Hoewel de PVV was uitgenodigd voor dit debat kwam de partij niet opdagen. Michiel Hoogeveen (JA21) had daar al eerder kritiek op. Hij vindt dat de PVV als grootste partij toch wel een zekere verantwoordelijkheid heeft, zeker als het om een “thuiswedstrijd” gaat zoals bij Ongehoord Nederland. De PVV nam tot dusver in de campagne aan geen enkel debat deel.

Zetelrovers

De sfeer werd al meteen gezet door Ralf Dekker, lijsttrekker van FvD. Hij noemt Dorien Rookmaker (MDD) en Michiel Hoogeveen “zetelrovers” omdat ze allebei eerst op de Europese lijst van FvD stonden, maar later zijn overgestapt. Later in het debat komt Hoogeveen daar nog op terug. “Ik heb niet de partij verlaten, maar de partij heeft ons verlaten.” Hij vermeldt de pro-Poetin-uitspraken van Baudet en de controverses rondom FvD-Europarlementariër De Graaff.

Sowieso is Dekker tijdens het debat de vreemde eend in de bijt. Hij is namelijk de enige die uit de Europese Unie wil en daarom tegen alles is wat de EU doet. Hij stelt namelijk dat de EU wordt geregeerd door andere grote landen en dat de EU daarom nooit in het belang van Nederland kan zijn. De andere lijsttrekkers stellen dat Dekker straks langs de zijlijn komt te staan en niks zal doen behalve boe roepen. In het Europees Parlement wil namelijk niemand met deze radicaal-rechtse partijen samenwerken. De BBB, MDD en JA21 willen juist wel mee onderhandelen en zo wetgeving in een andere richting duwen. 

Dekkers meent echter dat hij wel invloed zal hebben. Zo verwijst hij naar een samenwerking die FvD nu aangaat met de Duitse partij AfD. Beide radicaal-rechtse partijen zijn uit de ID-fractie in het Parlement gezet. 

BBB onder druk

Verder willen alle partijen de Europese klimaatplannen (Green Deal) van tafel omdat het “onhaalbaar en onbetaalbaar” zou zijn. BBB heeft het vandaag over een “Real Deal”. Dat is een afgezwakte Green Deal, die “realistisch” zou zijn en tegelijk de klimaatplannen zou halen. De BBB zegt wel achter verduurzaming te staan. Het in twijfel trekken van de Green Deal brengt lijsttrekker Sander Smit (BBB) wel enigszins in de problemen. JA21 en MDD wijzen Smit erop dat hij straks wel in de EVP-fractie stapt, de fractie van Ursula von der Leyen. “De architect van de Green Deal,” zoals Michiel Hoogeveen haar noemt.

Aanvankelijk wil Smit geen antwoord geven of hij voor of tegen Von der Leyen zal stemmen. Hij blijft zeggen dat het de lidstaten zijn die de voorzitter van de Europese Commissie voordragen. En dat is wel zo, maar daarna moet het Europees Parlement haar goedkeuring nog geven. Uiteindelijk moest Smit dus toch antwoord geven. “BBB zal daar niet voor Ursula von der Leyen stemmen als ze de Green Deal niet van tafel veegt,” zei Smit uiteindelijk. 

Dorien Rookmaker gelooft zijn woorden niet helemaal. “Ik vind dat een buitengewoon brutale stelling, want ik weet hoe de christendemocraten werken. Die hebben een hele strakke fractiediscipline.” Ze meent dat als de BBB daadwerkelijk tegen Von der Leyen stemt, dat de partij praktisch aan de zijlijn wordt geplaatst door de christendemocratische fractie. “Zo’n actie accepteren ze echt niet.”

Onderhandelen

Tijdens het debat viel te merken dat Rookmaker en Hoogeveen al ervaring hebben als Europarlementariër. Beiden konden concrete wetsvoorstellen noemen en uitleggen hoe wetgeving tot stand komt in de EU. Dat is ook meteen hun kritiek op de andere twee partijen aan tafel: BBB en FvD. Volgens hen gaat FvD geen invloed hebben en zal de BBB steeds moeten doen wat de christendemocratische fractie ze opdraagt. Rookmaker en Hoogeveen zijn allebei kritisch over de werking van de EU en willen daar verandering in brengen.

Dat willen ze niet doen door zichzelf buitenspel te zetten, maar door actief wetgeving bij te sturen en door mee te onderhandelen. Zo is Hoogeveen betrokken geweest bij wetten die de digitale euro overbodig moet maken. “Dat is het belang van meedoen aan het wetgevingsproces. Je moet niet vijf jaar aan de kant blijven staan,” aldus Hoogeveen. Als je dus de Europese Unie wilt hervormen moet je bij JA21 en MDD zijn, en niet bij de andere twee, stellen Rookmaker en Hoogeveen.

Rookmaker vult aan: “Als je partijen hebt die in een fractie zitten als de christendemocraten en ID, dan gaan ze of met de grote massa van de fractie mee of ze zitten niet eens aan tafel.” Volgens haar zal de BBB straks steeds moeten meestemmen met de christendemocratische fractie, ook als de BBB het er helemaal niet mee eens is. Sander Smit denkt niet dat het zo zal verlopen. Hij zegt juist dat het belangrijk is om in het centrum van de macht te zitten, en daar te pleiten voor een centrumrechtse koers.