Toen ik bij mijn huidige baan begon, kreeg ik het beste bureau aangewezen: precies aan het raam, met uitzicht op de haven, de Noordzee en iets verder in de verte het Deense waddeneiland Fanø. Een perfecte plek om mijn gedachten de vrije loop te laten als ik even diep moet nadenken. Maar tijdens het staren naar de zee raak ik nogal eens afgeleid door alles wat langs komt.
Het zijn niet alleen de windturbines die langskomen in de offshore wind-hoofdstad van Europa, waar ik eerder over schreef, maar de haven van Esbjerg is sinds 2022 ook een thuisbasis voor de NAVO. De locatie is een belangrijk knooppunt voor troepen in het Oostzeegebied en de Baltische staten – een noodzaak sinds de Russische invasie van Oekraïne.
Laatst had ik weer zo’n moment waarop ik verzonken in gedachten uit het raam keek, maar opeens besefte waar ik naar keek: een imposant grijs schip met Nederlandse vlag en saluerende bemanning dat aanmeerde onder mijn raam. Het was het einde van een missie voor Zr.Ms. Van Amstel, een multipurposefregat van de Koninklijke Marine.
Mooie plaatjes
Wat was de missie? Zr.Ms. Van Amstel escorteerde een fregat van de Russische marine op de Noordzee. In principe mag zo’n schip de exclusieve economische zone langs de Nederlandse wateren passeren — een afspraak volgens het internationaal recht —, maar Nederland escorteert altijd Russische en Chinese schepen om ervoor te zorgen dat ze geen sabotage- of spionageactiviteiten uitvoeren.
Het leverde vooral ‘mooie plaatjes’ op, zo schreef de bemanning van Zr.Ms. Van Amstel op de eigen Instagram van het fregat. Ieder nadeel heeft z’n voordeel, zal ik maar zeggen. Voor de bemanning is het haast routine om deze escortes uit te voeren. Het ministerie van Defensie schreef het al in het persbericht: ‘Dat gebeurde dit jaar zeker niet voor het eerst’.
Spanning op zee
Het aantal Russische schepen dat de Noordzee passeert, neemt toe. Waar het in 2023 nog op twee handen te tellen was dat Nederland een escorte op zee uitvoerde, is dat aantal halverwege 2025 al ruimschoots gepasseerd. Goed voor plaatjes op Instagram, minder goed voor de spanningen op zee.
Want zorgen zijn er zeker. Vooral onder water, waar talloze kabels over de zeebodem lopen. Iets waar de Denen al behoorlijk met de handen in het haar zitten. Onlangs registreerde de Deense militaire inlichtingendienst meermaals Russische oorlogsschepen die met sonar- en storingsapparatuur door Deense zeestraten voeren. Daarbij was het “zeer waarschijnlijk” dat er bij ten minste één gelegenheid signaal- en gps-onderbrekingen werden veroorzaakt in Denemarken.
Rusland bewandelt hiermee het grijze gebied van oorlog. Die rapporten van de Deense dienst neemt ook bondgenoot Amerika ‘zeer serieus’.
Een antwoord op het spel op zee is er voorlopig nog niet, ook niet van Europa. De Denen waren er al vanaf het begin van hun EU-voorzitterschap duidelijk over: ze zetten zich in voor de strengst mogelijke sancties tegen Rusland. De weg naar het negentiende sanctiepakket van de EU tegen Rusland is ondertussen bijna op zijn eind.
Ondertussen levert het de Koninklijke Marine leuke content op. Gelukkig kan er ook nog luchtig worden gedaan over de situatie op zee.
