19u15: Toetredingsonderhandelingen met Oekraïne kunnen beginnen

Het duurde minder lang dan gedacht. Europese regeringsleiders zijn het eens geworden over het starten van toetredingsonderhandelingen tot de EU met Oekraïne en Moldavië. Dat zegt voorzitter van de Europese Raad Charles Michel op X.

Een ‘historische dag’ voor Oekraïense president Zelenski. Hij sprak eerder vandaag de Europese regeringsleiders via videoverbinding toe. Het starten van de onderhandelingen is volgens hem een duidelijk signaal richting Rusland.

17u12: Plannetjes worden doorgerekend

Regeringsleiders zijn voorlopig even klaar met praten over het Europees budget. Er zijn een heleboel voorstellen en die worden nu door diplomaten en deskundigen in achterkamertjes doorgerekend. Voor ze verder onderhandelen moet natuurlijk wel duidelijk zijn wat die voorstellen voor de EU-landen betekenen. Later komen ze bij de regeringsleiders terug en wordt het onderwerp opnieuw besproken. Intussen praten regeringsleiders verder over iets anders: de uitbreiding van de EU. Ook geen makkelijk onderwerp en daar zijn ze de rest van de avond nog mee bezig.

16u22: Update met Bert

De leiders bespreken op dit moment de mogelijkheden om aan extra geld te komen, zodat de begroting kan worden opgehoogd. Dat doen ze in het zogenoemde ‘Ei’, de plek waar ze elkaar aan een grote tafel ontmoeten. Er zijn twee vergaderzalen. Zo rond het diner verhuizen ze naar boven om het overleg tijdens het eten voort te zetten.

15u40: Hoe lang gaat het duren?

Het gaat mogelijk een lange nacht worden. Voorafgaand aan de top werd er al gespeculeerd. Er staan behoorlijk spannende punten op de agenda en lang niet iedereen is het eens over de oplossing. Dat betekent lang vergaderen. Sommige regeringsleiders hebben zich voorbereid. Ze hebben alvast extra kleren meegenomen zodat ze vannacht of morgenochtend vers de pers te woord kunnen staan. Anderen zijn minder goed voorbereid en hopen op tijd klaar te zijn. De Belgische politieagenten die de Europese wijk beveiligen zijn in ieder geval al voorbereid op een lange nacht. Ze kregen al te horen dat ze tot 03.00 uur nodig zijn.

15u00: Nieuw EU-geld?

De leiders zijn nu begonnen aan de onderhandelingen over het spekken van de EU-meerjarenbegroting. Door de pandemie en de oorlog in Oekraïne is dat halverwege de rit al bijna op. Alleen: de lidstaten hebben weinig zin om de portemonnee trekken. Enkel voor Oekraïne. Nu wordt er creatief nagedacht over oplossingen om de gestegen rentelasten op te vangen.

14h35: Oekraïense president: ‘Vandaag is historische dag’

Voor Zelenski is deze Europese top ‘een dag die de geschiedenis ingaat’. Er staat behoorlijk wat op het spel voor Oekraïne. Vandaag praten regeringsleiders over een steunpakket van 50 miljard euro voor het land en over de onderhandelingen over toetreding tot de EU. Zelenski sprak EU-leiders toe via een livestream. “Het is belangrijk dat Europa niet vervalt tot besluiteloosheid”, zei hij. Hij waarschuwt de EU dat het nooit goed is onbetrouwbaar over te komen. De EU heeft immers beloftes gedaan. De EU zou Oekraïne een echte kans op Europees lidmaatschap geven en het land blijven steunen tot het eind.

Het probleem deze top ligt vooral bij Hongaarse president Viktor Orban. Hij dreigt zijn veto uit te spreken over financiële steun aan Oekraïne en stuurt erop aan dat EU-landen Oekraïne buiten de EU om moeten financieren. Dat is mogelijk maar niet gewenst. Het zou betekenen dat EU-landen meer moeten betalen omdat ze geen gebruik kunnen maken van leningen die via de EU wel mogelijk zijn en het is moeilijker om te controleren of het geld daadwerkelijk juist gebruikt is.

12u22: Bikkelen bij een broodje

De Hongaarse premier Viktor Orban is de dag gestart met een ontbijtje met de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Gisteravond probeerde het drietal de onderlinge twistpunten al bij te leggen bij een diner samen met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.

12u07: Parlementsvoorzitter Metsola: ‘Uitbreiding EU is win win situatie’

Voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola hoopt dat er vandaag duidelijkheid komt voor de kandidaat-lidstaten Oekraïne, Moldavië en Georgië. De landen willen lid worden van de EU en hebben al een aantal stappen genomen die nodig zijn om lid te kunnen worden. Zo is de rechtsstaat in de landen verbeterd en corruptie aangepakt. Volgens Metsola is het een win-winsituatie. Zowel de kandidaat-lidstaten en de Europese Unie hebben baat bij hun toetreden. “Oekraïne moet morele, politieke en financiële steun krijgen”, zegt ze. “Moldavië en Georgië ook.”

En dan is er ook nog de discussie over de uitbreiding van het Schengengebied. Roemenië en Bulgarije willen deel uitmaken van de Europese zone waarin personen, diensten en goederen vrij rond kunnen reizen. Nederland ligt dwars en wil dat Bulgarije maatregelen treft om corrupte grenswachten aan te pakken. Metsola hoopt op een doorbraak. “Ik kan niet geloven dat we daar nog steeds over moeten praten.”

