Sneller dan verwacht hebben de Europese leiders een politiek akkoord bereikt over een (gedeeltelijk) invoerverbod van Russische olie: het grote struikelblok van het zesde sanctiepakket tegen Rusland. De plannen, die al een maand geleden door de Europese Commissie waren voorgesteld, stuitten op veel verzet van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Niettemin zal tegen het einde van dit jaar alle import over zee worden stopgezet en dat staat gelijk aan 75% van alle olie die Rusland naar Europa exporteert. Of was het nou 90%?
Percentages
Er verschijnen uiteenlopende percentages in de berichtgeving over het olie-akkoord. De boycot waar op de Buitengewone Europese Raad een akkoord over is bereikt, zal in ieder geval de aanvoer van Russische olie stopzetten die Europa over zee bereikt. Dat is goed voor zo’n 75% van alle Russische export van olie naar Europa. Maar de feitelijke verkoop van olie aan Europa door Rusland zal met 90% procent minder worden. Dat komt doordat Duitsland en Polen hebben aangegeven dit jaar waarschijnlijk ook de import van olie via pijpleidingen te zullen annuleren. Vast staat in ieder geval dat de olieprijzen naar het hoogste niveau in twee maanden zijn gestegen na de aankondiging van het akkoord.
Impact
“Maximale druk op Poetin, de grote financieringsbron van de Russische oorlogsmachine afsnijden”, zo luidde de boodschap van Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, aan president Poetin toen hij net voor middernacht het akkoord bevestigde. Met de overeenstemming over de olieboycot kan het zesde Europese sanctiepakket tegen Rusland in gang schieten. Hoewel de aandacht vooral uitging naar dit struikelblok, stopzetting van de olie-invoer over zee, zitten er ook andere sancties in het pakket die Rusland flink raken. Zo wordt Sberbank, de grootste Russische bank, geweerd van het internationale betalingssysteem SWIFT.
Nederland kijkt vooral naar Rotterdam, waar aan het einde van dit jaar geen Russische olie Europa nog zal binnenkomen. Toch gaat Nederland niet het schip in, benadrukt Sjaak Poppe van Havenbedrijf Rotterdam. Zo zouden bedrijven als BP, Shell en ExxonMobil al zijn afgestapt van de Russische olie. Daarnaast verwacht het Havenbedrijf dat vooral de handelspatronen gaan veranderen.
“De olie die nu van het Midden-Oosten naar China en India gaat, zal hierheen komen. En andersom zal de olie van Rusland naar landen gaan die geen sancties instellen, zoals India.” Dit gaat gepaard met extra kosten, maar van een enorme klap is geen sprake, aldus Poppe.
Garanties en details
De Hongaarse premier ging niet zonder slag of stoot overstag: hij wilde de garantie dat zijn land voorlopig wel nog olie via een pijpleiding uit Rusland kan krijgen.
Premier Rutte is daar mee akkoord gegaan, maar wel onder de voorwaarde dat die olie niet vervolgens op de Europese markt terecht komt en dan de olie vervangt die nu wordt geweerd uit de havens. Dat zou het gelijke speelveld verstoren en de landen met havensteden, die inkomsten mislopen door de boycot, benadelen.
Het is nu aan de ambtenaren in Brussel om de technische details in het zog van dit politiek akkoord uit te werken. Woensdag komen de EU-ambassadeurs van de 27 lidstaten samen om te kijken naar de startdatum van de olie-boycot. Daar kunnen we dus een uitstel verwachten voor Hongarije, Slowakije en Tsjechië, die voorlopig nog Russische olie mogen importeren via een pijpleiding. Deze landen hebben aangegeven in de problemen te komen als er een totaalverbod zou zijn op Russische olie. Hoe lang deze landen van die overgangsperiode gebruik mogen maken, zal later beslist moeten worden.
