Wat hebben gemeenten met Europa te maken? Waarom slaagt de ene gemeente er wel in om subsidie uit Brussel te krijgen, terwijl de andere met lege handen blijft staan? En speelt Europa een rol bij de stembusgang volgende week? Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen belicht Brusselse Nieuwe elke dag een Europees aspect van de relatie tussen gemeenten en Europa.

Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van volgende week mogen niet alleen mensen met een Nederlands paspoort stemmen. Ook buitenlandse inwoners van Nederlandse gemeenten hebben stemrecht, hoewel daar soms wat haken en ogen aanzitten. Om het stementhousiasme van in Nederland woonachtige buitenlanders te peilen, ging Brusselse Nieuwe langs bij twee buitenlandse supermarkten in Den Haag. 

De Poolse supermarkt Groszek aan de Zuiderparklaan in Den Haag is nog nagenoeg uitgestorven op vrijdagochtend. Er zijn alleen twee medewerkers binnen, die druk bezig zijn met het uitpakken van ladingen groente, conserven en droogwaren. Bedrijfsleider Agnieszica kreeg ook een gemeentelijke stempas in de bus, maar stemmen gaat ze niet. “Ik weet niet precies waar ik op kan stemmen, dus ik doe het niet”, zegt ze. “Als er meer informatie bij de brief van de gemeente zou komen, dan zou ik het misschien wel doen. Want ik weet gewoon niet hoe het allemaal werkt.”

Polen in Nederland

Het Haagse stadsdeel Escamp kent een grote Poolse gemeenschap. Op 1 januari 2020 woonden er ruim 13.000 Polen in de stad, in absolute zin het grootste aantal in Nederland. En daarom zijn er – naast veel Poolse inwoners – ook veel Poolse winkels. In de directe omgeving van de Groszek aan de Zuiderparklaan zitten er bijvoorbeeld nog vijf. En de gemeentepolitiek doet moeite deze groep stemmers te bereiken: zo heeft de lokale PvdA een samenvatting van haar verkiezingsprogramma vertaald in het Pools.

De Polen die in de stad ingeschreven staan mogen volgende week stemmen. Dat mag, omdat ze uit een andere lidstaat in de Europese Unie komen. De enige vereiste is dat ze een Nederlands woonadres hebben. En dat heeft niet iedere Pool in Nederland: het SCP berekende dat er in 2018 naast 160.000 ingeschreven Polen ook zo’n 90.000 niet ingeschreven zijn. Die kunnen volgende week dan ook niet stemmen.

Agnieszica kan dat wel, zij staat sinds drie jaar in Nederland ingeschreven. “Ik weet dat je alle informatie online kan vinden”, zegt ze over de aanstaande verkiezingen. “Maar het kost veel moeite om het allemaal door te nemen, zeker in een vreemd land.” En de lokale politiek gaat haar ook niet zo aan het hart. “Ik woon nog maar te kort hier”, zegt ze. “Misschien dat ik de volgende keer wel ga stemmen.”

Buiten-EU

Ook inwoners die niet in een EU-lidstaat wonen mogen stemmen tijdens de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen. Zij het onder een belangrijke voorwaarde: ze moeten minstens vijf jaar legaal en onafgebroken in Nederland zijn. Yusuf Akin, eigenaar van de Turkse supermarkt Sahara woont al 23 jaar in Nederland. “Ik heb de vorige keer gestemd”, vertelt hij. “Maar ik weet niet of ik dat nu ga doen.”

Op zijn winkelruit hangen verkiezingsposters van de lokale fractie van DENK. Die heeft hij er hangen om de kandidaten te ondersteunen – hij kent ze in dit geval persoonlijk – maar ook om zijn winkelend personeel een boodschap mee te geven: ga stemmen, het kan en is belangrijk. “Mensen moeten gaan stemmen. Ook voor mensen die hier niet vandaan komen, want ook zij hebben iets te kiezen.”

En toch merkt Akin dat het in zijn winkel niet zo leeft. De taalbarrière is een reden om de stembus te mijden, maar ook de afstand tot de lokale politiek is soms groot. Zeker als mensen niet in Nederland geboren zijn, en er nog maar kort wonen. “Ik betwijfel of mijn klanten gaan stemmen”, zegt Akin. “Er is genoeg informatie om een keuze te maken, maar de kiezer moet die informatie wel weten te vinden. En ik draag daar natuurlijk zelf ook aan bij, door verkiezingsposters op mijn winkelruit te hangen.”

Wie wil en aan de criteria voldoet kan dus stemmen volgende week. Maar Agnieszica van supermarkt Groszek kent in haar omgeving nauwelijks mensen die het doen. “Als het allemaal makkelijk was en ik me nauwelijks hoefde in te lezen had ik het wel gedaan”, zegt ze. Nu kost het haar toch teveel moeite.