De Tweede Kamer academie gaat vanaf volgende week aan de slag. Daar leer je als nieuw verkozen Kamerlid hoe een regeling van werkzaamheden werkt; hoe je stemt in een procedurevergadering en wat je kan doen als je kritiek hebt op een nieuw EU-voorstel. Maar hoe organiseer je je Europese werk als fractie of partij? Dat is een opgave, ook omdat er straks veel kleine fracties zijn.
“Ik had niet verwacht dat er zoveel ‘Europees’ zou zijn in mijn werk als Kamerlid”. Die uitroep zullen we de komende jaar weer horen, tenminste van die volksvertegenwoordigers die actief aan de gang gaan in commissies. Elke paar dagen wordt jouw mening gevraagd over een brief die deels over Europa gaat, een voorgenomen beslissing van een minister die naar een Brusselse Raad gaat, of een instructie waar je over moet stemmen. Denk aan de woordvoerders infrastructuur, sociale zaken en klimaat. Terreinen waarop veel wetgeving door de regering met 26 andere landen in Brussel wordt gemaakt.
Total loss
Bijvoorbeeld: als je op je retourtje Den Haag of Brussel op de NS website online wil volgen of er vertraging is. Er is EU regelgeving voor intelligente transportsystemen. Ook het automatisch bellen in je auto van een noodnummer is daarin in geregeld. Dat is de ITS richtlijn uit 2010 die momenteel wordt vernieuwd. En ook als de auto waar je als Kamerlid mee naar Den Haag rijdt, total loss wordt verklaard, krijg te te maken met de EU. De zogeheten “End of life vehicle”-wet zit momenteel in triloog (om maar EU-jargon te noemen). Experts van de Rijksdienst wegverkeer onderhandelen er samen met het ministerie van I&W over namens Nederland. Hun standpunt moet natuurlijk wel door Kamerleden worden gesteund. Dat gebeurt in overleggen die ‘commissiedebat Transportraad’ heten. Daar zijn allerlei stukken op geagendeerd, die je als Kamerlid moet doorlezen om je daarover een mening te vormen.
De rol van de Tweede Kamer is in eerste instantie om de instructies voor de bewindspersonen vast te stellen. Die krijgen Kamerleden per brief (de zogenaamde “geannoteerde agenda” van de Raad) en daar stemmen ze over. Daarnaast kunnen Kamerleden zelf ook Brussel en andere parlementen in Europa actief gaan volgen; op werkbezoek gaan; brieven aan de Commissie schrijven. Kortom, het wordt een verkenningstocht. Naast het jargon dat je moet leren (subsidiariteit tot triloog en van behandelvoorbehoud tot “uitbreiding”) is het vinden van Europese informatie cruciaal.
Een handjevol Kamerleden, namelijk nog maar 32 tot aan de installatie van de nieuwe Tweede Kamer, kan immers op dit moment de informatie van de regering blind vertrouwen. Zoveel Kamerleden zijn er in deze demissionaire tijden nog over van de twee regeringspartijen VVD en BBB. Veronderstellend dat je alle informatie in Kamerbrieven van het kabinet als coalitie-Kamerlid voetstoots zal aannemen. Voor de andere 118 is het extra kritisch lezen, want misschien zijn ze het wel/niet eens met het regeringsstandpunt over nationale of Europese politiek.
Bijbaantjes
Als je als partij van coalitie naar oppositie verhuist, word je afgesneden van de communicatiekanalen met bewindspersonen en richting de wekelijkse ministerraad. Het zal dus na de formatie waarschijnlijk wennen zijn voor de BBB. De partij die via bewindspersonen en politiek assistenten een open lijn heeft met het ministerie van LVVN. En daarmee op de bok zit als het gaat om wat er voor en achter de schermen gebeurt in de maandelijkse EU ‘Landbouwraden’. Een bewindspersoon van een andere partij zal niet alleen een andere koers varen – het zal wennen zijn dat je zelf diens berichtgeving politiek moet ‘toetsen’.
Des te belangrijker dus voor álle Kamerleden om zich Europees te leren informeren. Hoe houd je dat als fractie in de smiezen? De ambtelijke EU-specialisten sturen EU-signaleringen naar alle Kamerleden. Fracties met een delegatie in het Europees Parlement hebben medewerkers, die als ‘liaison’ zowel het EP en Den Haag volgen. Intern in de fractie is er een taak voor de Europawoordvoerders, die lid zijn van de commissie Europese Zaken. Daar worden dossiers als ‘rechtsstaat’ of ‘EU-begroting’ behandeld; een thema dat het werkterrein meerdere ministeries (en dus Kamercommissies) beslaat. En daarnaast is het dus vooral: praten met je achterban, belangenbehartigers en veel, heel veel (achtergrond-)stukken lezen.
Een extra complicatie is dat bij de verkiezingen zoveel leden van kleinere Kamerfracties zijn verkozen. Negen fracties in de nieuwe Tweede Kamer hebben maar zeven zetels of minder. Die fracties zullen dus moeten gaan kiezen welke Kamercommissies ze gaan bezetten. Ook komen bijbaantjes in de knel, zoals het voorzitterschap van een commissie of een rapporteurschap om een EU dossier te volgen. Slecht nieuws voor het Europabeleid van de Tweede Kamer.
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt regelmatig voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Ook de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5,50 euro per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken. Aan de hand van haar columns wordt in het boek ‘Post uit Brussel – Nederlandse invloed op Europees beleid’ beschreven hoe Nederlanders (meer) invloed op Brussels beleid kunnen hebben, in elke fase van het besluitvormingsproces. Dit handboek voor Europese lobby, is hier te bestellen!
