Brusselse Nieuwe-lezer Ruud Costers vraagt zich af waarom Nederland aan de Europese verplichtingen rondom asielbeleid moet voldoen, terwijl de Denen nauwelijks asielzoekers opnemen: “Waarom volgt Nederland het Deense systeem niet, of waarom houdt Denemarken zich niet aan de Europese regels?”

Het antwoord op die eerste vraag is complexer dan de tweede, waar een simpel ‘nee’ volstaat. Denemarken overtreedt de Europese regels niet. De reden dat de Denen zich niet aan het Europese asielbeleid hoeven te houden, is omdat ze een zogenaamde ‘opt-out’ bedongen hebben. Een uitzonderingsclausule op de Europese regelgeving. 

De spelregels van de Europese Unie staan deze uitzonderingsregels toe; een land hoeft zich dan niet aan een bepaalde Europese afspraak te houden. Naast het asielbeleid geldt in het Deense geval bijvoorbeeld ook een opt-out voor deelname aan de Economische en Monetaire Unie: in Denemarken wordt niet met euro’s maar met de eigen kroon betaald. Ook doen de Denen niet mee aan het Europese defensiebeleid, eveneens door zo’n uitzonderingsclausule.

Ook Groot-Brittannië had voor de Brexit een aantal opt-outs: naast een opt-out voor deelname aan de Economische en Monetaire Unie had het Verenigd Koninkrijk eenzelfde opt-out voor het Europese asielbeleid, net als Denemarken.

De reden dat deze opt-outs bestaan, is dat landen die fundamentele bezwaren hebben tegen een deel van de Europese regels, op deze manier toch lid van de Europese Unie kunnen blijven. Ze hoeven zich dan niet aan een bepaald deel van de regelgeving te houden. Deze opt-outs zijn bedoeld om de nationale soevereiniteit te waarborgen: wil een land écht niet meedoen, dan bestaat de mogelijkheid van een uitzonderingsclausule.

Asielbeleid

De reden dat de Denen een opt-out bedongen hebben in het Europese asielbeleid, is dat ze hierdoor een strenger asielbeleid kunnen voeren dan de rest van de Europese Unie. Zo’n opt-out moet worden aangevraagd op het moment dat de regels worden gemaakt. Nederland heeft dat op het moment dat de regels van het Europees asielbeleid werden opgesteld, niet gedaan. Denemarken wel. Het is Nederland dus niet toegestaan om het Deense asielbeleid te volgen, terwijl de Denen tegelijkertijd geen overtreding begaan: het is opgenomen in de wetgeving.