(Foto: Pé Verhoeven)

Prijsstijging brood gaat door, maar niet overal in de Europese Unie even fors

09:00 uur – Luxemburg, Luxemburg. Gisteren kwam het Europese statistiekbureau Eurostat met een rapport over de prijsstijging van brood. En ja, ook een boterham is het afgelopen jaar flink duurder geworden. In de Europese Unie was de prijs in augustus dit jaar gemiddeld 18 procent hoger ten opzichte van een jaar eerder. De prijsstijging van brood ging vooral sterk omhoog vanwege de Russische oorlog in Oekraïne. Door dat conflict kwam de graanlevering vanuit Oekraïne in het geding en gingen de prijzen ervan omhoog.

In Hongarije moest men het meest bijleggen, ruim 66 procent meer. Ook in Litouwen, Estland en Slowakije ging de prijs fors omhoog. In Nederland viel de prijsstijging voor brood dan weer wat mee. Wij betaalden in augustus ruim 10 procent meer voor brood dan een jaar geleden. Ook in Frankrijk en Luxemburg viel het mee.

Europese Commissie ontzegt inzage tot pesticidedocumenten, krijgt tik op de vingers van Ombudsman

08:45 uur – Straatsburg, Frankrijk. De Europese Ombudsman tikt de Europese Commissie op de vingers omdat het de standpunten van de Europese lidstaten over een adviesdocument betreffende een risicobeoordeling van pesticiden voor bijen niet wil vrijgeven. Pesticiden worden beschouwd als een factor die bijdraagt tot het afnemen van de hoeveelheid bijen in Europa. De klacht, ingediend door een Franse maatschappelijke groepering, betrof een verzoek om publieke toegang tot documenten met die standpunten van lidstaten. 

De Europese Commissie weigerde toegang omdat de openbaarmaking van de standpunten van de lidstaten een lopend besluitvormingsproces in gevaar zou brengen. Maar volgens de Ombudsman komen de documenten in aanmerking voor de ruimere toegang die volgens het Europese recht voor toegang tot zulke “wetgevingsdocumenten” moet worden verleend. Ruimere toegang tot dergelijke documenten is volgens de Ombudsman cruciaal om ervoor te zorgen dat Europese burgers hun op het Verdrag gebaseerde recht om deel te nemen aan het democratische leven van de Unie kunnen uitoefenen. De Europese Commissie heeft immers ook geen duidelijke toelichting gegeven bij de stelling dat het vrijgeven van de documenten een gevaar met zich mee brengt.

Sanctieblokkades op losse schroeven

8:25 uur – Brussel, België. Verschillende Europese ministers voor buitenlandse zaken willen de stemregels voor buitenlandse aangelegenheden wijzigen. POLITICO meldt dat dat vandaag tijdens de maandelijkse bijeenkomst van de vakministers van de lidstaten op de agenda staat. Op dit moment vinden stemmingen over buitenlandse zaken plaats op basis van unanimiteit: elke lidstaat moet ja zeggen, anders gaat het niet door. Verschillende Europese ministers, waaronder die van Frankrijk, Denemarken, Zweden, Nederland en Italië steunen nu het idee om dat om te zetten naar een stemming op basis van een gekwalificeerde meerderheid. Waarom is dat nodig?

Stemmen op basis van unanimiteit geeft een of meerdere lidstaten de kans om een beslissing te blokkeren wanneer het ze niet zint. Hongarije doet dat bijvoorbeeld bij de sancties tegen Rusland die de Europese Unie als antwoord op de oorlog in Oekraïne heeft ingesteld. Maar, zeggen de ministers, dat moet de Europese Unie niet tegenhouden strenge maatregelen tegen Rusland in de toekomst in te voeren. Het is slechts een van de voorbeelden waarmee de ministers steun voor het idee proberen te verzamelen. Of een gekwalificeerde meerderheid echt kan werken bij zaken zoals sancties, moet blijken uit de besprekingen in Brussel vandaag.

