De afgelopen week werden in de Tweede Kamer de bijenkorven terugbezorgd. De zoemende beestjes bevolkten een korf in het tuintje naast de wandelpassage in het oude gebouw aan het Binnenhof. Het bijenvolk moest, na de verhuizing, een tijdje weg uit het centrum van de Haagse politiek. Een logeerpartij bij een imker voorkwam dat het volk naar het Binnenhof terug zou vliegen. Donderdag 30 juni zijn de bijen geïnstalleerd op het dakterras van het Tweede Kamergebouw aan de Bezuidenhoutseweg.

Ook onder de korven wemelt het van de activiteiten. Kamervragen werden gesteld over het artikel van Follow the Money over het Europese herstelfonds, er kwam een brief binnen van de minister van Justitie die nog puzzelt na een Europese Hofuitspraak en er werd in de grote vergaderzaal gestemd over Europese moties. 

Post uit Brussel

De woordvoerders Europese zaken bereiden zich de komende dagen voor op hun eerste ‘strategische procedurevergadering’. Op dinsdag 5 juli in de fractievergaderingen bepalen ze hun inzet. Wil de meerderheid in gesprek met de minister van Buitenlandse Zaken over werkafspraken tussen de minister en de commissie Europese zaken, of laten ze dat aan commissievoorzitter Laura Bromet (Groen Links)? Donderdag voor de lunch weten we het.

De commissie Financiën werd door hun EU-specialist geïnformeerd over nieuwe EU-voorstellen. Elke Kamercommissie krijgt elke paar weken zo’n lijst met ‘post uit Brussel’. De twintig fracties kunnen – al dan niet geïnformeerd door achterban, belangengroepen en bedrijven – besluiten of ze het kabinetsstandpunt (het fiche) afwachten, of zelf in Brussel aan de slag willen.

Geen debat

In een ander stuk wordt deze week een inkijkje gegeven in het werk  van Kamerlid Joris Thijssen (PvdA). Hij gaat aan de slag met het Commissieplan RePowerEU: het actieplan voor het onafhankelijk worden van Russisch gas. De hoofdsteden zijn aan zet voor duurzame energie en energiebesparing en de vraag wie die omslag moet betalen.

Er wordt op energiebeleid in de EU bij meerderheid besloten, dus het Nederlandse standpunt moet in samenhang met dat van 26 landen worden bezien. Thijssen gaat dit najaar naar Duitsland en Polen om bij collega-parlementen te kijken en in gesprek bij de Europese Commissie en het Europees Parlement en misschien ook wel bij bezorgde gemeenten.

Thijssen’s collega-Kamerleden zijn nog niet zo geïnteresseerd: over RePowerEU wordt geen debat georganiseerd. De controle op de regeringsinzet voor de onderhandelingen vindt plaats door een briefwisseling. Dat heet een “schriftelijk overleg” en is qua procedure de terugvaloptie, als een meerderheid zegt geen live debat te willen of kunnen voeren. Steeds vaker worden Europese zaken schriftelijk afgehandeld: ook voor de problemen bij asielstromen en de Europese asieldienst Frontex boeken de migratie-woordvoerders komende week geen zaal.

Scheefgroei

Het is voor de democratie jammer dat schriftelijk overleg over Europese zaken van uitzondering de standaard lijkt te worden. In debatten van bewindspersonen en Kamerleden is er échte uitwisseling van feiten en politieke standpunten. Bovendien is het voor journalisten en publiek zo zichtbaar dat ook over Europese zaken aan het Binnenhof gewoon wordt meebeslist.

Mogelijk is het gebrek aan menskracht een verklaring voor de omzetting van ‘commissiedebat’ naar ‘schriftelijk overleg’ – want soms wordt er al door griffiers op gepreludeerd in de voorstellen voor de procedurevergadering. Juist van die kant zou je zo’n voorstel niet verwachten, want in een live debat zie je de dominantie van de ‘uitvoerende’ op de ‘controlerende’ macht scherp. Maar liefst vijf ambtenaren mogen naast de minister vragen helpen beantwoorden; tientallen verzamelen zich in de meeluisterzaal en online voor antwoorden op vragen van de Kamerleden – die elk vier minuten krijgen, in hun up.

Die scheefgroei tussen ministeries en parlement zie je niet voor je tijdens een schriftelijk overleg. Dat is ook niet meer dan één noeste fractiebeleidsmedewerker, wiens vragen snedig worden beantwoord door tientallen ministerie-ambtenaren. Met het risico dat onze volksvertegenwoordigers “verslagen” achterblijven. Het zou voor de democratie goed zijn als álle Kamercommissies in het komende vergaderjaar vaker bij-één komen. 

Mendeltje van Keulen (cartoon) is onder meer praktijkprofessor Europa bij de Haagse Hogeschool. Van 2011 tot 2017 was zij griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij leegt voor Brusselse Nieuwe regelmatig de brievenbus van de Tweede Kamer en legt Europese voorstellen bovenop de stapel.