Kamerleden nemen in september tijdens extra procedurevergaderingen na het zomerreces en vóór de verkiezingen een voorschot op de ‘groslijst’ van brieven, nota’s en wetgevingsdossiers uit hun werkpakket. Welk thema vinden ze te gevoelig om nog verder over te spreken? Die thema’s worden controversieel verklaard. Dit gebeurt opnieuw in december, door de Tweede Kamer in nieuwe samenstelling, wanneer de formatie begint. De regering kan bij controversieel verklaarde onderwerpen niet meer rekenen op steun van de vier coalitiepartijen en moet voor elk thema op zoek naar meerderheden. Zo’n dualistische aanpak is trouwens in Scandinavische landen heel gebruikelijk.

Op dit proces wordt dezer weken volop gelobbyd; belangenbehartigers lopen Kamerleden af met lijstjes vol informatie en smeekbeden. De Kamer stemt over de lijst als geheel, maar sowieso kan elke fractie of commissie gedurende de tijd een onderwerp toevoegen of afvoeren van de lijst. Het is best een politiek proces. Zo werd het toetredingsverdrag van de EU met Kroatië, dat in december 2011 was uit-onderhandeld, door de woordvoerders Europese Zaken tijdens hun procedurevergadering in mei 2012 niet controversieel verklaard. Maar in juni was het bij de stemmingen ineens wel controversieel. Pas in oktober werd het verdrag weer vrijgegeven voor behandeling. Het vergt scherpe parlementair journalisten om dit soort malligheden  te volgen.

Omtzigt

Een van de aanhangige dossiers is het voorstel voor een nieuwe Europawet voor informatievoorziening. Het wetsvoorstel stoelt op een afspraak uit het regeerakkoord, waarmee de informatieafspraken tussen regering en parlement in een wet worden vastgelegd. Welke informatie krijgt het parlement van ministeries: de inzet voor Raden, maar ook informele raden, en hoe zit het met de Eurogroep, en met trilogen? Veel landen hebben dat soort formele afspraken en ook dataportals waarop die te vinden zijn. Het wetsvoorstel stelt dat Nederland dit voorbeeld zou moeten volgen. Vinden de woordvoerders dit gevoelig? Europese informatievoorziening is wel een speerpunt voor de nieuwe partij van Pieter Omtzigt, oud-EU-woordvoerder van het CDA.

Europese onderhandelingen worden per definitie niet controversieel verklaard. Er moet gewoon onderhandeld worden. Maar Europese richtlijnen die moeten worden omgezet in nationaal recht kunnen te gevoelig worden geacht. Op rood in het implementatieschema staan richtlijnen over het regelen van de elektriciteitsmarkt, het vennootschapsrecht en fusies en overnames waartoe de EU besloot. Daar is werk aan de winkel; want ze moeten, verkiezingen of niet, op tijd en correct worden omgezet in Nederlandse wetgeving.

Controversieel

Maar in Brussel heeft de val van het kabinet wel inhoudelijke invloed, zoals Politico en CER analyseerden. Er wordt daar elke dag onderhandeld over thema’s waarover de Nederlandse inzet vanwege de ontstane politieke situatie’ niet meer duidelijk is. Dat geldt overigens ook voor de Spanjaarden, die nota bene de Raadsvergaderingen voorzitten.

Vooralsnog werken de Nederlandse onderhandelaars gewoon verder met afgesproken instructies. Maar als een dossier in de Raad van Ministers komt, kan een Nederlandse bewindspersoon (zo die al komt) zich beroepen op de demissionaire status. Want wat wil ‘Nederland’ bijvoorbeeld nu met die digitale Euro? Met het asielpakket waar eindelijk een doorbraak werd gemaakt nu de vluchtelingenstroom dagelijks levens kost? Met de verhouding tussen overheden en bedrijven bij het ontwikkelen en vermarkten van geneesmiddelen? En hoe sterk is nog de Nederlandse focus op strikte zorgvuldigheid in internationaal maatschappelijk en verantwoord ondernemen? Totdat nieuwe bewindslieden in de Raden van ministers in Brussel namens een nieuw kabinet kunnen besluiten met steun van een parlementaire meerderheid – op zijn vroegst half volgend jaar – is het Nederlandse standpunt in Brussel per definitie controversieel.

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Ontvangt u de column van Mendeltje liever in uw mailbox elke week? Dat kan! Abonneer je via deze link.