Van de ongeveer 44.000 volwassen Oekraïense vluchtelingen die sinds het uitbreken van de oorlog in hun thuisland naar Nederland zijn gevlucht en zijn ingeschreven in de Basisregistratie Personen, hebben 11.000 van hen nog geen bankrekening in Nederland kunnen openen. En dat is een probleem, want wie geen bankrekening heeft, kan niet zelfstandig deelnemen aan de Nederlandse samenleving. Voor het afsluiten van verzekeringen, het ontvangen van loon en het nemen van een telefoonabonnement is immers een bankrekening nodig.

Dat schrijft minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) aan de Tweede Kamer. De groep van 11.000 Oekraïners waar het om gaat beschikt niet over een paspoort of identiteitsbewijs met een ingebouwde elektronische chip, een zogenaamd ‘biometrisch reisdocument’. Gevolg is dat zij zonder zo’n elektronisch reisdocument geen bankrekening kunnen openen, met bovengeschetste beperkingen als gevolg. Dat geldt ook voor mensen met een verlopen reisdocument met zo’n chip.

Kaag schrijft aan de Kamer dat er momenteel gekeken wordt naar een oplossing. In samenspraak met De Nederlandsche Bank, de Nederlandse vereniging van Banken, de Betaalvereniging Nederland en de verschillende in Nederland gevestigde banken, hoopt Kaag zo snel mogelijk wat aan de situatie te veranderen. Want, zo schrijft Kaag, Oekraïners met een verlopen paspoort met elektronische chip of een reisdocument dat niet over zo’n chip beschikt, moeten in Nederland op korte termijn wél een betaalrekening kunnen openen.

Proefproject

Daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Een eerste mogelijkheid, een proefproject van de bank Bunq, is om Oekraïners een bankrekening te geven op basis van een reisdocument zonder elektronische chip en een certificaat van de Oekraïense ambassade. Dit proefproject is inmiddels afgerond: Bunq heeft bekendgemaakt het systeem landelijk te willen uitrollen. Een barrière is dat dit systeem nogal arbeidsintensief is doordat er uitgebreide controles moeten plaatsvinden. Kaag schrijft aan de Kamer dat het nog enkele weken kan duren “voordat eventuele oplossingen kunnen worden uitgevoerd.”

Een andere mogelijkheid, die naast de bovenstaande optie wordt onderzocht, is om personen zonder een reisdocument met elektronische chip op korte termijn een verblijfsdocument mét zo’n chip te geven. Maar ook dat kan lang duren, staat in de brief, want er zijn wereldwijd chiptekorten. De vraag naar identiteitsdocumenten is al hoog en hoe groot de instroom van Oekraïners in de toekomst is, is ook onzeker.

Kaag onderzoekt daarom alternatieve, in de brief niet verder toegelichte routes, waarmee de getroffen groep alsnog een bankrekening kan openen. “Dergelijke oplossingen zullen complex en arbeidsintensief zijn omdat verschillende overheidsinstanties en banken samen garanderen dat de gegevens volledig en correct zijn”, schrijft Kaag. “Mijn ministerie is samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid, de banken en de Immigratie- en Naturalisatiedienst actief in overleg om dit zo snel mogelijk te realiseren.”