Illegaal vuurwerk wordt steeds vaker ingezet bij verstoring van de openbare orde zoals rellen, demonstraties en voetbalwedstrijden, maar ook bij aanvallen op geldautomaten, bedrijfspanden en particuliere woningen. Dat blijkt uit een onderzoeksrapport in opdracht van de Europese Commissie. Volgens de onderzoekers hanteren lidstaten uiteenlopende straffen, vergunningseisen en controlemechanismen, waardoor het moeilijk is om effectief op te treden.

De Europese regels uit 2013 sluiten volgens het rapport niet meer aan op de huidige risico’s. Crimineel misbruik neemt toe, de onlinehandel in zwaar vuurwerk is nauwelijks te controleren en samenwerking tussen lidstaten blijft achter. Jongeren worden door georganiseerde misdaad ingezet voor explosies met illegaal vuurwerk, vaak met materiaal dat elders in Europa legaal wordt geproduceerd of via omwegen de EU binnenkomt. Nederland wordt nadrukkelijk genoemd: in de regio Rotterdam is het aantal explosies fors gestegen en de haven speelt volgens het onderzoek een rol bij de invoer van illegale vuurwerkladingen.

Nederlandse inzet

De conclusies bevestigen wat Nederland al langer bepleit. Burgemeester Carola Schouten reisde eerder dit jaar naar Brussel om te pleiten voor strengere Europese maatregelen tegen illegaal vuurwerk. Nederland stuurde daarnaast samen met Frankrijk een gezamenlijke brief aan de Commissie met het verzoek de vuurwerkrichtlijn uit 2013 aan te scherpen. De landen willen strengere controles op productie en import, en dat alleen gecertificeerde gebruikers toegang krijgen tot de zwaarste categorieën. Ook moet er een Europees systeem komen om vuurwerk beter te traceren, zodat het niet langer in het illegale circuit verdwijnt.

Nederland en Frankrijk pleiten daarnaast voor een verbod op de zwaarste explosieve soorten, zoals de zogenoemde flash bangers, die geregeld worden gebruikt bij criminele aanslagen. Verder dringen zij aan op nauwere samenwerking tussen EU-landen, zodat informatie over illegale handel en verdachte transacties sneller kan worden gedeeld.

Europese regels

D66-Europarlementariër Raquel García Hermida-van der-Walle noemt de bevindingen “snoeihard”. “Vuurwerk met de kracht van een handgranaat terroriseert onze straten, terwijl het legaal uit de fabriek rolt.” Volgens haar is een gelijk speelveld tussen lidstaten noodzakelijk: “Alleen door de regels te versterken en gelijk te trekken, kunnen we voorkomen dat criminelen blijven profiteren van mazen in de Europese wet. We willen af van een Europa waarin criminelen uitwijken naar het land met de zwakste regels. En toe naar een Europa vrij van zwaar vuurwerk.”

Het rapport vormt de opmaat naar nieuwe Europese wetgeving. Op 11 november organiseert het Europees Parlement een hoorzitting over het crimineel misbruik van vuurwerk, met deelname van de Commissie, Europol en de Nederlandse politie.

Met de dagelijkse nieuwsbrief van hoofdredacteur Bert van Slooten mis je geen enkel belangrijk Europees dossier meer. Abonneer je nu op de Dagvangst en ontvang van maandag tot en met donderdag elke ochtend het Europese nieuws dat ertoe doet voor Nederland rechtstreeks in je mailbox.