De Poolse boeren voelen zich namelijk slachtoffer van de oplossing om Oekraïens graan via een speciale corridor die via Polen loopt te exporteren naar de wereldmarkt. Deze oplossing, bedacht door Brussel nadat er niet meer via de Zwarte Zee geëxporteerd kon worden, helpt Oekraïne aan geld en zorgt ervoor dat niet overal op de wereld honger ontstaat omdat het graan, uit wat de graanschuur van de wereld wordt genoemd, niet meer geleverd kan worden.
Maar de vrachtwagens en treinen reden de afgelopen maanden niet in een rechte lijn naar de Poolse havens. Onderweg werd veel graan op de lokale markt verkocht, met als gevolg dat de Poolse boeren hun eigen graan nauwelijks meer konden afzetten. Dat leidde tot onrust onder de boeren. En juist de boeren op het platteland zijn de machtsbasis van de regerende PiS-partij.
Dus was het de leider van die partij, Jaroslaw Kaczynski, die opeens zei dat er geen graan uit Oekraïne ingevoerd mocht worden. Ook de import van fruit, groenten, melk, vlees en kaas werd aan banden gelegd. “We zullen de boeren nooit in de steek laten”, zo zei premier Mateusz Morawiecki. Hij moest wel, want in peilingen verliest de PiS partij langzaam maar zeker aanhang.
Zwaan kleef aan
De eerste die zich bij de Polen aansloot was Hongarije. Hoewel de twee landen de laatste tijd lijnrecht tegenover elkaar staan, omdat premier Orbán steeds openlijker de Russen steunt, zag het land hier een mogelijkheid om solidair te zijn. Bovendien wilde hij op die manier proberen alsnog geld van Brussel te krijgen. Bij het eerste noodpakket werd Hongarije namelijk overgeslagen. “Wanneer er geen substantiële hulp komt zal Hongarije de invoer van graan en zaadolie verbieden”, zo liet de minister van Landbouw weten. En daarna volgden soortgelijke berichten uit andere Oost-Europese landen.
Tot ongenoegen van de Europese Commissie. Dat Hongarije naast invoerquota zelfs invoerrechten eiste op landbouwproducten uit Oekraïne schoot helemaal in het verkeerde keelgat. Op verzoenende toon werd wel gezegd dat het in moeilijke tijden goed is om beslissingen op elkaar af te stemmen. Maar daarna volgde meteen de mededeling dat handelsbeleid (waar het eenzijdig boycotten van producten uit andere landen onder valt) een exclusieve bevoegdheid van de Europese Unie is. Bovendien werd niet uitgesloten dat Brussel naar de rechter zou stappen (een inbreukprocedure) om Polen en de rest weer in het gareel te dwingen.
Dat klinkt dreigend, hoe nu verder?
Er komt extra geld op tafel. De frontlijn staten, Polen, Hongarije, Slowakije, Roemenië en Bulgarije krijgen nog eens honderd miljoen euro om de schade te compenseren. De speciale routes, waarlangs het graan nu uit Oekraïne wordt geëxporteerd, blijven bestaan en er komen ook geen speciale importtarieven op landbouwproducten. Wel wordt de export beperkt tot tarwe, mais, zonnebloempitten en koolzaad.
In maart kregen Polen, Roemenië en Bulgarije al een eerste envelop met daarin 56 miljoen.
Het geld is afkomstig uit de zogenoemde landbouwreserve. Dat is een pot met geld van 450 miljoen euro, die een paar jaar geleden in het leven is geroepen voor crisissituaties in de landbouw. Volgens schattingen zit er nog ongeveer 350 miljoen in de pot en daar moet de compensatie uit betaald worden. Vanwege de gevoeligheid wordt niet verwacht dat de Landbouwministers komende week tijdens hun vergadering in Luxemburg tegen zullen stemmen, maar minister Adema zei eerder dat er zorgvuldig met het geld moet worden omgesprongen, omdat de bodem van deze speciale reserve nu wel heel erg snel in zicht komt.
Dit verhaal en meer scherpe geo-politieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon) vind je elke week in de nieuwsbrief Brussels Peil. Abonneer je hier gratis.
