De onvrede in de Tweede Kamer is groot over de manier waarop de Europese Unie de discussie over de rechtsstaat in Polen aanpakt. Voor PvdA-Kamerlid Kati Piri is het moment zelfs daar, dat het Europees Parlement de vertrouwensvraag op tafel moet leggen.
Het Nederlandse parlement stuurde premier Mark Rutte eerder deze maand op pad met een stevige opdracht: geen Europese gelden meer naar Polen zolang dat land volhoudt dat het Poolse recht in sommige gevallen boven het Europese recht gaat.
Problematisch
Rutte kreeg geen meerderheid voor de harde Nederlandse lijn. De Nederlandse Kamerleden richten hun pijlen vandaag dan ook niet op de eigen premier, maar wel op zijn Europese collega’s en op de Europese Commissie. Sjoerd Sjoerdsma van D66: ‘Het is onduidelijk wat er nu gebeurt en of de Europese Commissie voor gaat stellen om gelden uit de Corona-noodfondsen uit te keren.’ Hij noemt het ‘problematisch’ als dat zou gebeuren.
Rutte’s eigen VVD is blij dat Nederland het onderwerp tenminste aan tafel besproken heeft en hoopt bij monde van Roelien Kamminga dat Polen tot inkeer komt. ‘Gelet op het huidige track-record is het eerst zien dan geloven’.
Vertrouwensvraag
Voor PvdA-Kamerlid Kati Piri is dat maat nu al vol. De oud-Europarlementariër roept haar collega’s in het Europees Parlement op om het hard te spelen en de vertrouwensvraag op tafel te leggen: ‘Als je de Europese Commissie hier niet op weg stuurt, waarop dan wel?’
Piri wijst er op dat het nu al geldend Europees recht is om de uitbetaling van Europees geld te koppelen aan de stand van de rechtsstaat. Nu Polen het eigen recht boven het Unierecht stelt, is volgens haar de Commissie gedwongen te handelen: ‘De Commissie pakt niet door en zegt nu dat we het Europees recht pas uitvoeren als het Europees Hof besloten heeft of het recht rechtmatig is.’
Inderdaad hebben Polen en Hongarije een juridische procedure aangespannen tegen het zogenaamde ‘rechtsstaatmechanisme’ waartoe regeringsleiders eind vorig jaar besloten, op voorspraak van Rutte. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei vrijdag pas na een vonnis van het Europese Hof te willen besluiten over het toepassen van de rechtsstaat-toets.
Nederland moet doorzetten
Het is vooral de vertrekkende Duitse bondskanselier Angela Merkel die tijdens de Europese Top aandrong op terughoudendheid. Zij wil voorkomen dat het conflict met Polen escaleert op een manier die niet meer te controleren is, wanneer ‘Brussel’ de Poolse regering te hard aanpakt. Piri heeft daar geen boodschap aan en ziet de stabiliteit van de Europese Unie in gevaar juist door wat er in Polen aan de hand is.
Ook GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. Hij denkt niet dat het uitdraait op vertrek van Polen uit de Europese Unie als de Unie de betaling van de Corona-gelden zou weigeren: ‘Wat ons betreft zetten we door, maar helaas is dat een minderheidspositie’.