Monsterwinst gas voor Volkswagen

08:05 uur – Wolfsburg, Duitsland. De meeste mensen en bedrijven hebben absoluut geen profijt van de hoge gasprijzen. Maar voor het Duitse autobedrijf Volkswagen kan dat nu wel eens anders zijn, meldt De Standaard. De autogigant zou namelijk zomaar eens ruim 400 miljoen euro kunnen verdienen aan het verkopen van een overtollige gasvoorraad. Al jaren zegt Volkswagen een omslag te willen maken door in plaats van steenkool, aardgas te gebruiken voor het opwekken van stroom voor de productie van auto’s. Daarmee wil het bedrijf haar impact op het klimaat proberen te verkleinen. 

Maar door de hoge gasprijzen besloot Volkswagen die overstap, die eigenlijk gepland stond voor 2023, nog even uit te stellen. In 2020 kocht Volkswagen wel al enorme hoeveelheden aardgas in om zich voor te bereiden op die overstap. Nu het plan is uitgesteld, zitten de autofabrieken met grote hoeveelheden overtollig gas. In 2020, tijdens de eerste pieken van de coronapandemie, waren de gasprijzen echter veel lager dan nu. Als Volkswagen onder huidige prijzen de gasvoorraad op de markt verkoopt, levert dat dus enorme winst op. Hoeveel precies is door de almaar schommelende prijzen niet duidelijk. Volkswagen zelf gaf afgelopen weekend geen commentaar.

Primeur voor handhaving Europese rechtsstaat, of toch niet?

7:50 uur – Brussel, België. De kist met 7,5 miljard euro bestemd voor Hongarije gaat steeds verder dicht. Afgelopen zondag schakelde de Europese Commissie voor het eerst de zogenaamde “rechtsstaattoets” in tegen het land. Dat is een mechanisme waarmee de Europese Commissie lidstaten wil bestraffen die de rechtsstaat niet respecteren. Dat kan door een lidstaat bijvoorbeeld een enorme zak geld te ontzeggen. Het is nu de eerste keer dat dit mechanisme wordt gebruikt tegen een eigen lidstaat, want de Europese Commissie dreigt Hongarije 7,5 miljard euro te ontzeggen.

Maar hoe streng is het mechanisme en gaat het deze keer wel werken? Critici zijn er sceptisch over en ook NRC duikt erin. Aan de ene kant is de maatregel weer te slap: Hongarije krijgt opnieuw ruim twee maanden uitstel om verbeteringen aan de rechtsstaat aan te brengen, in plaats van het land direct te straffen. Aan de andere kant biedt het activeren van de “rechtsstaattoets” wel een nieuwe stimulans voor Hongarij om de veranderingen dan ook echt door te voeren. Anders zouden grootse plannen voor bijvoorbeeld het aanleggen van nieuwe wegen en ontwikkelingen op het gebied van milieu en klimaat op het spel komen te staan.

Zweden wijst formateur aan

07:30 uur – Stockholm, Zweden. Ulf Kristersson, de partijleider van de Zweedse politieke Gematigde Partij, is aangewezen als formateur voor het vormen van de nieuwe regering. Dat meldt de NOS. Net als in Nederland is een formateur verantwoordelijk om de besprekingen tussen politici en hun partijen te leiden om zo tot een nieuwe kabinetsformatie te komen. 

Op 11 september vonden in Zweden parlementsverkiezingen plaats. Met een opvallende winnaar: de anti-immigratiepartij Zweden Democraten geleid door Jimmie Åkesson haalde de meeste stemmen binnen. Het land maakte daarmee een flinke draai naar rechts. Ook drie andere rechtse partijen deden het goed bij die verkiezingen. De partij van Kristersson, de Gematigde Partij, eindigde op de derde positie. Waarom Kristersson dan de formatie mag leiden en niet Åkesson? Dat zou te maken hebben met neonazistische propaganda die Åkesson in de jaren ’80, bij de oprichting van zijn partij, uitdroeg.