrentie schaadt.” Bovendien zag ook de Europese Commissie in dat Nederland zonder de regeling niet verder kon en de bedragen bovendien beperkt zijn tot het absoluut noodzakelijke.
Gebrek aan trek
Vooralsnog blijft het natuurlijk wel de vraag hoeveel boeren zich vrijwillig gaan laten uitkopen. Eén cruciale voorwaarde om de regeling niet als staatssteun aan te merken, is namelijk een bittere pil: wie akkoord gaat mag nooit meer een boerenbedrijf starten in de Europese Unie.
Een eerdere rondvraag van NRC concludeerde al dat er maar weinig boeren trek hebben in de uitkoopsom. De krant ging in gesprek met 28 veehouders uit de top 100 van piekbelasters. Slechts drie boeren gaven aan de regeling “te overwegen”.
Ook boerenorganisatie LTO Nederland verwacht dat het niet meteen storm gaat lopen: “Veel ondernemers zullen de afweging maken om het bedrijf voort te zetten.” Bovendien, stelt LTO, is het beschikbare budget ontoereikend als zich te veel gegadigden melden.
Dat belooft nog wat voor stikstofminister Christianne van der Wal haar “woest aantrekkelijke” uitkoopregeling.
Déjà vu
Maar terwijl er nu een belangrijke stap achter de rug lijkt op het stikstofdossier, borrelt er in Brussel al een tweede stikstofcrisis. Althans, als we de Europese christendemocraten mogen geloven. De Europese Volkspartij, met CDA-Europarlementariër Esther de Lange voorop, trok fel van leer tegen de nieuwe Europese natuurherstelwet.
De opzet van de wet oogt onschuldig: met natuurbeschermingsquota een biodiversiteitscrisis afwenden. Maar de wet bevat ook een onderdeel dat de christendemocraten doet zweten: het verslechteringsverbod. Die stelt dat herstelde leefgebieden van diersoorten niet achteruit mogen gaan, ook wanneer dit landbouwgrond of stedelijk gebied betreft.
In de praktijk zou dat een nieuwe vergunningsstop tot gevolg kunnen hebben. “Hierdoor kunnen plannen, zoals bouwprojecten, stil komen te liggen. Ik vrees zelfs dat onderdelen van de Green Deal in gevaar komen”, vertelt de Lange. “Denk aan de infrastructuur die nodig is voor hernieuwbare energieprojecten. Dat moet wel gebouwd mogen worden. Als dat niet meer kan, dan komen alle andere duurzaamheidsdoelen in de knel.” Green Deal-baas Frans Timmermans lijkt zijn hart vast te houden. Deze week gaf hij tijdens een duurzaamheidsconferentie in Berlijn aan zich ernstig zorgen te maken over de biodiversiteit. Vooral van de gevolgen die dit kan hebben voor de voedselproductie in de EU ligt hij wakker. De natuurherstelwet heeft volgens hem dan ook een belangrijke rol te vervullen
Elke zondag scherpe geo-politieke analyses, hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws in je mailbox? Meld je dan hier aan voor een gratis abonnement op Brussels Peil.
