De Europese interne markt beleefde in 2022 het zesde lustrum, lazen de Kamerleden deze week in een verslag van een Europese ministerraad.
De interne markt (of ‘single market’) is onlosmakelijk verbonden met de Franse Commissievoorzitter Jacques Delors. In de jaren ‘80 begon hij een programma voor het vrij verkeer van goederen, mensen, diensten en geld. Daarvoor waren nieuwe regels nodig. Het opheffen van de nationale veto’s in Europese besluitvorming was een logische vervolgstap. Zonder ‘meerderheidsbesluitvorming’ kwamen de landen niet snel genoeg tot de daarvoor benodigde wetgeving. De vergelijking met het buitenlandbeleid van de Europese Unie van vandaag ligt voor de hand. Daar is de vereiste van unanimiteit vaak het struikelblok.
Van Gend en Loos
Wie wil wonen of werken of studeren in een ander land krijgt te maken met erkenning van diploma’s, kentekens, werk- of verblijfsvergunningen of studiefinanciering. Binnen de Europese Unie mogen die nationale regels je niet belemmeren – het recht op ‘vrij verkeer’ staat in het Verdrag. Dat mag je afdwingen bij het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. In 1962 gebeurde dat al door pakjesbezorger Van Gend en Loos, die met succes protesteerde tegen een invoerheffing op import van goederen vanuit Duitsland.
Naar het Hof gaan is kostbaar en tijdrovend. Gelukkig bestaat Solvit. Dat is een online portaal waarop je als burger of bedrijf schendingen van EU-regels in elk EU land, IJsland, Zwitserland en Liechtenstein aan de kaak kan stellen. Nederland kreeg daarover dit jaar 100 vragen. Die werden in snel tempo afgehandeld. Die productiviteit is voor ondernemers een zegen.
Nederland doet het sowieso goed op de Europese interne markt. Dat blijkt uit het scorebord dat de Europese Commissie elk jaar uitbrengt. Dat doet die organisatie als ‘hoedster van de verdragen’ – want als landen zich niet aan de afgesproken regels houden hebben bedrijven en burgers daar last van. De regering en het parlement vertalen Europese interne markt-richtlijnen meestal correct en op tijd. Dan worden ze Nederlands recht en moeten hier worden toegepast. Daarom zit veel Europees werk, naast het maken van nieuwe regels, ook in handhaving en toezicht. Dat doet bijvoorbeeld de Arbeidsinspectie.
Chefsache
De interne markt is belangrijk én kwetsbaar, bleek in de covid-epidemie en in het crisisjaar 2022. Voor meer ‘strategische autonomie’ op het wereldtoneel moet de EU nog vaker als één werken, bijvoorbeeld door een eigen industriepolitiek. Dat is ‘Chefsache’, vindt het MKB in Nederland.
Om die markt goed te laten werken, is dagelijks afstemming tussen de EU-hoofdsteden nodig. Juist omdat de landen met een ‘gewogen’ meerderheid beslissen, moet Nederland coalities smeden. Daarom werd de brief aan het parlement met ‘onze’ strategische EU-inzet deze zomer door het ministerie van Economische Zaken ook in het Engels vertaald.
De Haagse ambassades van de 26 andere EU-landen werden op het ministerie uitgenodigd om de Nederlandse plannen te bespreken. Wetenschappers deden deze week een duit In het zakje, met analyses van de toekomst van de interne markt. Een belangrijke vraag voor álle landen is bijvoorbeeld welke keuzes de Europese Commissie maakt bij de handhaving. En wat de in 2024 nieuw aan te treden Europese Commissie (Von der Leijen-2, of Breton-1?) op dit vlak ambieert. Dat is stof voor veel nieuwe post uit Brussel in 2023.
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 1 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.