11u55: Update met Bert

Vanuit de perszaal vertelt hoofdredacteur Bert van Slooten waar de top over gaat. De belangrijkste punten zijn de uitbreiding van de Europese Unie met landen als Oekraïne en Moldavië. De vraag is of de landen meteen mogen gaan onderhandelen over het lidmaatschap of dat er een extra besluit in het voorjaar nodig is. Verder wordt een pittige discussie verwacht over de begroting, Nederland vindt dat er meer bezuinigd kan worden, terwijl andere landen zoals Italië en Griekenland vinden dat er best wel meer geld naar de Europese begroting kan.

11u11: Belgische premier optimistisch

“Mensen noemen het een moeilijke Europese top. Maar dat is juist de reden waarom we samenzitten: om moeilijke onderwerpen aan te pakken”, vertelt de Belgische premier Alexander De Croo bij aankomst. “We hebben al vaker moeilijke toppen gehad. Ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is als we met de juiste en een positieve ingesteldheid aan tafel schuiven.”

Desondanks is De Croo wel kritisch over de Hongaarse premier Viktor Orban: “Het is cruciaal dat we eenheid behouden. Ik wil niet vervallen tot een bizarre logica waar we enkel dingen met elkaar kunnen ruilen. Dit gaat om de veiligheid van Oekraïne. Andere discussies, zoals over de Hongaarse rechtstaat, hebben daar niets mee te maken.”

11u08: ’10 miljard voor Hongarije is klap in het gezicht’

Ze is er weliswaar niet bij op de Europese top in Brussel, maar ze laat wel van zich horen. Sophie in ‘t Veld, voormalig Europarlementariër voor D66, nu lijsttrekker voor Volt België, is niet te spreken over de 10 miljard euro die de Europese Commissie vrijgeeft voor Hongarije.

De Commissie weerhoudt Europees geld voor Hongarije omdat het er niet goed gaat met de rechtsstaat. Gisteren, op de vooravond van de Europese top, besloot Commissievoorzitter Ursula von der Leyen toch 10 miljard vrij te geven. Volgens de Commissie omdat Hongarije daadwerkelijk stappen heeft gezet om de rechtsstaat te verbeteren. Volgens In ‘t Veld omdat de Commissie zich heeft laten chanteren door de Hongaarse president Viktor Orban.

Deze top spreken Europese regeringsleiders over een steunpakket voor Oekraïne van 50 miljard euro. En om een overeenkomst daarover te bereiken moet ieder land het eens zijn. Orban dreigt de steun aan Oekraïne te blokkeren. Met de 10 miljard euro voor Hongarije zou de Commissie de steun van Orban volgens In ‘t Veld afkopen. Ze noemt het een klap in het gezicht van iedereen die dag in dag uit voor Europese waarden vecht.

10u50: De schrik van Brussel laat niet in zijn kaarten kijken

Ook de vertrouwde antagonist, de Hongaarse premier Viktor Orban, is gearriveerd. Vooralsnog wil hij nog niets zeggen over het al dan niet steunen van nieuw EU-geld voor Oekraïne: ”Op de korte termijn zit er al geld voor Oekraïne in de EU-begroting. Als er meer geld voor de langere termijn nodig is, zal dat buiten de begroting om moeten. Dat ondersteunen we.” Het probleem is juist dat het geld dat al in de begroting zit, bijna op is.

Over Oekraïens EU-lidmaatschap zegt hij: “Uitbreiding is geen theoretisch concept. Het is een op verdiensten gebaseerd, juridisch proces. We hebben zeven voorwaarden gesteld aan Oekraïne, en zelfs volgens de Commissie zijn er aan drie van de zeven niet voldaan. Er is geen reden om nu al over Oekraïens lidmaatschap te praten.” Voor de duidelijkheid: het rapport van de Commissie waar de leiders over gaan stemmen zegt alleen dat als Oekraïne die laatste voorwaarden ook nog voltooit, er dan in maart toetredingsonderhandelingen opgestart kunnen worden.

10u22: Hij is er

Demissionair premier Mark Rutte is zojuist gearriveerd op de Europese top. “Oekraïne voert ook onze strijd. Een strijd voor onze idealen, maar ook voor onze Europese veiligheid”, vertelt hij bij aankomst. Hij vertelt dat hij contact heeft gehad met de Hongaarse premier Viktor Orban over zijn veto tegen de steun voor Oekraïne. Maar Rutte ziet die houding vooralsnog als een “ingangspositie”. Rutte: “Ik moet nog zien of het zover komt.”

De afgelopen dagen opperden steeds meer landen dat de financiële steun ook buiten de EU om gegeven kan worden – met de 26 EU-landen samen, zonder Orban. Maar Rutte is daar geen voorstander van: “Je wil voorkomen dat Europa dadelijk met allemaal losse groepjes beslissingen gaat nemen. Maar ik sluit niets uit. Ik heb die luxe niet.”

9u16: Koffie

We beginnen de ochtend met koffie. Op steenworp afstand van de Europese top. Loeiende sirenes van leiders die onderweg zijn, politie met militaire uitrusting en Europese ambtenaren met blauwe badges. De hele dag kan je in dit liveblog het nieuws van vandaag volgen.