Deze week in de nieuwsbrief Brussels Peil: De Europese troonrede

SOTEU, met een hekje # ervoor moet de komende week een hit worden op de sociale media. Deze week op woensdag 13 september in alle vroegte is het zover, dan wordt de State of the European Union uitgesproken, want daar staat de afkorting voor. Geen originele naam, we hebben al heel lang in januari de Amerikaanse State of the Union, maar het is wel de opening van het Europese politieke seizoen. De Troonrede, de Prinsjesdag van Straatsburg en Brussel, maar dan zonder enige vorm van decorum.

3 min. leestijd

Ursula von der Leyen meldt zich woensdagochtend in alle vroegte in de vergaderzaal en beklimt dan het spreekgestoelte om haar lijstje af te werken. Naast haar zitten zoveel mogelijk Eurocommissarissen (Vestager zat vorig jaar te breien) om het gevoel te geven dat iedereen aanwezig is. Overigens dit jaar zonder Nederlandse Eurocommissaris; Frans Timmermans is weg en Wopke Hoekstra nog niet officieel benoemd. 

Waar gaat het over?

Het is net als de Troonrede een opsomming van voornemens en behaalde resultaten. Natuurlijk de oorlog in Oekraïne zal een prominente plaats innemen, maar ook de relatie met China, de Europese industriepolitiek, vluchtelingen (en de deals) en ook de Green Deal. Grote aankondigingen van nieuwe plannen worden niet verwacht. De Europese Commissie loopt op z’n laatste benen en neemt volgend jaar zomer afscheid.

Het is een kwestie van de laatste delen afhechten en voor Von der Leyen is het een kwestie van geen fouten maken. Ze wil op zich wel door als voorzitter van een nieuwe Europese Commissie volgend jaar, maar ze moet op eieren lopen. En dus overlegde ze afgelopen week grondig met de ambassadeurs van de diverse lidstaten. “Wat wilt u horen?”, was eigenlijk haar vraag. De lidstaten zijn van belang, want het zijn uiteindelijk de regeringsleiders die een kandidaat voordragen, waarna het Europees Parlement er ook mee moet instemmen. Ze moet dus schaken op twee borden en ook dat Europees Parlement te vriend houden. En dus was ze te gast bij een vergadering van alle fractievoorzitters van de politieke partijen in het Europees Parlement. 

Wat moet ze niet zeggen?

Ze moet oppassen met haar woorden over de Green Deal en de natuurherstelwet. Bij haar eigen partij (EVP) is het een open zenuw, want de wet (nog van Frans Timmermans) is niet opgeschort zoals de EVP graag wilde. En ze moet geen nieuwe Green Deal maatregelen aankondigen want dan zitten de christendemocraten ook meteen in de gordijnen en ze heeft de steun van die fractie heel hard nodig om opnieuw voorzitter te worden van de Europese Commissie. Dat kan op zich wel, want de meeste wetsvoorstellen van de Green Deal zijn ondertussen besproken. De komend periode is het vooral een kwestie van uitvoeren. 

In oktober komt het eerste klimaatactierapport uit; een overzicht van hoe alle lidstaten het doen op klimaatgebied. Vergelijkbaar met de zogenoemde landenrapporten die regelmatig verschijnen over het financiële beleid van de eurolanden. Het enige verschil is dat de Europese Commissie geen straf mag opleggen aan landen die in gebreke blijven als het om het halen van de klimaatdoelstellingen gaat. 

Volgens een studie van de denktank Brueghel zal de discussie de komende tijd vooral over geld gaan. Regels zijn er volgens het instituut genoeg, maar nu moet het in praktijk worden gebracht. Alleen al in de energiesector moet elk jaar tussen de 600 en 700 miljard euro worden geïnvesteerd om af te stappen van fossiele brandstoffen. En na de verkiezingen van volgend jaar is er jaarlijks 50 miljard euro nodig aan subsidies om te zorgen dat in de praktijk de Green Deal ook wordt toegepast. 

En dan?

Eigenlijk maakt ze dan geen brokken en blijft ze in de race. Ze laat zich niet in de kaarten kijken, maar ook de machtige christendemocratische fractievoorzitter Manfred Weber geeft geen krimp. Hij heeft het over dat Von der Leyen nu moet leveren zonder precies te zeggen wat ze precies moet leveren.

Elke ochtend wakker worden met het laatste nieuws uit Brussel door onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon)? Neem dan een abonnement op De Dagvangst via deze link