Michail Gorbatsjov met Jaques Wallage en Jeltje van Nieuwenhoven bij het PvdA-congres in 2003 in Groningen. (foto: Laurens Boven)
In normale tijden zou de begrafenis van een man als Michail Gorbatsjov een bijeenkomst zijn die veel weg zou hebben van een Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Was het nu 2021 en niet 2022, dan zou het vliegveld van Moskou morgen vol staan met regeringsvliegtuigen van tientallen koningen en presidenten die de man die de Koude Oorlog beëindigde de laatste eer zouden willen bewijzen. En om onderling snel wat zaken te doen.
Maar het is niet 2021. Europa is in oorlog en de tijden zijn allesbehalve normaal. In de werkelijkheid van 2022 blijft zelfs de huidige president van Rusland weg van het graf van één van zijn voorgangers.
Vladimir Poetin bracht een bosje bloemen langs bij de opgebaarde Gorbatsjov. Dat kon er nog net af, maar een staatsbegrafenis gunt hij de man niet. Voor Poetin is Gorbatsjov een zwakke leider en de man die verantwoordelijk is voor wat Poetin de grootste tragedie van de twintigste eeuw noemt: de ondergang va de Sovjet-Unie.
Geen Europese ministers
In het regeringscentrum van Den Haag wordt Gorbatsjov ondertussen gezien als een held. Hij wordt er zelfs geëerd met een straatnaambordje. Sinds 2016 heet het fietspad tussen het Malieveld en het ministerie van Financiën de Laan van Reagan en Gorbatsjov. Het had net zo goed de Laan van Lubbers en Gorbatsjov kunnen heten. Want als we de memoires van de voormalige Nederlandse premier mogen geloven, was de Nederlandse band met de Rus nogal innig.
Genoeg reden dus voor het Nederlandse kabinet om een hoge afvaardiging naar Gorbatsjovs uitvaart te sturen. Dat zou in normale tijden ongetwijfeld premier Rutte zelf zijn geweest. Misschien zelfs wel de koning.
Maar, zo bevestigt het ministerie van Buitenlandse Zaken, daar kan dit jaar geen sprake van zijn. Staatshoofd en ministers blijven morgen thuis. Ook minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra stapt niet op het vliegtuig.
Zelfs mensen waar de regering in normale tijden op kan terugvallen voor diplomatiek lastige klussen (zoals een minister van Staat of een van de andere Oranjes) zijn dit keer niet gevraagd. Het is ook moeilijk reizen als de kemphanen elkaars regeringsfunctionarissen over en weer reisverboden opleggen.
Europa is aan Gorbatsjov schatplichtig
Wie er wel aan het graf staat namens Europa, is ook voor Den Haag nog een vraagteken. Er vindt Europese afstemming plaats, laat een woordvoerder in Den Haag weten.
Bij de voorzitter van de Europese Unie, de Belg Charles Michel, is het antwoord op de vraag wie er wel gaat simpel: niemand. Het is, op bevel van Poetin, geen staatsbegrafenis. Daarom hebben de Russen niemand uitgenodigd en dus gaat er niemand heen.
Europa, dat zo veel te danken heeft aan de dode staatsman, is afwezig als de staatsman in de Moskouse aarde verdwijnt.
