De kaarten lagen dan ook bijzonder moeilijk. Een aantal landen zijn groot voorstander van een prijsplafond. Denk hierbij aan Frankrijk, Italië en Spanje, de 2e, 3e en 4e grootste economieën van de Europese Unie. Nederland en Duitsland zien dat dan weer totaal niet zitten. Daarnaast lagen verschillende landen onderling ook nog eens op ramkoers door anders dossiers.
Al zou het er hard aan toe zijn gegaan op de top, dat valt in elk geval niet aan premier Rutte te merken. Vrolijk stapt hij om half drie ’s nachts, na tien uur onderhandelen, op de pers af: “Ik vond het een goede uitkomst. Je merkt dat iedereen die gasprijs omlaag wil, maar wel op een zodanige manier dat de gaslevering niet in gevaar komt.”
Geen verliezers
Het is een oud Europees politiek trucje: de uitkomst van onderhandelingen zodanig formuleren dat elke partij die als een overwinning kan verkopen. Dat was ook zo bij het akkoord over een “dynamische gasprijscorridor”, een soort bandbreedte waarbinnen de gasprijs kan bewegen. Zo klonk de Belgische premier Alexander De Croo, een groot voorstander van een gasprijsplafond, alsof de buit hiermee al binnen was. Ook de voorzitter van de Raad Charles Michel verklaarde al luid en duidelijk dat er een energieakkoord is.
Premier Rutte, die terughoudend was over het gasprijsplafond, formuleert deze uitkomst dan weer heel anders: “We gaan kijken of we iets kunnen doen om die gasprijs af te vijlen wanneer er rare dingen gebeuren op de markt. Dat is ingewikkeld, dus moeten we dat eerst verder bestuderen.” Met die verdere uitwerking mogen de EU-ministers voor Energie zich gaan bezighouden. “Ik hoop dat ik hier niet meer naar ga hoeven kijken. Maar als er grote conflicten onder de EU-ministers voor Energie ontstaan, dan gaat het nog eens terug naar de Europese top komen”, aldus Rutte.
Rutte verklaart dat het bij die uitwerking van het prijscorridor zeker nog steeds de vraag is of die er überhaupt komt: “Als je daar concludeert dat het gas hierdoor niet meer naar Europa gaat, dan moet je heel goed nadenken of je dat wel wil. Dit moet geen ideologie zijn, dit moet werken.”
Over gas dat gebruikt wordt om elektriciteit mee op te wekken, klonk er wel helderdere taal. De energieministers krijgen de opdracht om daar wel een ‘hard’ prijsplafond voor uit te werken.
Er zit al genoeg in de potten
De aftredende Italiaanse premier Mario Draghi had eerder geopperd om opnieuw samen als EU geld te lenen. Op die manier zouden ook lidstaten die in slechte financiële papieren zitten aan voldoende middelen kunnen komen om de energiecrisis te bestrijden. Maar premier Mark Rutte is daar stellig in: “Daar zijn geen afspraken over gemaakt. Wat ons betreft is er op dit moment al genoeg geld beschikbaar in Europa. Dat zit al in de bestaande potten, zoals het coronaherstelfonds en de zevenjarige begroting.”
Bij de Belgen klinkt het dan weer dat de leiders een opening maken om REPowerEU, het plan om van het Russisch gas te komen, van extra geld te voorzien. Daarnaast zou er ook gekeken worden naar een systeem van vrijwillige garanties van lidstaten om andere EU-landen extra financiering te bieden in tijden van nood. Ook hier is het dus duidelijk een kwestie van slim je woorden kiezen zodat je met een overwinning naar het thuisfront kunt.
Wat is er dan wel concreet besloten?
Over het gezamenlijk inkopen van gas is er wel een duidelijk besluit genomen. Dat voorstel dat Nederland samen met Duitsland deed, zien de andere landen wel zitten. Het idee is dat de EU door een blok te vormen meer marktmacht krijgt en niet meer onderling tegen elkaar gaat opbieden.
De enige kanttekening hierbij is dat dat een plan op vrijwillige basis wordt, terwijl Nederland eerder pleitte voor een verplichte gezamenlijke inkoop. “Maar ik denk dat veel landen gaan meedoen. Iedereen heeft er namelijk belang bij dat we op die manier de gasprijs omlaag brengen”, verklaart Rutte.
