Veel Nederlandse wetgeving komt voort uit Europese afspraken. Daarmee beginnen veel analyses van het belang van de Europese Unie. Maar soms is die wetgeving tegen de zin van de Nederlandse regering en ons parlement. Wat als die regels vervolgens door werkende Nederlanders met luid gejuich worden ontvangen? Dan komen politici in een spagaat. Stilzwijgen is het devies.
Dat is het geval met het betaalde ouderschapsverlof. De regeling ging 2 augustus vorig jaar van start. Van de aanvragers is een derde vader, bij moeders komen deze negen weken bovenop de zestien weken zwangerschapsverlof. Hoe het werkt legt de regering uit. In het artikel op de website van de rijksoverheid wordt geen enkele relatie gemaakt met de Europese verplichting. Bewust?
Want aan de basis van de nieuwe regeling ligt de implementatie van een Europese richtlijn. Nederland moest het betaalde aspect toevoegen aan afspraken over ouderschapsverlof. Dat was ‘noodzakelijk van de EU’, schrijft de algemene werkgeversvereniging onheilspellend op de site.
Timmermans
Op 20 juni 2019 werd de richtlijn van kracht; dat betekent dat de landen drie jaar hadden om het om te zetten in nationaal recht. Het uiteindelijke wetsvoorstel (wet betaald ouderschapsverlof) werd anderhalf jaar later aangenomen in de Tweede Kamer. Met handopsteken, 142 leden voor, 8 tegen.
Dat was ruim voor de EU deadline van augustus vorig jaar.
Dit is een dossier dat voer is voor politieke discussies. Het plan kwam van Eurocommissaris Timmermans, nu lijsttrekker voor de GroenLinks-PvdA combinatie. Die stelde vier maanden betaald ouderschapsverlof voor. Dat was de landen te gortig, maar een meerderheid was voor minimumnormen.
Lidstaat Nederland stemde tegen in de Raad van Ministers. Die tegenstem was op verzoek van een meerderheid van partijen in ons parlement, zowel de Eerste als de Tweede kamer. Op de Senaatswebsite Europapoort kun je de hele politieke tijdslijn reconstrueren. Wat je wel moet weten: de richtlijn heette ‘prive-werk balans’. Betaald ouderschapsverlof stond nog niet in de titel.
Tandenknarsend
In 2017 stuurde de Eerste Kamer een ‘negatieve subsidiariteitsbeoordeling’ naar de Europese Commissie. De SGP, de ChristenUnie, de VVD, de PvdD, 50PLUS, de SP en de PVV stemden voor zo’n brief. Ze vonden sociaal beleid een zaak van Nederland en dus stemde Minister Wouter Koolmees (D66) van sociale zaken tegen. Mogelijk tandenknarsend, omdat zijn fractie in Nederland de Europese maatregel wel steunde. Het voorstel haalde het, want een meerderheid van de lidstaten was voor. De Nederlandse onderhandelaars lukte het niet een ‘blokkerende minderheid’ van landen met een tegenstem te organiseren.
Daarna kwam het Europees Parlement aan de beurt, de Europese mede-wetgever. Ook daar Nederlandse tegenstemmers. Interessant genoeg ook het CDA, waar die partij in de Senaat nog tegen een subsidiariteitstoets was, gebruikten de CDA-ers in het Europees Parlement als argument: Wij willen niet dat dit soort zaken op Europees niveau worden geregeld.
Dit is een principiële zaak, maar wat zijn jonge ouders dol op de nieuwe ouderschapsverlofregeling. Ofwel: dol op Europa, die dat mogelijk maakte. Welke jonge ouder hoort dat? En in welke politieke campagne zien we betaald ouderschapsverlof terug als Europese verworvenheid?
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Ontvangt u de column van Mendeltje liever in uw mailbox elke week? Dat kan! Abonneer je via deze link.
