In de debatzaal hing een klammige hitte die je alleen in de glastuinbouw tegenkomt. Het debat werd niet voor niets gehouden naast de onderwijsstelling HAS Green Academy, waar de agrariërs van morgen worden opgeleid. Hoewel de organisatie uitgekeken had naar een zaal vol studenten, viel dat tegen: er zaten minder dan tien studenten in de zaal. Helemaal vooraan was BV Nederland sterk vertegenwoordigd, met ondernemers uit de agrarische wereld gestoken in colbert.
Niet weer naar tekentafel
Aart van Cooten, de debatleider, vroeg nog snel voor het debat wie zou gaan stemmen. Welgeteld vier mensen staken hun hand op. ”Meer reden om het debat te voeren”, zei Van Cooten. Eveline Herben (BBB) stelde lijsttrekker Sander Smit niet teleur en zei, evenals haar voorman, dat de Europese klimaatplannen (de Green Deal) van tafel moeten. Geen Green Deal, maar een ‘Real Deal’ moet er komen. Landbouwminister Piet Adema kon ook op forse kritiek rekenen van de nummer drie op lijst. ‘’We gaan ervoor zorgen dat onze landbouwminister niet met een dubbele agenda naar Brussel gaat zoals de vorige minister. Daar kan de akkerbouwer op rekenen.’’
Bart Millenaar (VVD), oud-beleidsadviseur van Europarlementariër Jan Huitema, gaat in de aanval. ‘’Tijdverspilling, dat is de wens van de BBB. We moeten toch niet weer twee of drie jaar in de loopgraven zitten om een nieuwe Green Deal op tafel te krijgen.’’ Volgens Ian Hendriks (Volt) willen de boeren wel duurzamer worden, maar zitten ze vast. “Brussel moet niet alleen regeltjesverdeler spelen. Ze moeten een echte dienstverlener worden voor de boeren.’’
“We kunnen nog geen gras eten“
Tijdens de stelling over de Eiwittransitie, een transitie van dierlijke naar plantaardige consumptie, was er een zichtbaar meningsverschil tussen lijsttrekkers over de vraag of het allemaal niet te traag gaat. Ellen Putman (PvdD) ziet liever dat de vleeslobby naar de slacht gebracht wordt in plaats van miljoenen dieren. ‘’We moeten consumenten veel meer verleiden om te kiezen voor plantaardig voedsel.’’
Gijsbrecht Gunter (SGP) ziet dat niet zitten. ‘’Een kippetje op je bord is gewoon lekker. Bestuurders die van bovenaf het volk toeroepen, dat voelt niet als verleid worden. We kunnen namelijk nog geen gras eten. En als het ooit zover komt, zal dat nog miljoenen jaren nog duren.’’ Lara Sibbing (GroenLinks/PvdA), nog geen vier maanden lid en nu al op de lijst, ziet liever een balans. “Vrijheid om te bepalen wat je eet, is vanzelfsprekend, dat is niet hetzelfde als vrijblijvendheid. We moeten terug naar de hoeveelheid vlees die een generatie voor ons consumeerde, dat is geen grote stap.”
Duidelijke doelen
Er wordt een boer uit Oost-Brabant gevraagd wat hij van Europa zou willen hebben. “Ik krijg maar een beetje van Europa, maar ik hoef niet veel. Wat ik echt nodig heb, is doelsturing (duidelijke doelen om de duurzaamheid, productie en winst te verhogen, red.) en dat mis ik heel erg vanuit Brussel. Het systeem van Sicco Mansholt is ook compleet achterhaald. Zo veel mogelijk produceren voor een lage prijs en daar vervolgens subsidie voor krijgen. Dat is zo’n achterhaald systeem. Dat moeten we niet willen als boeren.”
Het publiek knikt volop tijdens het pleidooi van deze boer. Willemien Koning-Hoeve (CDA) zegt: “In die doelsturing kan ik mijzelf vinden en we moeten af van zaken zoals kalenderlandbouw. Die zaken dragen niks bij aan doelsturing.’’ Christian van der Krift (CU) zegt: “We moeten veel meer die kleine boer helpen, en niet die grote bedrijven. We moeten de schakels in de voedseldistributie verminderen. Dat moet onze doelsturing zijn.’’
Voor wie?
Na het debat zijn studenten Jannink, Sofie en Maartje van HAS Green Academie toch een beetje teleurgesteld. Ze voelden zich niet echt betrokken, omdat het tijdens het debat nauwelijks over hen ging. Er zaten ook opvallend weinig studenten in de zaal. “Veel internationale studenten hadden wel willen komen, maar het debat wordt niet in het Engels gevoerd. Het had ook misschien op een beter tijdstip gekund, want nog niet alle lessen waren voorbij.’’
