Het was donderdag weer zover. In de Tweede Kamer werd gedebatteerd over de staat van de Europese Unie. Aanwezig: een aantal Europa-woordvoerders binnen de kamer, een handjevol Nederlandse Europarlementariërs, premier Mark Rutte en de net uit China teruggekomen minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra. Besproken werd de oorlog in Oekraïne, China, de Brexit, de Europese vlag en de rechtsstaat. Hier een kleine greep uit het debat.

Tijd om te kiezen

Het is inmiddels het laatste jaar voor deze samenstelling van de Europese Commissie. Een goed moment om de balans op te maken volgens de VVD. Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden ziet reden voor optimisme en bezorgdheid.

“De Europese Unie heeft te maken gehad met twee ongekende crises”, zegt Van Wijngaarden “Zowel tijdens de coronapandemie als in reactie op de misdadige oorlog op ons continent, is de Europese Unie boven zichzelf uitgestegen.” Het laat volgens hem zien dat de EU in staat is om te handelen wanneer het echt spannend wordt.

Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. “Eurosceptische en pro-Russische partijen in de EU-landen groeien namelijk als kool”, zegt het VVD-kamerlid. Hij refereert naar Hongarije waar premier Viktor Orbán de rechtsstaat ondermijnt of naar Slowakije waar een pro-Russische partij steeds meer zetels wint. “Het is tijd dat landen kiezen aan welke kant van de geschiedenis zij willen staan”, zegt hij. Nederland staat op dit moment nog aan de juiste kant, vindt Van Wijngaarden.

Wel maakt hij zich druk om de band die Brussel heeft met Nederland. Van Wijngaarden heeft een concreet voorstel. Laat Nederlandse ambtenaren in Brussel na tien jaar minimaal drie jaar in Nederland werken.

Europese waarden

Ook het CDA ziet dat de waarden waar Europa voor staat in gevaar zijn. Tweede Kamerlid Mustafa Amhaouch vindt dat de EU strategisch vaardiger moet worden. “De geopolitieke dreigingen en de uitdagingen zijn groter dan ooit. Er wordt niet alleen oorlog op het Europese continent gevoerd, maar er zijn ook groeiende supermachten met groeiende expansieambities”, aldus Amhaouch.

Hij wil dat er meer geïnvesteerd wordt in partnerschappen vooral in Afrika en Zuid-Amerika. “Dat vergt een duidelijk Europees buitenlandbeleid en daarvoor moeten alle neuzen dezelfde kant op staan”, zegt hij.

Ook de uitbreiding van de EU vindt hij belangrijk. “Het lidmaatschap van de Europese Unie is aantrekkelijk. Niet alleen Oekraïne, maar ook andere landen staan te wachten.” Het CDA staat daar positief tegenover. Daarbij is het wel belangrijk dat de toetredingscriteria in acht worden genomen. Oekraïne mag geen uitzonderingspositie krijgen. “Hoe wegen we de toetredingsmogelijkheid van Oekraïne tegenover die van landen met een kandidaat-status? En hoe zorgen we ervoor dat die landen niet zonder reden gepasseerd worden door Oekraïne?” vraagt hij aan het kabinet.

Onder druk wordt alles bespreekbaar

Tweede Kamerlid Vicky Maeijer (PVV) kijkt argwanend naar de staat van de Europese Unie. Ze ziet hoe crises steeds weer leiden tot meer Europa. “We hebben inmiddels gezien dat onder druk van een crisis echt alles bespreekbaar wordt.” Zo doelt ze op de coronapandemie waarbij Europa een grote rol speelde in de aankoop van vaccins. En door de oorlog in Oekraïne ging de EU samen meer munitie aankopen.

Daar komt nog eens de expansiedrift bovenop, ziet ze. “Achtereenvolgens zijn er forse stappen gezet om het grondgebied van de Unie uit te breiden. Oekraïne, Moldavië, en Bosnië en Herzegovina zijn kandidaat-lid”, aldus Maeijer. Ze vraagt zich hardop af wie gaat betalen als die landen eenmaal in de EU zitten. “Ik zal het u verklappen”, zegt ze, “dat zijn de Nederlandse belastingbetalers.”

Ze neemt het Brussel kwalijk dat EU-ambtenaren een inflatiebonus van 7 procent kregen, terwijl Nederlanders in de financiële problemen zitten. “Sommige Eurocommissarissen gingen er wel 1.800 euro per maand op vooruit”, zegt Maeijer. Ze maakt zich grote zorgen over waar de EU naartoe gaat. Stukje bij beetje, constateert ze, krijgt de EU meer bevoegdheden. “We zien daarom maar één optie om onze soevereiniteit te herwinnen, en dat is een Nederlands vertrek uit de Unie. Een Nexit, om te kunnen doen wat goed is voor Nederland.”