Het goede nieuws is dat we op koers liggen voor rond 1 graad minder opwarming dan we in 2015 bij ongewijzigd beleid verwachtten. Het slechte nieuws is dat het nog altijd resulteert in 2,8 graden opwarming. De kans dat we met bestaand beleid (of zelfs met aangemelde plannen) onder de 2 graden opwarming blijven, is klein, stelt het Emissions Gap Report 2025 van UNEP, het milieuprogramma van de VN, vast:

De EU heeft de ambitie om andere landen mee te trekken in een aanscherping van klimaatmaatregelen. Is zij ook in de positie om dat waar te maken? Wel als je kijkt naar de gerealiseerde reductie van broeikasgasemissies: het EU-doel voor 2030 ligt binnen bereik (zie de grafiek). Maar de pas vastgelegde doelstelling voor 2040 (zie hierboven) is geen overtuigende tussenstap op weg naar de beoogde klimaatneutraliteit in 2050.

Internationale coördinatie is al zo lastig, vanwege het zogeheten collectieve-actieprobleem. Het is immers voor landen aantrekkelijk om te profiteren van andermans inspanningen, en zich te gedragen als lifter. Het Amerika van Trump – dat na een wachttijd van een jaar begin 2026 uit het Akkoord van Parijs treedt – gaat nog een stap verder en lijkt gezamenlijke klimaatactie zelfs te willen saboteren, omwille van de belangen van de fossiele industrie. In dit spanningsveld wordt het voor de EU een hele uitdaging om toe te werken naar een bevredigende uitkomst van de 30e VN-klimaattop (COP 30).

Lange baan

In de aanloop naar de echte onderhandelingen stelde demissionair premier Dick Schoof terecht dat we nu geen behoefte hebben aan grootse plannen, maar aan concrete actie. Maar op die actie wordt ook in Europa juist beknibbeld, zie bijvoorbeeld het uitkleden van de Europese klimaatplannen (Green Deal). Volgens Schoof steekt het tegengaan van klimaatverandering ook niet op een jaar. Het probleem is dat je zo’n excuus voor uitstel jaar na jaar kunt aanvoeren. Voortdurend zullen dure boodschappen en de concurrentiepositie van bedrijven om voorrang strijden.

Zo dreigt effectief klimaatbeleid op de lange baan te worden geschoven. Totdat de wal het schip keert. Want de opwarming van de aarde gaat nu eenmaal met toenemende maatschappelijke kosten gepaard, die voor burgers en bedrijven steeds zichtbaarder en voelbaarder worden. Klimaatbeleid is niet gratis, maar dat geldt ook voor het niet voeren van klimaatbeleid.