Het is balanceren op een slap koord voor Ursula von der Leyen. Ze is dan wel weer gekozen door haar partij de christendemocratische EVP tot spitzenkandidaat (lijstaanvoerder), maar ze is allerminst zeker van een herbenoeming tot voorzitter van de Europese Commissie. 

Op zich zou het moeten kunnen. Ze heeft de steun nodig van de regeringsleiders en daarna moet het Europees Parlement instemmen met deze voordracht. Maar: ze kan er niet op voorhand op rekenen dat zowel de leiders als de 720 nieuw gekozen parlementsleden deze zomer met haar benoeming instemmen.

Ingewikkelde gesprekken

Laten we bij de leiders beginnen. De man die het spel op de wagen moet zetten, is niet haar grootste fan. Dit is namelijk de Belgische voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel. Hij begint deze week woensdag met de gesprekken met Europese leiders.

Op de agenda staan de samenstelling van de volgende Europese Commissie en het werkprogramma van de nieuwe ploeg. Eerst met de Franse president Macron in Parijs en daarna in Berlijn met de Duitse bondskanselier Scholz. Tijdens de Europese top van 21 maart gaat de discussie vervolgens informeel verder. Daarna, begin april, zijn nu al een aantal grote diners gepland in Rome, Boekarest, Vilnius en Warschau.

Verdeelde lidstaten

Voorlopig heeft Von der Leyen de steun van de Duitse bondskanselier Olaf Scholtz. Hoewel ze niet van zijn partij is, wil de sociaaldemocraat Scholz vooral een Duitser aan het roer van de Europese Commissie. Dat geeft namelijk de meeste garantie om invloed uit te oefenen.

Ook de Franse president Macron steunt haar, maar niet onvoorwaardelijk. Hij wil in de nieuwe Commissie een speciale Eurocommissaris die zich met defensie bezig houdt. Op die manier kan ze ook de steun van de Baltische staten verwerven.

De Spaanse premier Sanchez (net als Scholz een sociaaldemocraat) wil haar wel steunen, al twijfelt Spanje wel wat nadat Von der Leyen zich had uit gesproken voor een stop op de steun aan vluchtelingenorganisatie UNRWA. Ook de Ierse premier Varadkar twijfelt om deze reden of hij de huidige Von der Leyen moet steunen om opnieuw voorzitter te worden.

Roemenië wil dat er een Oost-Europese voorzitter komt voor de Europese Commissie. De Roemeense president (ook kandidaat voor de functie van secretaris-generaal bij de NAVO) Klaus Johannis zou ook voor deze post in de markt zijn. Maar ook de Kroaat Andrej Plenković of de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis zijn alternatieven. En de Bulgaarse directrice van het IMF, Kristalina Georgieva, is een mogelijke outsider.

Dubbeltje op z’n kant

En dan het Europees Parlement. Daar ligt een namelijk groot probleem. Von der Leyen moet zowel steun van links als van rechts verzamelen. Met het huidige verkiezingsprogramma zal dat aan de rechterkant wel lukken. Maar ze kan niet zonder de stemmen van haar eigen fractie en die van de sociaaldemocraten.

Zeker die laatsten zijn niet allemaal van plan om op haar te stemmen, vanwege de draai en verzwakking over de Green Deal. En ook bij haar eigen EVP is er kritiek. De uitslag van de stemming in Boekarest was, ondanks het gebrek aan tegenkandidaten, geen eclatante overwinning voor Von der Leyen. Bijna twintig procent stemde tegen.

Als na de verkiezingen in de nieuwe EVP-fractie ook een deel tegen haar benoeming gaat stemmen, wordt het een dubbeltje op z’n kant (net als vijf jaar geleden). Eurocommissaris Breton (liberaal van Renew) kon het niet laten om een kleine pesterij te posten op X. “Ondanks haar kwaliteiten wordt Ursula Von der Leyen overstemd door haar eigen partij. De EVP lijkt niet in haar kandidatuur te geloven.”

Ook elke zondagochtend gratis de Europa nieuwsbrief vol geopolitieke analyses van onze hoofdredacteur Bert van Slooten (cartoon), hardnekkige geruchten en heel veel Europees nieuws gratis in je mail? Abonneer je hier. Geïnteresseerd in de NAVO? Lees dan ook onze defensienieuwsbrief. Klik hier om je in te schrijven.